Đọc thơ
Phạm Thiên
Thư
Vĩnh Hảo
Khi cho ra đời thi phẩm
, có thể
Phạm Thiên
Thư cũng ngầm tự ví mình như là một Nguyễn
Du thời
đại. Có điều,
(hay Truyện Kiều) của Nguyễn Du thì càng lúc càng sáng lung linh hơn, càng được
tiếp nhận
bởi nhiều
quốc gia
khác hơn; còn
chỉ có mặt một lúc rồi
dần dần
đi vào
lãng quên.
Bản thân
tôi cũng chẳng nhớ thi phẩm ấy như thế nào.
Dù sao, những vần lục bát của
Phạm Thiên
Thư từ khi có mặt, cuối thập niên 1960, đầu thập niên 1970,
cho đến
nay, vẫn rung dài
âm hưởng
trong tôi, cũng như trong nhiều người khác. Nhất là qua thi phẩm
với 100 đoản thi, quả thực là vẫn chưa có giòng lục bát nào sau Nguyễn Du có thể óng ả tuyệt bích như thế.
Nhưng nhiều người đã không được đọc hết 100 đoản khúc trong thi phẩm
, mà chỉ được biết đến 3 đoạn
ráp nối từ bản nhạc rất
nổi tiếng
của Phạm Duy. Nhà nhạc sĩ tài ba, cũng họ Phạm, rất
đồng điệu
với “thiền sư ỡm ờ”
Phạm Thiên
Thư khi trích
một vài đoản thi để phổ thành bản nhạc với cùng tựa đề thi phẩm: . Giòng nhạc và
giòng thơ hòa nhập
với nhau
một cách tuyệt khéo, như thể chúng đã có sẵn cho nhau rồi vậy. Chỗ
tài tình
khác của Phạm Duy là rút được những đoạn, những câu hay nhất mà ghép thành lời cô đọng cho một nhạc khúc. Trong đó, vài chỗ phải thay đổi, nhưng không đánh mất ý chính.
Lời cho nhạc phẩm như thế này:
Rằng xưa có gã từ quan
Lên non tìm động hoa vàng nhớ nhau
Thôi thì em đừng ngại mưa mau
Đưa nhau ra tới bên cầu nước xuôi
Sông này đây chảy một giòng thôi
Mây đầu sông thẫm tóc người cuối sông
Nhớ xưa em chửa theo chồng
Mùa xuân
may áo
Áo hồng đào rơi
Mùa thu
em mặc áo da trời
Sang đông lại khoác lên người áo hoa.
Rằng xưa có gã từ quan
Lên non tìm động hoa vàng ngủ say
Thôi thì em chẳng còn yêu tôi
Leo lên cành bưởi khóc người rưng rưng
Thôi thì thôi mộ người tà dương
Thôi thì thôi nhé
đoạn trường
thế thôi
Nhớ xưa em rũ tóc thề
Nhìn trăng sao nỡ để
lời thề
bay
Đợi nhau tàn cuộc hoa này
Đành như cánh bướm đồi tây hững hờ
Rằng xưa có gã từ quan
Lên non tìm động hoa vàng ngủ say
Thôi thì thôi để mặc mây trôi
Ôm trăng đánh giấc bên đồi dạ lan
Thôi thì thôi chỉ là
phù vân
Thôi thì thôi nhé có ngần ấy thôi
Chim ơi chết dưới cội hoa
Tiếng kêu rơi rụng giữa giang hà
Mai ta chết dưới cội đào
Khóc ta xin nhỏ lệ vào
thiên thu
.
Tôi vẫn chưa có bản chính của thi phẩm
để
xem lại
câu “đành như cánh bướm đồi tây hững hờ”. Lâu nay, tôi vẫn nghĩ là “đành như cánh bướm đôi tây hững hờ” nhưng nghe nhạc của Phạm Duy thì ai cũng hát “đồi tây”. Tự nghĩ, có lẽ ngay chỗ đó,
đánh dấu
huyền vào thì
thích hợp
với nhạc hơn nên đã dùng chữ “đồi” thay chữ “đôi”.
Dầu vậy
, tôi vẫn thích cái nghĩa “đôi tây”, nghĩa là đôi ngã riêng tây (tư), hững hờ, hơn là cánh bướm bay về đồi tây, hững hờ.
Một chỗ khác là “Chim ơi chết dưới cội hoa”. Tôi nghĩ cách gọi “Chim ơi” như thế trong câu, không hay và có lẽ còn sai ý nữa. Chẳng ai lại tự gọi mình “Tôi ơi, hãy chết đi dưới cội hoa!” Con chim chết dưới cội hoa là thi nhân
đau khổ
vì
thất tình
đã tự ví mình như con chim, chết đau chết điếng trong cuộc tình tan vỡ. Con chim nào mà chết dưới cội hoa? The thorn bird đấy. Loài chim ấy chỉ hót
một lần
trong đời
, ngọt ngào hơn bất cứ
âm thanh
nào trên mặt đất. Một khi
trưởng thành
, rời tổ, nó tìm ngay một cành cây đầy gai nhọn, chọn ngọn gai nào bén và dài nhất, phóng mình vào ngọn gai ấy,
đồng thời
cất
lên tiếng
hót
duy nhất
trong đời
nó. Tiếng hót
lúc ấy
, là bài ca siêu tuyệt nhất trong những bài ca;
mang theo
cả niềm
hạnh phúc
vô tận
của tình yêu
đồng thời
cả chất liệu
thống thiết
khổ đau hàm ẩn của nó. Đó là huyền thoại của loài chim gai (the thorn birds) có nói trong
tác phẩm
của Colleen McCullough.
Ở
đây, tiếng kêu của loài chim chết dưới cội hoa này còn thảm hơn. Vì tiếng kêu của nó vừa cất lên thì đã rụng xuống trên sông rộng, chứ không
cất lên cao để
phụng hiến
thần linh
gì hết. Và như vậy, thi nhân, trong
nỗi đau tình, đã “hờn giỗi”, vừa giả giọng
lạnh lùng
, nói:
Chứ không kêu gào:
Nói thì nói vậy, vẫn cám ơn Phạm Duy đã
phổ biến
thơ
Phạm Thiên
Thư đến
rộng rãi
quần chúng
hơn. Đôi khi bốc hứng, không nhớ được cả trăm đoản khúc của
Phạm Thiên
Thư, tôi và nhiều người khác đã
ca nhạc
phẩm của Phạm Duy.
Thích thú
lắm!
