Cuộc chia tay của những con búp bê – nội dung, dàn ý, tóm tắt, bố cục, tác giả – ngữ văn lớp 7

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

– Khánh Hoài, bút danh khác là Bảo Châu, tên khai sinh là Đỗ Văn Xuyền, sinh năm 1937.

– Quê gốc ở xã Đông Kinh, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình.

– Các tác phẩm đã xuất bản: Trận chung kết (truyện dài, 1975), Những chuyện bất ngờ (truyện vừa, 1978), cuộc chia tay của những con búp bê (truyện, 1992), Chuyện ở lớp, chuyện ở nhà (hay Băng ngũ hồ, truyện vừa, 1993 – 1994)…

2. Tác phẩm

a. Hoàn cảnh ra đời

Truyện ngắn “Cuộc chia tay của những con búp bê” được trao giải Nhì, cuộc thi thơ – văn viết về quyền trẻ em, do Viện Khoa học Giáo dục và Tổ chức cứu trợ trẻ em Rát-đa Bác-nen Thụy Điển tổ chức năm 1992

b. Tóm tắt văn bản

Vì bố mẹ chia tay nhau, hai anh em Thành và Thuỷ cũng phải mỗi người một ngả: Thuỷ về quê với mẹ còn Thành ở lại với bố. Hai anh em nhường đồ chơi cho nhau, Thuỷ đau đớn chia tay thầy cô, khi chia tay còn quyến luyến anh không muốn rời,… Ba cuộc chia tay gợi lên ở bạn đọc những xúc cảm mạnh mẽ cùng nỗi xót thương cho cảnh ngộ mà lẽ ra những người bạn nhỏ không phải gánh chịu.

c. Bố cục 

– Phần 1: (Từ đầu đến “hiếu thảo như vậy”): Cảnh hai anh em chia đồ chơi.

– Phần 2: (Tiếp đó đến “trùm lên cảnh vật”): Thủy chia tay lớp học.

– Phần 3: (Còn lại): Cảnh hai anh em chia tay.

@373669@

II. Đọc – hiểu văn bản

1. Ý nghĩa nhan đề

Những con búp bê vốn là những đồ chơi của tuổi nhỏ, thường gợi tên thế giới trẻ em với sự ngộ nghĩnh, trong sáng, ngây thơ, vô tội. Những con búp bê trong truyện, cũng như hai anh em Thành Thủy, trong sáng, vô tư, không có tội lỗi gì,… thế mà lại phải chia tay nhau. tên truyện đã gợi ra một tình huống buộc người đọc phải theo dõi và góp phần thể hiện được ý đồ tư tưởng mà người viết muốn thể hiện.

@373595@

2. Hai anh em chia đồ chơi

– Tâm trạng của Thành và Thủy khi biết tin hai anh em sắp phải xa nhau:

+ Thủy: bất an run lên bần bật, kinh hoàng và tuyệt vọng, khóc cả đêm, mất hồn loạng choạng, không cho chia rẽ hai con búp bê,…

+ Thành: cắn chặt môi để khỏi bật lên tiếng khóc to, nhưng nước mắt cứ tuôn ra như suối, ướt đẫm cả gối và hai cánh tay áo,…

-> Hai anh em đau khổ, ngậm ngùi trước nỗi đau phải chia xa.

– Hai anh em rất mực yêu thương, gần gũi, chia sẻ và quan tâm tới nhau:

+ Thủy mang kim chỉ ra tận sân vận động vá áo cho anh.

+ Thành giúp em mình học.

+ Chiều nào Thành cũng đón em học về, dắt tay nhau vừa đi vừa trò chuyện. Thành nhường hết đồ chơi cho em, nhưng Thủy lại sợ “lấy ai gác đêm cho anh” nên lại nhường cho anh con Vệ Sĩ,…

– Đến khi chia đồ chơi, tình cảm yêu thương và sự gắn bó của hai anh em càng thể hiện rõ ràng hơn:

+ Chia đồ chơi, Thành nhường hết cho em.

+ Thủy đã rất giận dữ không muốn chia đôi con búp bê, nhưng mặt khác em lại rất thương Thành, sợ đêm đêm không có con Vệ Sĩ canh giấc ngủ cho anh, nên em bối rối sau khi “tru tréo lên giận dữ”. 

