Tương tiến tửu & tâm tương tửu

19/12/2013
Lý Thái Bạch

Bài viết được cập nhật lần cuối vào ngày 28/12/2013

TƯƠNG TIẾN TỬU & TÂM TƯƠNG TỬU

Tương Tiến Tửu
Lý Bạch (701 – 762)

Tương tiến tửu – Thể thơ: Cổ phong (cổ thể) (thời kỳ: Thịnh Đường)
Nguồn: http://www.saimonthidan.com/?c=article&p=792

將進酒

君不見黃河之水天上來，
奔流到海不復回？
君不見高堂明鏡悲白髮，
朝如青絲暮成雪？
人生得意須盡歡，
莫使金樽空對月。
天生我才必有用，
千金散盡還復來。
[. . .]且為樂， (1)
會須一飲三百杯。
岑夫子，
丹丘生，
將進酒﹐
杯莫停。
與君歌一曲，
請君為我傾耳聽。
鐘鼓饌玉何足貴，
但願長醉不願醒。
古來聖賢皆寂寞，
唯有飲者留其名。
陳王昔時宴平樂，
斗酒十千恣歡謔。
主人為何言少錢，
逕須沽取對君酌。
五花馬，千金裘，
呼兒將出換美酒，
與爾同消萬古愁。

Tương tiến tửu

Quân bất kiến Hoàng hà chi thuỷ thiên thượng lai,
Bôn lưu đáo hải bất phục hồi!
Hựu bất kiến cao đường minh kính bi bạch phát,
Triêu như thanh ti mộ thành tuyết.
Nhân sinh đắc ý tu tận hoan,
Mạc sử kim tôn không đối nguyệt!
Thiên sinh ngã tài tất hữu dụng,
Thiên kim tán tận hoàn phục lai.
[ . . .] thả vi lạc, (2)
Hội tu nhất ẩm tam bách bôi.
Sầm phu tử,
Đan Khâu sinh.
Tương tiến tửu,
Bôi mạc đình!
Dữ quân ca nhất khúc,
Thỉnh quân vị ngã khuynh nhĩ thính:
“Chung cổ soạn ngọc bất túc quý,
Đãn nguyện trường túy bất nguyện tinh!
Cổ lai thánh hiền giai tịch mịch,
Duy hữu ẩm giả lưu kỳ danh.
Trần Vương tích thời yến Bình Lạc,
Đẩu tửu thập thiên tứ hoan hước.”
Chủ nhân hà vi ngôn thiểu tiền,
Kính tu cô thủ đối quân chước.
Ngũ hoa mã,
Thiên kim cừu,
Hô nhi tương xuất hoán mỹ tửu,
Dữ nhĩ đồng tiêu vạn cổ sầu.

Bản dịch của Ngô Văn Phú

Thấy chăng anh
Nước Hoàng Hà từ trời tuôn xuống
Chảy băng ra biển chẳng quay về.
Lại chẳng thấy
Lầu cao gương sáng thương đầu bạc
Sớm tựa tơ xanh, chiều đã tuyết
Đời khi đắc ý hãy nên vui
Chớ để chén vàng trơ trước nguyệt.
Trời sinh ta tài ắt phải chọn
Nghìn vàng tiêu hết rồi có thôi
[ . . .] lại vui nữa
Đủ ba trăm chén một lần mời.

Sầm Phu Tử
Đan Khâu Sinh
Nào kèo rượu, chén chớ dừng!
Cùng người ca một khúc
Xin người nghiêng tai hãy lắng nghe
Tiệc lớn chuông trống dạo chẳng qúy
Không được tỉnh đâu, phải say nhè
Thánh hiền từ xưa đà lạnh ngắt
Lưu danh thiên hạ kẻ ôm be
Trần Vương (*) thuở trước yến Bình Lạc
Đấu rượu vạn tiền say một cuộc
Chủ nhân xin đừng nói thiếu tiền
Mai kiếm rượu về lại cùng chuốc
Áo cừu ngựa quý của ta đâu
Hãy sai hầu trẻ đem đổi rượu
Cùng uống cho tan vạn cổ sầu.