Và đây,
trọn vẹn
100 đoản thi trong Đưa Em Tìm Động Hoa Vàng của
Phạm Thiên
Thư, mỗi đoản khúc là một tiếng hót, của loài dị điểu, sẵn sàng yêu và chết, và để tiếng hót của mình rơi rụng trên sông:
1
Mười con nhạn trắng về tha
Như Lai
thường trụ
trên tà áo xuân
Vai nghiêng nghiêng suối tơ huyền
Đôi gò đào nở trên miền tuyết thơm
2
Xe lên bụi
quán hoa
đường
Qua sương trắng dậm phố phường úa thu
Tiếng chim
ướt sũng
hai mùa
Hạt rơi thêm lạnh hững hờ mây qua
3
Dế buồn dỗ giấc mù sa
Âm nao lãng đãng tơ ngà sương bay
Người về sao nở trên tay
Với hài đẫm nguyệt thêm dài gót mơ
4
Con khuyên nó hót trên bờ
Em thay áo tím
thờ ơ
giang đầu
Tưởng xưa có kẻ trên lầu
Ngày xuân gieo nhẹ trái cầu gấm hoa
5
Tóc dài cuối nội mây xa
Vàng con bướm nhụy lẫn tà huy bay
Dùng dằng
tay lại cầm tay
Trao nhau khăn lụa nhớ ngày sầu đưa
6
Từ chim thủa núi xa xưa
Về đây
rớt lại
hạt mơ cuối rừng
Từ em khép nép hài xanh
Về qua dục nở hồn anh đóa sầu
7
Ừ thì mình ngại mưa mau
Cũng đưa anh đến bên cầu nước xuôi
Sông này chảy một dòng thôi
Mây đầu sông thẫm tóc người cuối sông
8
Ngày xưa
em chửa theo chồng
Mùa xuân
em mặc áo hồng đào rơi
Mùa thu
áo biếc da trời
Sang đông em lại đổi dời áo hoa
9
Đường về hái nụ mù sa
Đưa theo dài một nương cà tím thôi
Thôi thì em chẳng yêu tôi
Leo lên cành bưởi nhớ người rưng rưng
10
Sao em bước nhỏ ngập ngừng
Bên cầu sương rụng mấy từng mai mơ
Đêm về thắp nến làm thơ
Tiếng chân
còn vọng nửa tờ thơ tôi
11
Đôi uyên ương trắng bay rồi
Tiếng nghe tha thiết bên trời chớm đông
Nửa đêm đắp mảnh chăn hồng
Lại nghe hoa lạnh ngoài đồng thiết tha
12
Con chim chết dưới cội hoa
Tiếng kêu rụng giữa giang hà xanh xao
Mai anh chết dưới cội đào
Khóc anh xin nhỏ lệ vào
thiên thu
13
Tường thành cũ phiến bia xưa
Hồn dâu biển gọi trong cờ lau bay
Chiều xanh vòng ngọc trao tay
Tặng nhau khăn lụa cuối ngày ráng pha
14
Đêm dài ươm ngát nhụy hoa
Chim kêu cửa mộ trăng tà gõ bia
Em ơi rũ tóc mây về
Nhìn trăng nỡ để
lời thề
gió bay
15
Đợi nhau tàn cuộc hoa này
Đành như cánh bướm đồi tây hững hờ
Tìm trang lệ ố hàng thơ
Chữ xưa quyên dục bây giờ chim di
16
Mây xưa cũng bỏ non về
Em xưa cũng giã câu thề đó đây
Nhớ đành biết mấy tầm tay
Lông chim biển bắc hoa gầy bãi đông
17
Đợi ai trăng rõi hoa buồn
Vắng em từ thủa theo buồm gió xuôi
Chiều chiều mở cổng mây trôi
Chênh vênh núi biếc mắt ngời sao hôm
18
Thế thôi phố bụi xe hồng
Hồ ngăn ngắt đục đôi dòng nhạn bay
Đưa nhau đấu rượu hoa này
Mai đi dã hạc thành ngoài cuồng ngâm
19
Xuống non nhớ suối hoa rừng
Vào non nhớ kẻ
lưng chừng
phố mây
Về thành nhớ cánh chim bay
Xa thành thương vóc em gầy rạc hoa
20
Hạc xưa về khép cánh tà
Tiếng rơi thành hạt mưa sa tần ngần
Em về hong tóc
mùa xuân
Trăng
trầm hương
tỏa dưới chân một vành
21
Em nằm ngó cội thu xanh
Môi ươm
đào lý
một nhành đôi mươi
Về em vàng phố mây trời
Tay đơm nụ hạ hoa dời gót xuân
22
Thì thôi tóc ấy
phù vân
Thì thôi lệ ấy còn ngần dáng sương
Thì thôi mù phố xe đường
Thôi thì thôi nhé
đoạn trường
thế thôi
23
Gầy em vóc cỏ mây dời
Tay em mai nở chân trời tuyết pha
Ngày dài ngựa soải cầm ca
Trán cao ngần nửa trăng tà ngậm sương
24
Xe lăn bánh nhỏ bụi hường
Lao xao vó rụng trên đường phố mây
Mưa giăng ráng đỏ hao gầy
Đôi con ngựa bạch ném dài tuyết sa
25
Chim nào hát giữa thôn hoa
Tay nào hong giữa chiều tà tóc bay
Lụa nào phơi nắng sông tây
Áo xuân hạ nọ xanh hoài thu đông
26
Con chim mùa nọ chưa chồng
Cũng bay
rời rã
trong dòng xuân thu
Từ em giặt áo đông tơ
Nay nghe lòng suối hững hờ còn ngâm
27
Thuyền ai buông lái đêm rằm
Sông thu ngân thoảng chuông trăng
rì rào
Cửa sương nhẹ mở âm vào
Lay nghiêng bầu nậm rượu đào trầm ca
28
Lên non cuốc sỏi trồng hoa
Xuôi thuyền lá trúc la đà câu sương
Vớt con cá nhỏ lòng đòng
Mải vui lại thả xuống dòng suối tơ
29
Vào non soi nguyệt tầm rùa
Đọc trên mai nhỏ xanh tờ
lạc thư
Thả rùa lại đứng
ưu tư
Muốn qua hang động sống như nguyệt rùa
30
Em nghiêng nón hạ
cầu mưa
Sông ngâm mây trắng nước chưa buồn về
Hoa sầu cỏ cũng sầu chia
Lơ thơ xanh tụ đầm đìa vàng pha
31
Đất nam có lão trồng hoa
Mùa hoàng cúc nở ướp trà uống đông
Lại đem bầu ngọc ra trồng
Bầu khô cất nậm rượu hồng uống xuân
32
Người vui ngựa chợ xe thành
Ta leo cầu trúc bên ghềnh thác rơi
Theo chân chim gặp mây trời
Lại qua khói động hỏi người tu non
33
Bông hoa trắng rụng bên đường
Cánh thơm
thông điệp
vô thường
tuyết băng
Con ong nhỏ mới ra giàng
Cũng nghiêng đôi cánh nhụy vàng rụng rơi
34
Mùa xuân
bỏ vào suối chơi
Nghe chim hát núi gọi trời xuống hoa
Múc bình nước mát về qua
Ghé thôn mai nọ hỏi trà mạn xưa
35
Chim
từ bỏ
động hoa thưa
Người từ tóc biếc đôi bờ hạ đông
Lên non kiếm hạt
tơ hồng
Đập ra chợt thấy đôi dòng hạc bay
36
Người về đỉnh núi sương tây
Ta riêng nằm lại đợi ngày mướp hoa
Bến nam có phố giang hà
Nghiêng nghiêng nậm ngọc dốc tà huy say
37
Tình cờ
anh gặp nàng đây
