Bạn đang xem: Thể thơ thất ngôn bát cú đường luật là gì ? định nghĩa, khái niệm Tại Website chongthamvietnam.vn

Bạn đang xem: thể thơ thất ngôn bát cú đường luật là gì ? định nghĩa, khái niệm Tại Website chongthamvietnam.vn

daovien.net :: TRÚC LÝ QUÁN :: Tài Liệu Share |  

 Cách Gieo Vần Và cac Loại Thể Thơ

   Tác giảThông điệpTongGiang

Tổng số bài gửi

:

181

Registration date :

17/11/2012

18117/11/2012

Tiêu đề: Cách Gieo Vần Và cac Loại Thể Thơ   Sun 02 Dec 2012, 22:51

Tiêu đề: Cách Gieo Vần Và cac Loại Thể ThơSun 02 Dec 2012, 22:51

Thơ Lục Bát

Lục bát là thể thơ đặc biệt của Việt Nam, mà truyện Kiều là tác phẩm tiêu biểu nhất. Vần thơ lục bát có thể phân tách như sau:

2 4 6
bằng trắc bằng
2 4 6 8
bằng trắc bằng bằng

Tiếng thứ 6 của câu lục vần với tiếng thứ 6 của câu bát. Tiếng thứ 8 của câu bát vần với tiếng thứ 6 của câu lục tiếp theo. Trong câu bát, tiếng 6 và 8 tuy cùng vần bình nhưng một tiếng có dấu huyền và một tiếng không có dấu.

Thôn đoài ngồi nhớ thôn Ðông
Một người chín nhớ mười mong một người
Gió mưa là bệnh của trời
Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng.
Nguyễn Bính

Bỗng dưng buồn bã không gian
Mây bay lũng thấp giăng màn âm u
Nai cao gót lẫn trong mù
Xuống rừng nẻo thuộc nhìn thu mới về.
Huy Cận

Có hai ngoại lệ trong thơ lục bát:

1. Tiếng thứ 2 câu lục có thể là trắc, khi ấy nhịp thơ ngắt ở giữa câu.

Người nách thước, kẻ tay đao
Đầu trâu mặt ngựa, ào ào như sôi.
Nguyễn Du

2. Tiếng cuối câu lục có thể vần với tiếng 4 câu bát, khi đó tiếng 2 và 6 của câu bát sẽ đổi ra trắc. Câu thơ sẽ ngắt nhịp ở giữa câu bát, như trong câu ca dao sau:

Đêm nằm gối gấm không êm
Gối lụa không mềm bằng gối tay em.

Thơ Song Thất Lục Bát

Đây cũng là một thể thơ đặc thù của VN, gồm hai câu bảy chữ và hai câu lục bát. Tác phẩm Chinh Phụ Ngâm đã được viết trong thể thơ này. Trong câu thất trên, tiếng thứ 3 là trắc, 5 bình, 7 trắc; trong câu thất dưới, tiếng thứ 3 là bình, 5 trắc, 7 bình. Hai câu lục bát thì theo luật thường lệ.
Tiếng cuối câu thất trên vần với tiếng 5 câu thất dưới, tiếng cuối câu thất dưới vần với tiếng cuối câu lục, tiếng cuối câu lục vần với tiếng 6 câu bát. Và tiếng cuối câu bát vần với tiếng 5 của câu thất tiếp theo. Tuy nhiên, tiếng cuối câu bát cũng có thể vần với tiếng 3 câu thất, biến tiếng này đổi sang vần bình. Do đó, tiếng 3 trong câu thất trên có thể là trắc hay bằng.

3 5 7
trắc/bằng bằng trắc
3 5 7
bằng trắc bằng

Chàng tuổi trẻ vốn giòng hào kiệt,
Xếp bút nghiên theo việc đao cung.
Thành liền mong tiến bệ rồng,
Thước gươm đã quyết chẳng dung giặc trời.
Chí làm trai dặm nghìn da ngựa,
Gieo Thái Sơn nhẹ tựa hồng mao.
Giã nhà đeo bức chiến bào,
Thét roi cầu Vị, ào ào gió thu.
Đặng Trần Côn

Thơ Bốn Chữ

Nếu tiếng thứ 2 bằng thì tiếng thứ 4 trắc; ngược lại, tiếng thứ 2 trắc thì tiếng thứ 4 bằng.

2 4
trắc bằng
2 4
bằng trắc

Nhưng nhiều khi câu thơ cũng không theo luật đó.