(Ngô Văn Phú, 2005. Thơ Lý Bạch trang 53-56)
* * *

Ghi Chú (từ nguồn): Vào niên hiệu Khai Nguyên, Lý Bạch đã quá 30 tuổi đời mà công danh vẫn chưa thành tựu gì. Ông thường du ngoạn khắp nơi để quên lãng và lấy đó làm an ủi, được người bạn thân là Nguyên Dần mời ông đi chơi Thái Nguyên. Phụ thân của Nguyên Dần đang giữ chức Phủ Doãn tại Thái Nguyên, Lý Bạch được tiếp đãi nồng hậu và ân cần. Khi rời Thái Nguyên phụ thân Nguyên Dần tặng cho ông một con tuấn mã và một chiếc áo lông chồn (Hồ Cừu) có giá trị nghìn vàng. Trên đường trở về ngang Lạc Dương, Lý Bạch bất ngờ gặp Nguyên Đan Khâu chơi núi Nga Mi về, hai người không nỡ chia tay, cùng nhau về chơi núi Dĩnh Dương. Vừa lúc đó vị ẩn sĩ ở vùng Nam Dương là Sầm Huân từ xa đến cùng nhau bày tiệc rượu tâm sự cho thỏa tình. Họ khiêng bàn tiệc ra giữa sân, trên trời ánh trăng tròn đang chiếu sáng, họ kể nhau nghe những cuộc du chơi đây đó và tương lai của cá nhân. Lý Bạch thở dài và có vẻ buồn lo nhưng ông tự an ủi mình và rót rượu uống hết chung này sang chung khác. Nguyên Đan Khâu sợ Lý Bạch quá chén thì chuyện không hay bèn ra hiệu cùng với Sầm Huân khích Lý Bạch làm thơ. Sầm Huân quay sang Lý Bạch, hỏi: “Xin hỏi hiền đệ, thế nào là đấu rượu?”, Lý Bạch đưa cao ly rượu lên, đáp: “Đời xưa múc rượu bằng vá (đấu), đại để một vá có thể châm được mấy ly”, Sầm Huân lại hỏi “Xin hỏi hiền đệ, ngày hôm nay đệ uống mấy đấu rồi?”, Lý Bạch thong thả đáp: “Có lẽ hai ba đấu”, Sầm Huân lại hỏi: “Nghe đồn hiền đệ uống một đấu rượu thì thơ tràn ra như nước, vậy thơ đâu?”, Lý Bạch biết mình đã mắc mưu bèn vỗ bàn đứng lên chỉ vào ngực đáp: “Ở đây này!” Cũng may lúc đó bút mực đã có sẵn, Lý Bạch liền đọc một hơi: “Quân bất kiến… Hoàng hà chi thủy thiên thượng lai, Bôn lưu đáo hải bất phục hồi!…” rồi Lý Bạch rót uống thêm mấy chung mời Nguyên Đan Khâu và Sầm Huân, Nguyên Đan Khâu sợ Lý Bạch say sẽ không được nghe thơ liền nói: “Tôi đã hết tiền mua rượu rồi!”, Lý Bạch liền tiếp: “Chủ nhân hà vi ngôn thiểu tiền, Kính tu cô thủ đối quân chước. Ngũ hoa mã, Thiên kim cừu, Hô nhi tương xuất hoán mỹ tửu, Dữ nhĩ đồng tiêu vạn cổ sầu….” thế là bài Tương Tiến Tửu ra đời vào thời gian này. Tuy là bài thơ say nhưng nó được ấp ủ những cay đắng ngọt bùi trong nửa cuộc đời của Lý Bạch…

*Trần Vương chính là Tào Thực con trai của Tào Tháo, là một nhân vật rất tiêu biểu trong làng văn thơ. Tánh tình phóng khoáng, năm xưa đãi yến tiệc ở cung Bình Lạc mời tất cả các thi nhân ăn uống thoả thích…
______________

TÂM TƯƠNG TỬU
(CQPTGLĐĐ, 14-01 Canh Thân 1980)

Vượng khí THÁI hòa có đức nguyên,
Câu kinh BẠCH tự ấy chơn truyền,
Ai hay KIM ngọc năng mài dũa,
Rực rỡ TINH hoa ánh diệu huyền.