Chênh chênh gót nguyệt vóc gầy liễu dương
Qua sông có kẻ chợt buồn
Ngó hoa vàng rụng bên đường chớm thu
38
Mốt mai em nhớ bao giờ
Bãi dâu vãn mộ cho dù
sắc không
Chân chim nào đậu bên cồn
Ngựa xuôi có kẻ lại buồn dấu chim
39
Đợi người cuộc mộng thâu đêm
Sông Ngân trở lệ dài thêm dòng nhòa
Anh nằm gối cỏ chờ hoa
Áo em
bạch hạc
la đà
thái hư
40
Em từ rửa mặt
chân như
Nghiêng soi hạt nước mời
hư không
về
Thâu hương hiện kính
bồ đề
Phấn son
chìm lắng
hạt mê
luân hồi
41
Ta về rũ áo mây trôi
Gối trăng đánh giấc bên đồi dạ lan
Rằng xưa có gã từ quan
Lên non tìm động hoa vàng ngủ say
42
Ngựa xưa qua ải sương này
Còn nghe nhạn lạc kêu hoài bãi sông
Nước xuôi gờn gợn mây hồng
Tiếng ca lạnh thấu
hoàng hôn
giục đò
43
Hoa đào tưởng bóng đào xưa
Thuyền sang bến nọ dòng mờ khói vơi
Hoa dương vàng nhạt sầu người
Ta về uống nước sông khuây khỏa lòng
44
Đưa nhau đổ chén rượu hồng
Mai sau
em có theo chồng đất xa
Qua đò gõ nhịp chèo ca
Nước xuôi làm rượu quan hà chuốc say
45
Khăn trăng từ độ trao tay
Nửa tan cát suối nửa mài nghiên sương
Mốt mai lòng có nghe buồn
Mảnh trăng hiện hóa
thiên đường
cõi chơi
46
Nhện cheo leo mắc tơ trời
Dòng chim qua hỏi mộ người tà dương
Đánh rơi hạt mận bên đường
Xuân sau mọc giữa
chân thường
cội hoa
47
Nụ vàng hương rộ tháng ba
Nửa đêm dậy ngó trăng tà tiêu tương
Chẳng như cội liễu bờ dương
Tóc xanh
mướt giữa
vô thường
sắc không
48
Mai nào thơm ngát thu đông
Lược em chải rụng đôi dòng tơ xanh
Đôi chim hồng yến trên cành
Ngẩn ngơ quên rỉa lông mình điểm trang
49
Mùa xuân
mặc lá trên ngàn
Mùa thu
mặc chú bướm vàng tương tư
Động nam hoa có
thiền sư
Đổi kinh lấy rượu tâm hư uống tràn
50
Nến khuya lửa hắt hiu vàng
Trang kinh lác đác đôi hàng nhạn sa
Ý nào
hóa hiện
ngàn hoa
Chữ nào cẩn nguyệt trên tà áo ni
51
Dỗ non suối giọng thầm thì
Độ
tam thế
mộng xá gì vóc hoa
Ni cô
hiện giữa
ta bà
Búp tay hồng ngọc nâng tà áo trăng
52
Tiếng chim trong cõi
vô cùng
Nở ra bát ngát trên rừng quế hương
Tiếng em hát giữa giáo đường
Chúa về trong những thánh chương
bàng hoàng
53
Đố ai nhớ hết hoa vàng
Đố ai uống cạn sương tàng trăng thâu
Đố ai tát cạn mạch sầu
Thì ta để tóc lên cầu đón ai
54
Em về sương đẫm hai vai
Dấu chân
là cánh lan dài nở đêm
Từ em hé nụ cười huyền
Mùa thu
đi mất trên miền cỏ hoa
55
Guốc mòn lẫn tiếng sơn ca
Sư về chống gậy trúc qua cầu này
Ngó bờ suối lạnh hoa bay
Thương sao giòng nước trôi hoài thiên thanh
56
Có con cá mại cờ xanh
Bơi lên nguồn cội tắm nhành suối xuân
Nửa dòng cá gặp
phù vân
Hỏi sao mây bỏ non thần xuống chơi
57
Dù mai lều cỏ chân trời
Khơi hương lò cũ khóc người trong thơ
Em còn ửng má đào tơ
Tóc xưa dù có bây giờ sương bay
58
Lên non ngắt đóa hoa này
Soi nghiêng đáy suối bóng ai nhạt nhòa
Nom hoài chẳng rõ là ta
Tắm xong khoác áo hát ca về làng
59
Tay đeo vòng ngọc xênh xang
Áo em bay giải tơ vàng thiết tha
Bước chân tìm chán
ta bà
Ngừng đây nó hỏi: đâu là
vô minh
60
Hỏi con vạc đậu bờ kinh
Cớ sao
lận đận
cái hình không hư
Vạc rằng: thưa bác thiên thư
Mặc chi cái áo
thiền sư
ỡm ờ
61
Nước đi từ thủa bao giờ
Dòng xuôi người đứng trên bờ ngó xuôi
Chừng đâu dưới bến
hoa tươi
Buộc thuyền xưa đã có người ngó sông
62
Từ hôm em bỏ theo chồng
Áo trắng em cất áo hồng em mang
Chiều nay giở lại
bàng hoàng
Mười năm áo cũ hoe vàng lệ xanh
63
Đôi chim nho nhỏ trên cành
Giục nhau đan tổ cỏ xanh bên đường
Nửa đời mây nước
du phương
Thiền sư
ngắt cỏ
cúng dường phật
thân
64
Gò chiều ùn bụi sương lên
Hỏi ra mới biết nơi yên cành vàng
Bên mồ chồn cáo đùn hang
Chim kêu như lảnh tiếng nàng ngân nga
65
Cuối xuân ta lại tìm qua
Tiểu thư chi mộ thềm
hoa dại
tàn
Sớm thu ta đánh đò sang
Bên đường cỏ mộ lại vàng cúc hoa
66
Trúc thưa cổng gió ơ hờ
Em ra tựa cửa nghĩ chưa lấy chồng
Sông ơi xanh nhé một dòng
Mùa xuân
cắp rổ ra đồng vớt hoa
67
Đường dài xao xác chim ca
Người còn khoác nón theo tà dương nao
Ván cờ bày trắng bông đào
Sao lên núi thẫm trăng vào chén không
68
Đồi thu vắt suối mây hồng
Chim xanh lác đác ngược dòng hoa tiên
Bấc sầu lửa lụn chờ em
Lệ xưa ai đã đổ nên dầu này
69
Đón em như ngóng chim trời
Bãi xuân sớm đậu chiều dời khói thu
Em còn áo trắng
ngày xưa
Trong anh muôn thủa bao giờ lệ hoen
70
Khơi trầm thơm
tụng kinh
hiền
Máu xuân mạch lạnh trong miền xương da
Vườn chùa có nụ hàm ca
Sương khuya:
pháp bảo
trăng tà: vô môn
71
Mai tươi cánh nở bên cồn
Mưa bay lấm tấm cành hương trắng ngời
Thu đông tàng ẩn kho trời
Hạt rơi rụng ngọc cánh
rời rã
hoa
72
Cổng làng mở cánh sao sa
Nhã lan
loáng thoáng
tiếng gà xóm mai
Lên chùa dâng dĩa
hoa nhài
Chợt viền trăng lạnh trên hài
tổ sư
73
Chuông ngân chiều lặng trầm tư
Tiếng lơi đẫm hạt thiên thư
bềnh bồng
Điệu về tay giấu chùm bông
Gót chân đất phật trổ hồng
hằng sa
74
Bóng trăng
tịch mặc
hiên nhà
Thành đàn nẩy hạt
tỳ bà
quyện hương
Gió thu từ
độ tha
phương
Về trên hốc gỗ bên đường
lặng im
75
Áo em vạt tím ngàn sim