Cách gieo vần

1. Vần tiếp (ít dùng)
Lính đóng ven rừng
Giữa mùa nóng nực
Uống cạn hố nước
Thấy toàn đầu lâu
Thịt rữa đi đâu
Còn xương trắng nhỡn
Trần Đức Uyển

2. Vần tréo

Tôi làm con gái
Buồn như lá cây
Chút hồn thơ dại
Xanh xao tháng ngày
Nhã Ca

Người từ trăm năm
Về ngang sông rộng
Ta ngoắc mòn tay
Trùng trùng gió lộng
Nguyễn Tất Nhiên

3. Vần ôm

Em tan trường về
Ðường mưa nho nhỏ
Chim non giấu mỏ
Dưới cội hoa vàng
Phạm Thiên Thư

4. Vần ba tiếng (ít dùng)

Sao biếc đầy trời
Sầu trông viễn khơi
Ðêm mờ im lặng
Nhìn hạt sương rơi
Khổng Dương

Em là ánh trăng
Vừa biếc vừa xanh
Em là giấc mộng
Ðêm xuân của anh
Huyền Kiêu

Thơ Năm Chữ

Cũng giống như thơ bốn chữ: nếu tiếng thứ 2 trắc thì tiếng thứ 4 bằng, hay ngược lại. Nhưng cũng có nhiều trường hợp không phải vậy.

Hôm nay đi chùa Hương
Hoa cỏ mờ hơi sương
Cùng thầy me em dậy
Em vấn đầu soi gương
Nguyễn Nhược Pháp

Cách gieo vần

1. Vần tréo

Hôm nọ em biếng học
Khiến cho anh bất bình,
Khẽ đánh em cái thước
Vào bàn tay xinh xinh
Nguyễn Xuân Huy

Trước sân anh thơ thẩn
Đăm đăm trông nhạn về
Mây chiều còn phiêu bạt
Lang thang trên đồi quê
Hàn Mặc Tử

2. Vần ôm

Em không nghe rừng thu,
Lá thu kêu xào xạc,
Con nai vàng ngơ ngác
Đạp trên lá vàng khô?
Lưu Trọng Lư

3. Vần ba tiếng bằng

Tuyết rơi mong manh buồn
Ga Lyon đèn vàng
Cầm tay em muốn khóc
Nói chi cũng muộn màng.
Cung Trầm Tưởng

Đưa em về dưới mưa
Nói năng chi cũng thừa
Phất phơ đời sương gió
Hồn mình gần nhau chưa?
Nguyễn Tất Nhiên

Thơ Sáu Chữ

Cách gieo vần
1. Vần tréo

Quê hương là gì hở mẹ
Mà cô giáo dạy phải yêu
Quê hương là gì hở mẹ
Ai đi xa cũng nhớ nhiều
Đỗ Trung Quân

2. Vần ôm

Xuân hồng có chàng tới hỏi:
— Em thơ, chị đẹp em đâu?
— Chị tôi tóc xõa ngang đầu
Đi bắt bướm vàng ngoài nội
Huyền Kiêu

Nếu bước chân ngà có mỏi
Xin em tựa sát lòng anh
Ta đi vào tận rừng xanh
Vớt cánh vông vàng bên suối
Đinh Hùng

Thơ Bảy Chữ

Trong thơ bảy chữ, vần những tiếng 1, 3 và 5 không kể. Tiếng 2, 4 và 6 có thể phân tích như sau:

2 4 6
bằng trắc bằng
2 4 6
trắc bằng trắc

Thu lạnh càng thêm nguyệt tỏ ngời
Đàn ghê như nước, lạnh, trời ơi!
Long lanh tiếng sỏi vang vang hận:
Trăng nhớ Tầm Dương, nhạc nhớ người
Xuân Diệu

Nhiều khi không lại như thế:

Sao anh không về chơi thôn Vĩ
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc,
Lá trúc che ngang mặt chữ điền.
Hàn Mặc Tử

Cách gieo vần

1. Vần tréo (thường dùng)

Nhiều khi trong thi đoạn bốn câu, chỉ cần hai tiếng bình ở cuối câu hai và bốn vần với nhau, hai tiếng trắc cuối câu một và ba không cần:

Vậy đó bỗng nhiên mà họ lớn,
Tuổi hai mươi đến, có ai ngờ!
Một hôm trận gió tình yêu lại:
Đứng ngẩn trông vời áo tiểu thơ.
Huy Cận

Ta về cúi mái đầu sương điểm
Nghe nặng từ tâm lượng đất trời
Cảm ơn hoa đã vì ta nở
Thế giới vui từ mỗi lẻ loi
Tô Thùy Yên

2. Vần ba tiếng bằng (thường dùng)

Áo trắng đơn sơ, mộng trắng trong,
Hôm xưa em đến, mắt như lòng,
Nở bừng ánh sáng. Em đi đến,
Gót ngọc dồn hương, bước tỏa hồng.
Huy Cận

Dĩ vãng nào xanh như mắt em?
Chao ôi! Màu tóc rợn từng đêm!
Hàng mi khuê các chìm sương phủ
Vời vợi ngàn sao nhạt dáng xiêm.
Đinh Hùng

Em ở thành Sơn chạy giặc về
Tôi từ chinh chiến cũng ra đi
Cách biệt bao ngày quê Bất Bạt
Chiều xanh không thấy bóng Ba Vì
Quang Dũng

Thơ Tám Chữ

Thể thơ này không có quy luật nhất định, có nghĩa là vần điệu tự do hơn. Thường thì trong câu ở cuối có tiếng trắc thì tiếng 3 trắc, tiếng 5 và 6 bằng; ở cuối có tiếng bằng thì tiếng 3 bằng, tiếng 5 và 6 trắc. Nhưng nhiều lúc cũng không như thế.