“Tiết Mạnh Xuân còn hòa dịu bao la man mác, vạn vật còn đang chuyển mình trong khí tam dương. Dù cát bụi hồng trần vẫn còn mịt mịt quyện lấy gió xuân, nhưng mầm sống của vạn vật vạn linh vẫn vươn lên theo mầm sống thiêng liêng vô tận.

“Mới nhắm mắt bóng câu, hành giả đã vượt qua hết một chu kỳ ngắn ngủi, để ngắm lại hay lắng tai nghe sau trước, sau những bước chân của hành giả có còn âm hướng vọng lại trên đường sứ mạng Thiên ân hay như muôn vạn bóng mờ lại qua qua lại. Xuân nào cũng là một mùa xuân đem đến sự thay đổi, sự tiến hóa, sự thành công. Đối với hàng Thiên ân hướng đạo, xuân khác ở chỗ bình dị thâm trầm nhưng không thiếu bổn phận vi nhân để lèo lái con thuyền cứu độ .

“Xuân Canh Thân, chư hiền đệ muội có vần thơ xuân, có chung trà ấm, có ly rượu nồng, có xuân sứ mạng và cũng có xuân phụng sự thì đâu kém những lần xuân trước. Tâm tương tửu mà Bần Đạo đã cùng chư đệ muội đối ẩm là để nhắc nhở nhau.

“Bần Đạo thiết tưởng xuân hữu hạn đối với thế nhân xuân bất tái lai nên phải có ly rượu Giao thừa, chung trà khai thái để đón giờ xuân đến, tiễn giờ xuân đi. Còn hàng chơn tu thọ Thiên ân sứ mạng chấp trì quyền pháp thì xuân lại vô cùng vô tận.

“Xuân Đạo vẫn còn, xuân tâm vẫn có. Kìa rượu xuân còn đó, chư hiền đệ muội đã nâng ly và hãy nâng ly xem như chung rượu tâm tương tửu mà năm nào Bần Đạo đã cùng chư hiền đệ muội đối ẩm. (3)Duy chỉ có một điều Bần Đạo muốn lưu ý chư hiền đệ muội: khi uống cạn ly rượu chung trà, cái thực chất có thấm thía được vào can trường huyết quản của người sứ mạng Thiên ân hay không.”
Bài TÂM TƯƠNG TỬU NĂM MẬU NGỌ
Của Đức Giáo Tông Vô Vi Đại Đạo

Cơ Quan Phổ Thông Giáo Lý
Tuất thời, 29-12 Mậu Ngọ (27-01-1979)
« Này chư hiền đệ! Một năm dài khổ nhọc hành đạo độ đời, nay Bần Đạo ban cho ly rượu nồng gọi là tâm tương tửu để tưởng thưởng công lao, chư đệ hãy dùng đi. Hãy nâng ly cùng Bần Đạo.
BÀI
Tâm tương tửu dễ nhường Tiên tửu,
Biết say men chí bửu Thiên ân,
Giúp cho tánh đạo sạch lần,
Diệt trừ tư hữu ngã nhân pháp quyền,
Muốn thấy tánh đừng thiên vị tánh,
Bình thường tâm mặc cảnh vô thường,
Chấp trì guồng máy thiên lương,
Thượng hòa hạ mục là phương lập thành.
Tâm tương tửu Lão dùng đãi ngộ,
Tháng năm dài lao khổ chung lo,
Uống đi men đạo hỡi trò,
Say men đạo đức dễ dò lòng nhau.
Tài với đức đổi trao phụng sự,
Tâm với tài bực thứ không hai,
Có tâm mà lại có tài,
Đức tâm tài đủ, đạo Thầy hoằng dương.
Đời thì có hai đường chơn ngụy,
Đạo chỉ cần chung thủy nhứt tâm,
Rượu này một thưởng cuối năm,
Một là ý chỉ cơ cầm ngày mai.
Chư hiền đệ hiền muội! Giờ này Bần Đạo muốn cùng chư hiền đệ muội chuốc ly cúc tửu chờ đợi hương xuân. Hãy say men đạo cuối năm để trỗi bước hành đạo độ đời trong năm mới. ®
___________________________