Nửa nao nức gọi nửa
im lặng
chờ
Yêu nhau từ độ bao giờ
Gặp đây
giả bộ
hững hờ khói bay
76
Tình cờ
như núi gặp mây
Như sương đậu cánh hoa gầy
tiêu dao
Tỉnh ra thì giấc chim bao
Chuyện mười năm cũ lại nao nao lòng
77
Cành sen lá chĩu sương trong
Áo ni xám vạt trời hong buồn về
Tay nào nghiêng nón thơ che
Tay nào lần chuỗi
bồ đề
xanh xao
78
Đôi mày là phượng cất cao
Đôi môi chín ửng khoé đào rừng mơ
Tiếng nàng vỡ bạc thành thơ
Tụng dòng kinh tuệ trên tờ khói mây
79
Tóc em rừng ngát hương say
Tay em dài nụ hoa lay dáng ngà
Mắt xanh
bản nguyện
di đà
Bước
trầm hương
nhẹ lẫn tà dương chim
80
Mắt nàng ru chiếc nôi êm
Ru hồn tôi ngủ ngàn đêm
tuyệt vời
Em là hoa hiện dáng người
Tôi là cánh bướm cung trời về say
81
Một đêm
nằm ngủ
trong mây
Nhớ đâu
tiền kiếp
có cây hương trời
Cây bưởi trắng ngát hương đời
Nụ là tay phật chỉ người qua sông
82
Non xanh khoác áo sương hồng
Con chim điểm tuyết ngoài đồng vụt bay
Tiếng kêu lạnh buốt lòng tay
Ngón buông lại chợt tuôn đầy lòng hoa
83
Em bên cửa chuốt tay ngà
Cội lan đông mặc nở qua mấy nhành
Ngày em ướp áo hồ xanh
Con uyên tha thiết trên cành gọi thu
84
Ni về khép cửa chùa tu
Sớm mai mở cổng quét thu vườn hồng
Thu vương ngọn chổi đôi bông
Thoảng
dâng hương
lạ bướm vòng cánh duyên
85
Sư lên chót đỉnh rừng thiền
Trong tim chợt thắp một viền tà dương
Ngón tay nở nụ đào hương
Cầm nghiêng
tịnh độ
một phương diệu vời
86
Một dòng hoa nổi
trên trời
Một dòng hoa nở trong người trầm tư
Cánh nào mở cõi không hư
Phiến băng tuyết khảm một tờ
kim cang
87
Thư em ướp nụ lan vàng
Lời em gió núi
chiên đàn
thoảng xa
Áo em phất cõi
di đà
Ngón chân em nở cánh hoa
đại từ
88
Chênh vênh đầu trượng
thiền sư
Cửa non khép ải sương mù bóng ai
Non xanh
ướm hỏi
trang đài
Trăm năm còn lại dấu hài động hoa
89
Ngày xưa
bên dậu vàng hoa
Chiều chiều kê chõng nằm ra ngó trời
Năm sau em bỏ đi rồi
Ta về ngồi lắng mưa rơi giậu buồn
90
Trên nền gạch nẻ rêu phong
Xưa phơi nhã điệu giờ hong đóa quì
Trẻ đào bãi cỏ xanh rì
Được thanh kiếm quỉ bao kỳ thu han
91
Non đem nhạn nhốt trong thành
Cho sông chưa trở yếm xanh dưới cầu
Người còn dệt lụa tằm dâu
Đêm nghe mưa rụng thiên thâu ngoài giàn
92
Núi nghiêng suối vắt tơ đàn
Nhìn ngoài thạch động mưa vàng lưa thưa
Nghiêng bình trà nhớ hương xưa
Từ vàng hoa nọ bây giờ vàng hoa
93
Sáng nghe lan rụng mái nhà
Chừng như mưa nhẹ núi xa mùa này
Đường về mù mịt ngàn mây
Về nam đôi cánh chim bay xạc xào
94
Mây dù chẳng chất non cao
Đường về dù chẳng sông đào nông sâu
Đêm đêm
lòng dục
nẻo sầu
Thềm trăng ngỡ tưởng hoa cau rụng thầm
95
Nhớ cha giọt lệ khôn cầm
Dưới trăng lấp lánh như trâm vân quỳnh
Nghiêng ly mình cạn bóng mình
Tay ôm vò nguyệt một bình mây bay
96
Gối tay nệm cỏ nằm say
Gõ vào đá tụng một vài biển kinh
Mai sau
trời đất
thái bình
Về lưng núi phượng
một mình
cuồng ca
97
Gây giàn thiên lý vàng hoa
Lên non cắt cỏ lợp nhà tụ mây
Xuống đầm tát cá xâu cây
Bới khoai vùi lửa nằm dài nghe chim
98
Khách xa nhớ đến nhau tìm
Lên đồi trẩy một giỏ sim làm quà
Hứng nước suối thết bình trà
Hái bầu nấu bát canh hoa cười khàn
99
Vào
hang núi
nhập niết bàn
Tinh anh
nở đóa hoa vàng cửa khe
Mai sau
thí chủ
nào nghe
Tìm lên xin hỏi một bè mây xanh
100
Hoa vàng ta để chờ anh
Hiện thân
ta hát trên cành tâm mai
Trần gian chào cõi mộng này
Sông Ngân tìm một bến ngoài
hóa duyên
.
Ở trên là lục bát. Nay đọc thử giòng thơ thất ngôn của họ Phạm
xem sao
:
Chim quyên từ độ bỏ thôn Đoài
Quyên chẳng buồn
thảm thiết
gọi ai
Về núi Nam gặp cành hoa trắng
Quặn
đau lòng
ngó phiến tâm mai.
Thả gót giầy lãng đãng bên hồ
Trên đồi Cù thông rụng lá khô
Cơn sương trắng lùa ta
mải miết
Xuống ven bờ
phi hữu
phi vô.
Em ngồi đan chiếc áo len xanh
Hẹn gió thu về gửi tặng anh
Rồi bỏ đó em vào
thiên cổ
Anh
một đời
ngóng áo thiên thanh.
Xưa em phơi áo giữa thu phong
Lá vàng cài trên lụa rực hồng
Nay áo đã cuốn về
thiên cổ
Lá vàng bay lạnh nỗi niềm không.
Đã chớm vào thu sương chẳng bay
Sương rơi ngày đó lạnh ngày nay
Những đêm
thức giấc
nhìn trăng úa
Tưởng lửa rừng xa đốt giữa mây.
Ven núi vàng trơ mấy bức tường
Chiều chiều nắng lụn cú kêu sương
Có con bướm trắng vương nền cỏ
Lẫn giữa ngàn lau dõi chút hương.
Và đây, ngũ ngôn. Bài thơ
lãng mạn
và buồn nhất của một người ỡm ờ chênh vênh giữa hai cõi đời-đạo:
Ngày xưa
anh đón em
Nơi
gác chuông
chùa nọ
Con chim nào qua đó
Còn để
dấu chân
in
Anh
một mình
gọi nhỏ
Chim ơi biết đâu tìm
Mười năm anh qua đó
Còn vẫn
dấu chân
chim
Anh
một mình
gọi nhỏ
Em ơi biết đâu tìm
Ngày xưa
anh đón em
Trên
gác chuông
chùa nọ
Bây giờ anh qua đó
Còn thấy chữ trong chuông
Anh khoác áo
nâu sồng
Em chân trời biền biệt
Tên ai còn tha thiết
Trong
tiếng chuông
chiều đưa
Ngày xưa
em qua đây
Cho tình anh chớm nở
Như chân chim
muôn thuở
In mãi bực thềm rêu
Cõi người
có bao nhiêu
Mà tình sầu
vô lượng
Còn chi trong giả tướng
Hay một vết chim bay.