– Hình ảnh hai chú búp bê ẩn dụ cho 2 anh em vô cùng gắn bó, yêu thương nhau. Hai con búp bê quàng tay lên vai nhau, ghé đầu vào vai nhau vô cùng thân thiết, từ khi về nhà, chúng chưa bao giờ phải xa nhau cả. Hình ảnh hai chú búp bê như khẳng định sự yêu thương nhau của hai anh em, từ khi sinh ra đến nay chưa từng phải rời xa nhau. Vậy mà giờ đây, phải chia xa thật sự, thế nên hai anh em vô cùng buồn bã và đau khổ.

2. Thủy chia tay lớp học

–  Trên đường đến trường để chia tay, Thủy nắm chặt tay và ép sát vào anh trai như những ngày còn nhỏ, đôi lúc em dừng lại nhìn chăm chăm vào 1 gốc cây, 1 mái nhà thân thuộc nào đó. Khung cảnh vô cùng bịn rịn, lưu luyến đến tội nghiệp của Thủy khi em không biết bao giờ mới được trở lại nơi đây.

– Khi bước vào lớp chia tay cô giáo và các bạn, Thủy “cắn chặt môi im lặng, mắt nhìn đăm đăm khắp sân trường để khắc ghi những hình ảnh, kỉ niệm về ngôi trường yêu dấu”, em bật khóc, em từ chối món quà của cô giáo vì từ đây sẽ không được đi học nữa.

– Điều bất ngờ và khiến ai cũng phải giậ mình là khi Thủy cho biết em sẽ không được đi học nữa, do nhà bà ngoại xa trường quá, nên “mẹ bảo sẽ sắm cho em một thúng hoa quả để ra chợ ngồi bán”. Có thể tấy Thủy đã rơi vào một tình huống vô cùng đáng thương, tội nghiệp.

– Khi biết Thủy không được đi học nữa, cô Tâm thốt lên : “Trời ơi!”,”cô giáo tái mặt và nước mắt giàn giụa”, cô giáo Tâm tặng cho Thủy quyển vở và cây bút máy nắp vàng.

– Tất cả mọi người đều vô cùng thương và tiếc nuối khi phải chia xa Thủy. Khung cảnh chia tay diễn ra vô cùng bịn rịn và đầy những giọt nước mắt đau khổ. 

– Bức tranh cảnh vật vẫn tươi vui như mọi ngày: mọi người vẫn đi lại bình thường, nắng vàng ươm trùm lên cảnh vật – không ai biết hay quan tâm đến những tình cảnh đáng thương của hai anh em Thành và Thủy, làm tăng thêm nỗi buồn sâu thẳm, trạng thái thất vọng, bơ vơ của hai anh em.

@373020@

3. Hai anh em chia tay nhau

– Thủy như người mất hồn, mặt xanh như tàu lá, lấy con Vệ Sĩ ra đặt cạnh đầu giường anh để nó gác đêm cho anh ngủ và nhắc anh, khi nào áo rách, tìm về chỗ em để em vá. Cuối cùng, Thủy đặt con Em Nhỏ ở lại và dặn anh không bao giờ được để chúng nó ngồi xa nhau. 

– Thành mếu máo, chân như chôn xuống đất, hứa với em sẽ để con Vệ Sĩ và con Em Nhỏ cạnh nhau.

– Khung cảnh chia tay đầy đau thương và buồn bã của hai anh em Thành và Thủy.

III. Tổng kết

1. Nghệ thuật

– Ngôi kể thứ nhất, giúp bộc lộ cảm xúc chân thật, dễ dàng.

– Lời kể chân thành, giản dị, không có xung đột dữ dội, ồn ào…phù hợp với tâm trạng nhân vật và có sức truyền cảm.

– Miêu tả tâm lí nhân vật sâu sắc, tinh tế.

– Lựa chọn chi tiết, hình ảnh độc đáo, hấp dẫn.

2. Nội dung

Cuộc chia tay đau đớn và đầy cảm động của hai em bé trong truyện khiến người đọc thấm thía rằng: Tổ ấm gia đình là vô cùng quý giá và quan trọng. Mọi người hãy cố gắng bảo vệ và giữ gìn, không nên vì bất cứ lí do gì làm tổn hại đến những tình cảm tự nhiên, trong sáng ấy. Hãy để trẻ em được sống trong một mái ấm gia đình.

@372752@@372869@