(1)Tạm gác 4 chữ 烹羊宰牛
(2)Tam gác 4 chữ “phanh dương tế ngưu”
(3) Đức Giáo Tông nhắc lại: Giao thừa năm Mậu Ngọ, Đức Giáo Tông ban rượu và bài thơ Tâm Tương Tửu

TƯƠNG TIẾN TỬU & TÂM TƯƠNG TỬUTương Tiến TửuLý Bạch (701 – 762)Tương tiến tửu – Thể thơ: Cổ phong (cổ thể) (thời kỳ: Thịnh Đường)Nguồn: http://www.saimonthidan.com/?c=article&p=792將進酒君不見黃河之水天上來，奔流到海不復回？君不見高堂明鏡悲白髮，朝如青絲暮成雪？人生得意須盡歡，莫使金樽空對月。天生我才必有用，千金散盡還復來。[. . .]且為樂， (1)會須一飲三百杯。岑夫子，丹丘生，將進酒﹐杯莫停。與君歌一曲，請君為我傾耳聽。鐘鼓饌玉何足貴，但願長醉不願醒。古來聖賢皆寂寞，唯有飲者留其名。陳王昔時宴平樂，斗酒十千恣歡謔。主人為何言少錢，逕須沽取對君酌。五花馬，千金裘，呼兒將出換美酒，與爾同消萬古愁。Tương tiến tửuQuân bất kiến Hoàng hà chi thuỷ thiên thượng lai,Bôn lưu đáo hải bất phục hồi!Hựu bất kiến cao đường minh kính bi bạch phát,Triêu như thanh ti mộ thành tuyết.Nhân sinh đắc ý tu tận hoan,Mạc sử kim tôn không đối nguyệt!Thiên sinh ngã tài tất hữu dụng,Thiên kim tán tận hoàn phục lai.[ . . .] thả vi lạc, (2)Hội tu nhất ẩm tam bách bôi.Sầm phu tử,Đan Khâu sinh.Tương tiến tửu,Bôi mạc đình!Dữ quân ca nhất khúc,Thỉnh quân vị ngã khuynh nhĩ thính:“Chung cổ soạn ngọc bất túc quý,Đãn nguyện trường túy bất nguyện tinh!Cổ lai thánh hiền giai tịch mịch,Duy hữu ẩm giả lưu kỳ danh.Trần Vương tích thời yến Bình Lạc,Đẩu tửu thập thiên tứ hoan hước.”Chủ nhân hà vi ngôn thiểu tiền,Kính tu cô thủ đối quân chước.Ngũ hoa mã,Thiên kim cừu,Hô nhi tương xuất hoán mỹ tửu,Dữ nhĩ đồng tiêu vạn cổ sầu.Bản dịch của Ngô Văn PhúThấy chăng anhNước Hoàng Hà từ trời tuôn xuốngChảy băng ra biển chẳng quay về.Lại chẳng thấyLầu cao gương sáng thương đầu bạcSớm tựa tơ xanh, chiều đã tuyếtĐời khi đắc ý hãy nên vuiChớ để chén vàng trơ trước nguyệt.Trời sinh ta tài ắt phải chọnNghìn vàng tiêu hết rồi có thôi[ . . .] lại vui nữaĐủ ba trăm chén một lần mời.Sầm Phu TửĐan Khâu SinhNào kèo rượu, chén chớ dừng!Cùng người ca một khúcXin người nghiêng tai hãy lắng ngheTiệc lớn chuông trống dạo chẳng qúyKhông được tỉnh đâu, phải say nhèThánh hiền từ xưa đà lạnh ngắtLưu danh thiên hạ kẻ ôm beTrần Vương (*) thuở trước yến Bình LạcĐấu rượu vạn tiền say một cuộcChủ nhân xin đừng nói thiếu tiềnMai kiếm rượu về lại cùng chuốcÁo cừu ngựa quý của ta đâuHãy sai hầu trẻ đem đổi rượuCùng uống cho tan vạn cổ sầu.(Ngô Văn Phú, 2005. Thơ Lý Bạch trang 53-56)* * *Ghi Chú (từ nguồn): Vào niên hiệu Khai Nguyên, Lý Bạch đã quá 30 tuổi đời mà công danh vẫn chưa thành tựu gì. Ông thường du ngoạn khắp nơi để quên lãng và lấy đó làm an ủi, được người bạn thân là Nguyên Dần mời ông đi chơi Thái Nguyên. Phụ thân của Nguyên Dần đang giữ chức Phủ Doãn tại Thái Nguyên, Lý Bạch được tiếp đãi nồng hậu và