Còn bài này thì ai cũng biết, vì đã được Phạm Duy phổ nhạc. Tựa của bài thơ và bản nhạc rất hay: và ba dấu chấm (…). Nếu thêm chữ Ngọ vào để thay cho ba dấu chấm thì mất hay ngay. Nàng tuổi Ngọ, tên Ngọ. Con gái mang cái tên này thì chẳng được đẹp cho lắm. Cho nên không tiện đưa vào tựa đề. Tuy vậy, trong bài, thi nhân cũng “thành thật khai báo”
tên thật
của người yêu; rồi từ đó, tên cô
đi vào
thi và ca. Tên Ngọ trở nên
nổi tiếng
và được
mọi người
nhắc tên, gọi tên, khi hát bản nhạc
dễ thương
mà buồn thấm thía này. Trong nhạc, Phạm Duy đã thay đổi và lược đi khá nhiều. Sau đây là bài thơ
nguyên thủy
:
Em tan trường về
Đường mưa nho nhỏ
Chim non giấu mỏ
Dưới cội hoa vàng
Bước em
thênh thang
Áo tà nguyệt bạch
Ôm nghiêng cặp sách
Vai nhỏ tóc dài
Anh
đi theo
hoài
Gót giầy thầm lặng
Đường chiều úa nắng
Mưa nhẹ bâng khuâng
Em tan trường về
Cuối đường mây đỏ
Anh tìm theo Ngọ
Dáng lau lách buồn
Tay nụ hoa thuôn
Vương bờ tóc suối
Tìm lời mở nói
Lòng sao ngập ngừng
Lòng sao rưng rưng
Như trời mây ngợp
Hôm sau vào lớp
Nhìn em ngại ngần
Em tan trường về
Đường mưa nho nhỏ
Trao vội chùm hoa
Ép vào cuối vở
Thương ơi vạn thuở
Biết nói chi nguôi
Em mỉm môi cười
Anh mang nỗi nhớ
Hè sang phượng nở
Rồi chẳng
gặp nhau
Ôi mối tình đầu
Như đi trên cát
Bước nhẹ mà sâu
Mà cũng nhòa mau
Tưởng đã phai màu
Đường chiều hoa cỏ
Mười năm rồi Ngọ
Tình cờ
qua đây
Cây xưa vẫn gầy
Phơi nghiêng ráng đỏ
Áo em ngày nọ
Phai nhạt mấy màu?
Chân theo tìm nhau
Còn là vang vọng
Đời như biển động
Xóa dấu ngày qua
Tay ngắt chùm hoa
Mà thương mà nhớ
Phố ơi
muôn thuở
Giữ vết
chân tình
Tìm xưa quẩn quanh
Ai mang bụi đỏ
Dáng em nho nhỏ
Trong cõi xa vời
Tình ơi tình ơi!
Khi cho ra đời thi phẩm, có thểThư cũng ngầm tự ví mình như là một Nguyễnđại. Có điều,(hay Truyện Kiều) của Nguyễn Du thì càng lúc càng sáng lung linh hơn, càng đượcbởi nhiềukhác hơn; cònchỉ có mặt một lúc rồilãng quên.tôi cũng chẳng nhớ thi phẩm ấy như thế nào.Dù sao, những vần lục bát củaThư từ khi có mặt, cuối thập niên 1960, đầu thập niên 1970,nay, vẫn rung dàitrong tôi, cũng như trong nhiều người khác. Nhất là qua thi phẩmvới 100 đoản thi, quả thực là vẫn chưa có giòng lục bát nào sau Nguyễn Du có thể óng ả tuyệt bích như thế.Nhưng nhiều người đã không được đọc hết 100 đoản khúc trong thi phẩm, mà chỉ được biết đến 3 đoạn ráp nối từ bản nhạc rấtcủa Phạm Duy. Nhà nhạc sĩ tài ba, cũng họ Phạm, rấtvới “thiền sư ỡm ờ”Thư khi trích một vài đoản thi để phổ thành bản nhạc với cùng tựa đề thi phẩm:. Giòng nhạc và giòng thơ hòa nhậpmột cách tuyệt khéo, như thể chúng đã có sẵn cho nhau rồi vậy. Chỗkhác của Phạm Duy là rút được những đoạn, những câu hay nhất mà ghép thành lời cô đọng cho một nhạc khúc. Trong đó, vài chỗ phải thay đổi, nhưng không đánh mất ý chính.Lời cho nhạc phẩmnhư thế này:Rằng xưa có gã từ quanLên non tìm động hoa vàng nhớ nhauThôi thì em đừng ngại mưa mauĐưa nhau ra tới bên cầu nước xuôiSông này đây chảy một giòng thôiMây đầu sông thẫm tóc người cuối sôngNhớ xưa em chửa theo chồngmay áoÁo hồng đào rơiem mặc áo da trờiSang đông lại khoác lên người áo hoa.Rằng xưa có gã từ quanLên non tìm động hoa vàng ngủ sayThôi thì em chẳng còn yêu tôiLeo lên cành bưởi khóc người rưng rưngThôi thì thôi mộ người tà dươngThôi thì thôi nhéthế thôiNhớ xưa em rũ tóc thềNhìn trăng sao nỡ đểbayĐợi nhau tàn cuộc hoa nàyĐành như cánh bướm đồi tây hững hờRằng xưa có gã từ quanLên non tìm động hoa vàng ngủ sayThôi thì thôi để mặc mây trôiÔm trăng đánh giấc bên đồi dạ lanThôi thì thôi chỉ làThôi thì thôi nhé có ngần ấy thôiChim ơi chết dưới cội hoaTiếng kêu rơi rụng giữa giang hàMai ta chết dưới cội đàoKhóc ta xin nhỏ lệ vàoTôi vẫn chưa có bản chính của thi phẩmđểcâu “đành như cánh bướm đồi tây hững hờ”. Lâu nay, tôi vẫn nghĩ là “đành như cánh bướm đôi tây hững hờ” nhưng nghe nhạc của Phạm Duy thì ai cũng hát “đồi tây”. Tự nghĩ, có lẽ ngay chỗ đó,huyền vào thìvới nhạc hơn nên đã dùng chữ “đồi” thay chữ “đôi”., tôi vẫn thích cái nghĩa “đôi tây”, nghĩa là đôi ngã riêng tây (tư), hững hờ, hơn là cánh bướm bay về đồi tây, hững hờ.Một chỗ khác là “Chim ơi chết dưới cội hoa”. Tôi nghĩ cách gọi “Chim ơi” như thế trong câu, không hay và có lẽ còn sai ý nữa. Chẳng ai lại tự gọi mình “Tôi ơi, hãy chết đi dưới cội hoa!” Con chim chết dưới cội hoa là thi nhânvìđã tự ví mình như con chim, chết đau chết điếng trong cuộc tình tan vỡ. Con chim nào mà chết dưới cội hoa? The thorn bird đấy. Loài chim ấy chỉ hót, ngọt ngào hơn bất cứnào trên mặt đất. Một khi, rời tổ, nó tìm ngay một cành cây đầy gai nhọn, chọn ngọn gai nào bén và dài nhất, phóng mình vào ngọn gai ấy,cấthótnó. Tiếng hót, là bài ca siêu tuyệt nhất trong những bài ca;cả niềmcủa tình yêucả chất liệukhổ đau hàm ẩn của nó. Đó là huyền thoại của loài chim gai (the thorn birds) có nói trongcủa Colleen McCullough.Ở đây, tiếng kêu của loài chim chết dưới cội hoa này còn thảm hơn. Vì tiếng kêu của nó vừa cất lên thì đã rụng xuống trên sông rộng, chứ không cất lên cao đểgì hết. Và như vậy, thi nhân, trong nỗi đau tình, đã “hờn giỗi”, vừa giả giọng, nói:Chứ không kêu gào:Nói thì nói vậy, vẫn cám ơn Phạm Duy đãthơThư đếnhơn. Đôi khi bốc hứng, không nhớ được cả trăm đoản khúc củaThư, tôi và nhiều người khác đãphẩm của Phạm Duy.lắm!Và đây,100 đoản thi trong Đưa Em Tìm Động Hoa Vàng củaThư, mỗi đoản khúc là một tiếng hót, của loài dị điểu, sẵn sàng yêu và chết, và để tiếng hót của mình rơi rụng trên sông:Mười con nhạn trắng về thatrên tà áo xuânVai nghiêng nghiêng suối tơ huyềnĐôi gò đào nở trên miền tuyết thơmXe lên bụiđườngQua sương trắng dậm phố phường úa thuTiếng chimhai mùaHạt rơi thêm lạnh hững hờ mây quaDế buồn dỗ giấc mù saÂm nao lãng đãng tơ ngà sương bayNgười về sao nở trên tayVới hài đẫm nguyệt thêm dài gót mơCon khuyên nó hót trên bờEm thay áo tímgiang đầuTưởng xưa có kẻ trên lầuNgày xuân gieo nhẹ trái cầu gấm hoaTóc dài cuối nội mây xaVàng con bướm nhụy lẫn tà huy baytay lại cầm tayTrao nhau khăn lụa nhớ ngày sầu đưaTừ chim thủa núi xa xưaVề đâyhạt mơ cuối rừngTừ em khép nép hài xanhVề qua dục nở hồn anh đóa sầuỪ thì mình ngại mưa mauCũng đưa anh đến bên cầu nước xuôiSông này chảy một dòng thôiMây đầu sông thẫm tóc người cuối sôngem chửa theo chồngem mặc áo hồng đào rơiáo biếc da trờiSang đông em lại đổi dời áo hoaĐường về hái nụ mù saĐưa theo dài một nương cà tím thôiThôi thì em chẳng yêu tôiLeo lên cành bưởi nhớ người rưng rưng10Sao em bước nhỏ ngập ngừngBên cầu sương rụng mấy từng mai mơĐêm về thắp nến làm thơcòn vọng nửa tờ thơ tôi11Đôi uyên ương trắng bay rồiTiếng nghe tha thiết bên trời chớm đôngNửa đêm đắp mảnh chăn hồngLại nghe hoa lạnh ngoài đồng thiết tha12Con chim chết dưới cội hoaTiếng kêu rụng giữa giang hà xanh xaoMai anh chết dưới cội đàoKhóc anh xin nhỏ lệ vào13Tường thành cũ phiến bia xưaHồn dâu biển gọi trong cờ lau bayChiều xanh vòng ngọc trao tayTặng nhau khăn lụa cuối ngày ráng pha14Đêm dài ươm ngát nhụy hoaChim kêu cửa mộ trăng tà gõ biaEm ơi rũ tóc mây vềNhìn trăng nỡ đểgió bay15Đợi nhau tàn cuộc hoa nàyĐành như cánh bướm đồi tây hững hờTìm trang lệ ố hàng thơChữ xưa quyên dục bây giờ chim di16Mây xưa cũng bỏ non vềEm xưa cũng giã câu thề đó đâyNhớ đành biết mấy tầm tayLông chim biển bắc hoa gầy bãi đông17Đợi ai trăng rõi hoa buồnVắng em từ thủa theo buồm gió xuôiChiều chiều mở cổng mây trôiChênh vênh núi biếc mắt ngời sao hôm18Thế thôi phố bụi xe hồngHồ ngăn ngắt đục đôi dòng nhạn bayĐưa nhau đấu rượu hoa nàyMai đi dã hạc thành ngoài cuồng ngâm19Xuống non nhớ suối hoa rừngVào non nhớ kẻphố mâyVề thành nhớ cánh chim bayXa thành thương vóc em gầy rạc hoa20Hạc xưa về khép cánh tàTiếng rơi thành hạt mưa sa tần ngầnEm về hong tócTrăngtỏa dưới chân một vành21Em nằm ngó cội thu xanhMôi ươmmột nhành đôi mươiVề em vàng phố mây trờiTay đơm nụ hạ hoa dời gót xuân22Thì thôi tóc ấyThì thôi lệ ấy còn ngần dáng sươngThì thôi mù phố xe đườngThôi thì thôi nhéthế thôi23Gầy em vóc cỏ mây dờiTay em mai nở chân trời tuyết phaNgày dài ngựa soải cầm caTrán cao ngần nửa trăng tà ngậm sương24Xe lăn bánh nhỏ bụi hườngLao xao vó rụng trên đường phố mâyMưa giăng ráng đỏ hao gầyĐôi con ngựa bạch ném dài tuyết sa25Chim nào hát giữa thôn hoaTay nào hong giữa chiều tà tóc bayLụa nào phơi nắng sông tâyÁo xuân hạ nọ xanh hoài thu đông26Con chim mùa nọ chưa chồngCũng baytrong dòng xuân thuTừ em giặt áo đông tơNay nghe lòng suối hững hờ còn ngâm27Thuyền ai buông lái đêm rằmSông thu ngân thoảng chuông trăngCửa sương nhẹ mở âm vàoLay nghiêng bầu nậm rượu đào trầm ca28Lên non cuốc sỏi trồng hoaXuôi thuyền lá trúc la đà câu sươngVớt con cá nhỏ lòng đòngMải vui lại thả xuống dòng suối tơ29Vào non soi nguyệt tầm rùaĐọc trên mai nhỏ xanh tờThả rùa lại đứngMuốn qua hang động sống như nguyệt rùa30Em nghiêng nón hạSông ngâm mây trắng nước chưa buồn vềHoa sầu cỏ cũng sầu chiaLơ thơ xanh tụ đầm đìa vàng pha31Đất nam có lão trồng hoaMùa hoàng cúc nở ướp trà uống đôngLại đem bầu ngọc ra trồngBầu khô cất nậm rượu hồng uống xuân32Người vui ngựa chợ xe thànhTa leo cầu trúc bên ghềnh thác rơiTheo chân chim gặp mây trờiLại qua khói động hỏi người tu non33Bông hoa trắng rụng bên đườngCánh thơmtuyết băngCon ong nhỏ mới ra giàngCũng nghiêng đôi cánh nhụy vàng rụng rơi34bỏ vào suối chơiNghe chim hát núi gọi trời xuống hoaMúc bình nước mát về quaGhé thôn mai nọ hỏi trà mạn xưa35Chimđộng hoa thưaNgười từ tóc biếc đôi bờ hạ đôngLên non kiếm hạtĐập ra chợt thấy đôi dòng hạc bay36Người về đỉnh núi sương tâyTa riêng nằm lại đợi ngày mướp hoaBến nam có phố giang hàNghiêng nghiêng nậm ngọc dốc tà huy say37anh gặp nàng đâyChênh chênh gót nguyệt vóc gầy liễu dươngQua sông có kẻ chợt buồnNgó hoa vàng rụng bên đường chớm thu38Mốt mai em nhớ bao giờBãi