ân cần. Khi rời Thái Nguyên phụ thân Nguyên Dần tặng cho ông một con tuấn mã và một chiếc áo lông chồn (Hồ Cừu) có giá trị nghìn vàng. Trên đường trở về ngang Lạc Dương, Lý Bạch bất ngờ gặp Nguyên Đan Khâu chơi núi Nga Mi về, hai người không nỡ chia tay, cùng nhau về chơi núi Dĩnh Dương. Vừa lúc đó vị ẩn sĩ ở vùng Nam Dương là Sầm Huân từ xa đến cùng nhau bày tiệc rượu tâm sự cho thỏa tình. Họ khiêng bàn tiệc ra giữa sân, trên trời ánh trăng tròn đang chiếu sáng, họ kể nhau nghe những cuộc du chơi đây đó và tương lai của cá nhân. Lý Bạch thở dài và có vẻ buồn lo nhưng ông tự an ủi mình và rót rượu uống hết chung này sang chung khác. Nguyên Đan Khâu sợ Lý Bạch quá chén thì chuyện không hay bèn ra hiệu cùng với Sầm Huân khích Lý Bạch làm thơ. Sầm Huân quay sang Lý Bạch, hỏi: “Xin hỏi hiền đệ, thế nào là đấu rượu?”, Lý Bạch đưa cao ly rượu lên, đáp: “Đời xưa múc rượu bằng vá (đấu), đại để một vá có thể châm được mấy ly”, Sầm Huân lại hỏi “Xin hỏi hiền đệ, ngày hôm nay đệ uống mấy đấu rồi?”, Lý Bạch thong thả đáp: “Có lẽ hai ba đấu”, Sầm Huân lại hỏi: “Nghe đồn hiền đệ uống một đấu rượu thì thơ tràn ra như nước, vậy thơ đâu?”, Lý Bạch biết mình đã mắc mưu bèn vỗ bàn đứng lên chỉ vào ngực đáp: “Ở đây này!” Cũng may lúc đó bút mực đã có sẵn, Lý Bạch liền đọc một hơi: “Quân bất kiến… Hoàng hà chi thủy thiên thượng lai, Bôn lưu đáo hải bất phục hồi!…” rồi Lý Bạch rót uống thêm mấy chung mời Nguyên Đan Khâu và Sầm Huân, Nguyên Đan Khâu sợ Lý Bạch say sẽ không được nghe thơ liền nói: “Tôi đã hết tiền mua rượu rồi!”, Lý Bạch liền tiếp: “Chủ nhân hà vi ngôn thiểu tiền, Kính tu cô thủ đối quân chước. Ngũ hoa mã, Thiên kim cừu, Hô nhi tương xuất hoán mỹ tửu, Dữ nhĩ đồng tiêu vạn cổ sầu….” thế là bài Tương Tiến Tửu ra đời vào thời gian này. Tuy là bài thơ say nhưng nó được ấp ủ những cay đắng ngọt bùi trong nửa cuộc đời của Lý Bạch…*Trần Vương chính là Tào Thực con trai của Tào Tháo, là một nhân vật rất tiêu biểu trong làng văn thơ. Tánh tình phóng khoáng, năm xưa đãi yến tiệc ở cung Bình Lạc mời tất cả các thi nhân ăn uống thoả thích…______________TÂM TƯƠNG TỬU(CQPTGLĐĐ, 14-01 Canh Thân 1980)Vượng khí THÁI hòa có đức nguyên,Câu kinh BẠCH tự ấy chơn truyền,Ai hay KIM ngọc năng mài dũa,Rực rỡ TINH hoa ánh diệu huyền.“Tiết Mạnh Xuân còn hòa dịu bao la man mác, vạn vật còn đang chuyển mình trong khí tam dương. Dù cát bụi hồng trần vẫn còn mịt mịt quyện lấy gió xuân, nhưng mầm sống của vạn vật vạn linh vẫn vươn lên theo mầm sống thiêng liêng vô tận.