dâu vãn mộ cho dùChân chim nào đậu bên cồnNgựa xuôi có kẻ lại buồn dấu chim39Đợi người cuộc mộng thâu đêmSông Ngân trở lệ dài thêm dòng nhòaAnh nằm gối cỏ chờ hoaÁo emla đà40Em từ rửa mặtNghiêng soi hạt nước mờivềThâu hương hiện kínhPhấn sonhạt mê41Ta về rũ áo mây trôiGối trăng đánh giấc bên đồi dạ lanRằng xưa có gã từ quanLên non tìm động hoa vàng ngủ say42Ngựa xưa qua ải sương nàyCòn nghe nhạn lạc kêu hoài bãi sôngNước xuôi gờn gợn mây hồngTiếng ca lạnh thấugiục đò43Hoa đào tưởng bóng đào xưaThuyền sang bến nọ dòng mờ khói vơiHoa dương vàng nhạt sầu ngườiTa về uống nước sông khuây khỏa lòng44Đưa nhau đổ chén rượu hồngem có theo chồng đất xaQua đò gõ nhịp chèo caNước xuôi làm rượu quan hà chuốc say45Khăn trăng từ độ trao tayNửa tan cát suối nửa mài nghiên sươngMốt mai lòng có nghe buồnMảnh trăng hiện hóacõi chơi46Nhện cheo leo mắc tơ trờiDòng chim qua hỏi mộ người tà dươngĐánh rơi hạt mận bên đườngXuân sau mọc giữacội hoa47Nụ vàng hương rộ tháng baNửa đêm dậy ngó trăng tà tiêu tươngChẳng như cội liễu bờ dươngmướt giữa48Mai nào thơm ngát thu đôngLược em chải rụng đôi dòng tơ xanhĐôi chim hồng yến trên cànhNgẩn ngơ quên rỉa lông mình điểm trang49mặc lá trên ngànmặc chú bướm vàng tương tưĐộng nam hoa cóĐổi kinh lấy rượu tâm hư uống tràn50Nến khuya lửa hắt hiu vàngTrang kinh lác đác đôi hàng nhạn saÝ nàongàn hoaChữ nào cẩn nguyệt trên tà áo ni51Dỗ non suối giọng thầm thìĐộmộng xá gì vóc hoahiện giữaBúp tay hồng ngọc nâng tà áo trăng52Tiếng chim trong cõiNở ra bát ngát trên rừng quế hươngTiếng em hát giữa giáo đườngChúa về trong những thánh chương53Đố ai nhớ hết hoa vàngĐố ai uống cạn sương tàng trăng thâuĐố ai tát cạn mạch sầuThì ta để tóc lên cầu đón ai54Em về sương đẫm hai vailà cánh lan dài nở đêmTừ em hé nụ cười huyềnđi mất trên miền cỏ hoa55Guốc mòn lẫn tiếng sơn caSư về chống gậy trúc qua cầu nàyNgó bờ suối lạnh hoa bayThương sao giòng nước trôi hoài thiên thanh56Có con cá mại cờ xanhBơi lên nguồn cội tắm nhành suối xuânNửa dòng cá gặpHỏi sao mây bỏ non thần xuống chơi57Dù mai lều cỏ chân trờiKhơi hương lò cũ khóc người trong thơEm còn ửng má đào tơTóc xưa dù có bây giờ sương bay58Lên non ngắt đóa hoa nàySoi nghiêng đáy suối bóng ai nhạt nhòaNom hoài chẳng rõ là taTắm xong khoác áo hát ca về làng59Tay đeo vòng ngọc xênh xangÁo em bay giải tơ vàng thiết thaBước chân tìm chánNgừng đây nó hỏi: đâu là60Hỏi con vạc đậu bờ kinhCớ saocái hình không hưVạc rằng: thưa bác thiên thưMặc chi cái áoỡm ờ61Nước đi từ thủa bao giờDòng xuôi người đứng trên bờ ngó xuôiChừng đâu dưới bếnBuộc thuyền xưa đã có người ngó sông62Từ hôm em bỏ theo chồngÁo trắng em cất áo hồng em mangChiều nay giở lạiMười năm áo cũ hoe vàng lệ xanh63Đôi chim nho nhỏ trên cànhGiục nhau đan tổ cỏ xanh bên đườngNửa đời mây nướcngắt cỏthân64Gò chiều ùn bụi sương lênHỏi ra mới biết nơi yên cành vàngBên mồ chồn cáo đùn hangChim kêu như lảnh tiếng nàng ngân nga65Cuối xuân ta lại tìm quaTiểu thư chi mộ thềmtànSớm thu ta đánh đò sangBên đường cỏ mộ lại vàng cúc hoa66Trúc thưa cổng gió ơ hờEm ra tựa cửa nghĩ chưa lấy chồngSông ơi xanh nhé một dòngcắp rổ ra đồng vớt hoa67Đường dài xao xác chim caNgười còn khoác nón theo tà dương naoVán cờ bày trắng bông đàoSao lên núi thẫm trăng vào chén không68Đồi thu vắt suối mây hồngChim xanh lác đác ngược dòng hoa tiênBấc sầu lửa lụn chờ emLệ xưa ai đã đổ nên dầu này69Đón em như ngóng chim trờiBãi xuân sớm đậu chiều dời khói thuEm còn áo trắngTrong anh muôn thủa bao giờ lệ hoen70Khơi trầm thơmhiềnMáu xuân mạch lạnh trong miền xương daVườn chùa có nụ hàm caSương khuya:trăng tà: vô môn71Mai tươi cánh nở bên cồnMưa bay lấm tấm cành hương trắng ngờiThu đông tàng ẩn kho trờiHạt rơi rụng ngọc cánhhoa72Cổng làng mở cánh sao saNhã lantiếng gà xóm maiLên chùa dâng dĩaChợt viền trăng lạnh trên hài73Chuông ngân chiều lặng trầm tưTiếng lơi đẫm hạt thiên thưĐiệu về tay giấu chùm bôngGót chân đất phật trổ hồng74Bóng trănghiên nhàThành đàn nẩy hạtquyện hươngGió thu từphươngVề trên hốc gỗ bên đường75Áo em vạt tím ngàn simNửa nao nức gọi nửachờYêu nhau từ độ bao giờGặp đâyhững hờ khói bay76như núi gặp mâyNhư sương đậu cánh hoa gầyTỉnh ra thì giấc chim baoChuyện mười năm cũ lại nao nao lòng77Cành sen lá chĩu sương trongÁo ni xám vạt trời hong buồn vềTay nào nghiêng nón thơ cheTay nào lần chuỗixanh xao78Đôi mày là phượng cất caoĐôi môi chín ửng khoé đào rừng mơTiếng nàng vỡ bạc thành thơTụng dòng kinh tuệ trên tờ khói mây79Tóc em rừng ngát hương sayTay em dài nụ hoa lay dáng ngàMắt xanhBướcnhẹ lẫn tà dương chim80Mắt nàng ru chiếc nôi êmRu hồn tôi ngủ ngàn đêmEm là hoa hiện dáng ngườiTôi là cánh bướm cung trời về say81Một đêmtrong mâyNhớ đâucó cây hương trờiCây bưởi trắng ngát hương đờiNụ là tay phật chỉ người qua sông82Non xanh khoác áo sương hồngCon chim điểm tuyết ngoài đồng vụt bayTiếng kêu lạnh buốt lòng tayNgón buông lại chợt tuôn đầy lòng hoa83Em bên cửa chuốt tay ngàCội lan đông mặc nở qua mấy nhànhNgày em ướp áo hồ xanhCon uyên tha thiết trên cành gọi thu84Ni về khép cửa chùa tuSớm mai mở cổng quét thu vườn hồngThu vương ngọn chổi đôi bôngThoảnglạ bướm vòng cánh duyên85Sư lên chót đỉnh rừng thiềnTrong tim chợt thắp một viền tà dươngNgón tay nở nụ đào hươngCầm nghiêngmột phương diệu vời86Một dòng hoa nổiMột dòng hoa nở trong người trầm tưCánh nào mở cõi không hưPhiến băng tuyết khảm một tờ87Thư em ướp nụ lan vàngLời em gió núithoảng xaÁo em phất cõiNgón chân em nở cánh hoa88Chênh vênh đầu trượngCửa non khép ải sương mù bóng aiNon xanhtrang đàiTrăm năm còn lại dấu hài động hoa89bên dậu vàng hoaChiều chiều kê chõng nằm ra ngó trờiNăm sau em bỏ đi rồiTa về ngồi lắng mưa rơi giậu buồn90Trên nền gạch nẻ rêu phongXưa phơi nhã điệu giờ hong đóa quìTrẻ đào bãi cỏ xanh rìĐược thanh kiếm quỉ bao kỳ thu han91Non đem nhạn nhốt trong thànhCho sông chưa trở yếm xanh dưới cầuNgười còn dệt lụa tằm dâuĐêm nghe mưa rụng thiên thâu ngoài giàn92Núi nghiêng suối vắt tơ đànNhìn ngoài thạch động mưa vàng lưa thưaNghiêng bình trà nhớ hương xưaTừ vàng hoa nọ bây giờ vàng hoa93Sáng nghe lan rụng mái nhàChừng như mưa nhẹ núi xa mùa nàyĐường về mù mịt ngàn mâyVề nam đôi cánh chim bay xạc xào94Mây dù chẳng chất non caoĐường về dù chẳng sông đào nông sâuĐêm đêmnẻo sầuThềm trăng ngỡ tưởng hoa cau rụng thầm95Nhớ cha giọt lệ khôn cầmDưới trăng lấp lánh như trâm vân quỳnhNghiêng ly mình cạn bóng mìnhTay ôm vò nguyệt một bình mây bay96Gối tay nệm cỏ nằm sayGõ vào đá tụng một vài biển kinhtrời đấtVề lưng núi phượng97Gây giàn thiên lý vàng hoaLên non cắt cỏ lợp nhà tụ mâyXuống đầm tát cá xâu câyBới khoai vùi lửa nằm dài nghe chim98Khách xa nhớ đến nhau tìmLên đồi trẩy một giỏ sim làm quàHứng nước suối thết bình tràHái bầu nấu bát canh hoa cười khàn99Vàonở đóa hoa vàng cửa khenào ngheTìm lên xin hỏi một bè mây xanh100Hoa vàng ta để chờ anhta hát trên cành tâm maiTrần gian chào cõi mộng nàySông Ngân tìm một bến ngoàiỞ trên là lục bát. Nay đọc thử giòng thơ thất ngôn của họ PhạmChim quyên từ độ bỏ thôn ĐoàiQuyên chẳng buồngọi aiVề núi Nam gặp cành hoa trắngQuặnngó phiến tâm mai.Thả gót giầy lãng đãng bên hồTrên đồi Cù thông rụng lá khôCơn sương trắng lùa taXuống ven bờphi vô.Em ngồi đan chiếc áo len xanhHẹn gió thu về gửi tặng anhRồi bỏ đó em vàoAnhngóng áo thiên thanh.Xưa em phơi áo giữa thu phongLá vàng cài trên lụa rực hồngNay áo đã cuốn vềLá vàng bay lạnh nỗi niềm không.Đã chớm vào thu sương chẳng baySương rơi ngày đó lạnh ngày nayNhững đêmnhìn trăng úaTưởng lửa rừng xa đốt giữa mây.Ven núi vàng trơ mấy bức tườngChiều chiều nắng lụn cú kêu sươngCó con bướm trắng vương nền cỏLẫn giữa ngàn lau dõi chút hương.Và đây, ngũ ngôn. Bài thơvà buồn nhất của một người ỡm ờ chênh vênh giữa hai cõi đời-đạo:anh đón emNơichùa nọCon chim nào qua đóCòn đểinAnhgọi nhỏChim ơi biết đâu tìmMười năm anh qua đóCòn vẫnchimAnhgọi nhỏEm ơi biết đâu tìmanh đón emTrênchùa nọBây giờ anh qua đóCòn thấy chữ trong chuôngAnh khoác áoEm chân trời biền biệtTên ai còn tha thiếtTrongchiều đưaem qua đâyCho tình anh chớm nởNhư chân chimIn mãi bực thềm rêucó bao nhiêuMà tình sầuCòn chi trong giả tướngHay một vết chim bay.Còn bài này thì ai cũng biết, vì đã được Phạm Duy phổ nhạc. Tựa của bài thơ và bản nhạc rất hay:và ba dấu chấm (…). Nếu thêm chữ Ngọ vào để thay cho ba dấu chấm thì mất hay ngay. Nàng tuổi Ngọ, tên Ngọ. Con gái mang cái tên này thì chẳng được đẹp cho lắm. Cho nên không tiện đưa vào tựa đề. Tuy vậy, trong bài, thi nhân cũng “thành thật khai báo”của người yêu; rồi từ đó, tên côthi và ca. Tên Ngọ trở nênvà đượcnhắc tên, gọi tên, khi hát bản nhạcmà buồn thấm thía này. Trong nhạc, Phạm Duy đã thay đổi và lược đi khá nhiều. Sau đây là bài thơEm tan trường vềĐường mưa nho nhỏChim non giấu mỏDưới cội hoa vàngBước emÁo tà nguyệt bạchÔm nghiêng cặp sáchVai nhỏ tóc dàiAnhhoàiGót giầy thầm lặngĐường chiều úa nắngMưa nhẹ bâng khuângEm tan trường vềCuối đường mây đỏAnh tìm theo NgọDáng lau lách buồnTay nụ hoa thuônVương bờ tóc suốiTìm lời mở nóiLòng sao ngập ngừngLòng sao rưng rưngNhư trời mây ngợpHôm sau vào lớpNhìn em ngại ngầnEm tan trường vềĐường mưa nho nhỏTrao vội chùm hoaÉp vào cuối vởThương ơi vạn thuởBiết nói chi nguôiEm mỉm môi cườiAnh mang nỗi nhớHè sang phượng nởRồi chẳngÔi mối tình đầuNhư đi trên cátBước nhẹ mà sâuMà cũng nhòa mauTưởng đã phai màuĐường chiều hoa cỏMười năm rồi Ngọqua đâyCây xưa vẫn gầyPhơi nghiêng ráng đỏÁo em ngày nọPhai nhạt mấy màu?Chân theo tìm nhauCòn là vang vọngĐời như biển độngXóa dấu ngày quaTay ngắt chùm hoaMà thương mà nhớPhố ơiGiữ vếtTìm xưa quẩn quanhAi mang bụi đỏDáng em nho nhỏTrong cõi xa vờiTình ơi tình ơi!
Đêm Thơ – Nhạc PHẠM THIÊN THƯ & PHẠM DUY
Kỷ niệm 50 năm sáng tác
Thi Sĩ PHẠM THIÊN THƯ
21.12.2011