“Mới nhắm mắt bóng câu, hành giả đã vượt qua hết một chu kỳ ngắn ngủi, để ngắm lại hay lắng tai nghe sau trước, sau những bước chân của hành giả có còn âm hướng vọng lại trên đường sứ mạng Thiên ân hay như muôn vạn bóng mờ lại qua qua lại. Xuân nào cũng là một mùa xuân đem đến sự thay đổi, sự tiến hóa, sự thành công. Đối với hàng Thiên ân hướng đạo, xuân khác ở chỗ bình dị thâm trầm nhưng không thiếu bổn phận vi nhân để lèo lái con thuyền cứu độ .“Xuân Canh Thân, chư hiền đệ muội có vần thơ xuân, có chung trà ấm, có ly rượu nồng, có xuân sứ mạng và cũng có xuân phụng sự thì đâu kém những lần xuân trước. Tâm tương tửu mà Bần Đạo đã cùng chư đệ muội đối ẩm là để nhắc nhở nhau.“Bần Đạo thiết tưởng xuân hữu hạn đối với thế nhân xuân bất tái lai nên phải có ly rượu Giao thừa, chung trà khai thái để đón giờ xuân đến, tiễn giờ xuân đi. Còn hàng chơn tu thọ Thiên ân sứ mạng chấp trì quyền pháp thì xuân lại vô cùng vô tận.“Xuân Đạo vẫn còn, xuân tâm vẫn có. Kìa rượu xuân còn đó, chư hiền đệ muội đã nâng ly và hãy nâng ly xem như chung rượu tâm tương tửu mà năm nào Bần Đạo đã cùng chư hiền đệ muội đối ẩm. (3)Duy chỉ có một điều Bần Đạo muốn lưu ý chư hiền đệ muội: khi uống cạn ly rượu chung trà, cái thực chất có thấm thía được vào can trường huyết quản của người sứ mạng Thiên ân hay không.”Bài TÂM TƯƠNG TỬU NĂM MẬU NGỌCủa Đức Giáo Tông Vô Vi Đại ĐạoCơ Quan Phổ Thông Giáo LýTuất thời, 29-12 Mậu Ngọ (27-01-1979)« Này chư hiền đệ! Một năm dài khổ nhọc hành đạo độ đời, nay Bần Đạo ban cho ly rượu nồng gọi là tâm tương tửu để tưởng thưởng công lao, chư đệ hãy dùng đi. Hãy nâng ly cùng Bần Đạo.BÀITâm tương tửu dễ nhường Tiên tửu,Biết say men chí bửu Thiên ân,Giúp cho tánh đạo sạch lần,Diệt trừ tư hữu ngã nhân pháp quyền,Muốn thấy tánh đừng thiên vị tánh,Bình thường tâm mặc cảnh vô thường,Chấp trì guồng máy thiên lương,Thượng hòa hạ mục là phương lập thành.Tâm tương tửu Lão dùng đãi ngộ,Tháng năm dài lao khổ chung lo,Uống đi men đạo hỡi trò,Say men đạo đức dễ dò lòng nhau.Tài với đức đổi trao phụng sự,Tâm với tài bực thứ không hai,Có tâm mà lại có tài,Đức tâm tài đủ, đạo Thầy hoằng dương.Đời thì có hai đường chơn ngụy,Đạo chỉ cần chung thủy nhứt tâm,Rượu này một thưởng cuối năm,Một là ý chỉ cơ cầm ngày mai.Chư hiền đệ hiền muội! Giờ này Bần Đạo muốn cùng chư hiền đệ muội chuốc ly cúc tửu chờ đợi hương xuân. Hãy say men đạo cuối năm để trỗi bước hành đạo độ đời trong năm mới. ®___________________________(1)Tạm gác 4 chữ 烹羊宰牛(2)Tam gác 4 chữ “phanh dương tế ngưu”(3) Đức Giáo Tông nhắc lại: Giao thừa năm Mậu Ngọ, Đức Giáo Tông ban rượu và bài thơ Tâm Tương Tửu