Cách gieo vần

1. Vần tiếp

Em cứ hẹn nhưng em đừng đến nhé,
Tôi sẽ trách — cố nhiên — nhưng rất nhẹ;
Nếu trót đi, em hãy gắng quay về,
Tình mất vui lúc đã vẹn câu thề
Đời chỉ đẹp những khi còn dang dở.
Thơ viết đừng xong, thuyền trôi chớ đỗ,
Cho nghìn sau… lơ lửng… với nghìn xưa…
Hồ Dzếnh

2. Vần tréo

Hai đứa kéo nhau chạy vào mộng mị
Giờ tắt thở nằm trên bãi hư vô
Bầy ngựa chứng hàng thùy dương vó bão
Gió đưa trăng lăn vào đá tiếng ru
Tô Thùy Yên

Em sẽ chết với mảnh hồn trống đó
Chúa đứng đón em ở cửa thiên đường
Con trả chúa trái tim hồng lãng mạn
Dưới thế gian con dại dột cho chàng
Trần Mộng Tú

3. Vần ôm

Áo nàng vàng tôi về yêu hoa cúc
Áo nàng xanh tôi mến lá sân trường.
Sợ thư tình không đủ nghĩa yêu đương
Tôi thay mực cho vừa màu áo tím.
Nguyên Sa

Không có em, chắc ngày mai anh chết
Anh sẽ buồn, sẽ kết tội trần gian
Nắng sẽ phôi pha, hoa sẽ úa tàn
Cây thành phố hai hàng giăng nước mắt
Vũ Thành

Muốn cho thơ tám tiếng thêm âm điệu, một số nhà thơ thường vần tiếng 8 câu trên với tiếng 5 hay 6 câu dưới:

Sàn gác trọ những tâm hồn bão nổi
Những hào hùng, uất hận gối lên nhau
Cao Tần

I. Vần trong thơ

Vần bằng : là những chữ không có dấu hoặc mang dấu bằng

Vần trắc: là những chữ mang dấu sắc, hỏi, ngã, nặng

Đã làm thơ là phải gieo vần, không có vần thì dù hay đến mấy cũng không thể gọi là thơ được . Những chữ có cách viết và cách phát âm tương tự nhau thì gọi là vần . Ví dụ như : hoa-hòa , mây-bầy , hương-thường , đời – người v.v.v.

II. Cách gieo vần trong thơ bẩy chữ

1. Cách thứ nhất :Trong khổ thơ gồm 4 câu, gieo vần ở cuối câu 1,2, 4

Ví dụ :

Thu lạnh càng thêm nguyệt tỏ ngời
Đàn ghê như nước, lạnh trời ơi
Long lanh tiếng sỏi vang vang hận
Trăng nhớ Tầm Dương, nhạc nhớ người

Chú ý : theo cách gieo vần này, chữ cuối câu 1,2,4 là vần bằng và chữ cuối câu 3 là vần trắc .

2. Cách thứ hai : Gieo vần ôm – Chữ cuối câu 1 vần với câu 4, chữ cuối câu 2 vần với cuối câu 3

Ví dụ :

Tiếng đàn thầm dịu dẫn tôi đi
Qua những sân cung rộng hải hồ
Có phải A Phòng hay Cô Tô ?
Lá liễu dài như một nét mi

3. Cách thứ ba : Gieo vần chéo

Chữ cuối câu 1 vần với cuối câu 3, hoặc chữ cuối câu 2 vần với cuối câu 4

Ví dụ :

Trăng nhập vào dây cung nguyệt lạnh
Trăng thương, trăng nhớ, hỡi trăng ngần
Đàn buồn, đàn lặng, ôi đàn chậm
Mỗi giọt rơi tàn như lệ ngân

Chú ý : để câu thơ được nhịp nhàng, ở chữ 2,4,6 của câu thơ, nên gieo vần bằng, trắc, bằng hoặc trắc, bằng, trắc

Ví dụ

bốn bề ánh nhạc biển pha lê B-T-B

sương bạc làm thinh khuya nín thở T-B-T

Cách gieo vần trong một khổ thơ

Sau khi đã gieo vần bằng trắc nhịp nhàng ở mỗi câu thơ, bạn cần chú ý đến kết hợp vần của 4 câu thơ trong cả khổ thơ .

1.Cách thứ nhất :
Gieo vần bằng, trắc ở các chữ 2,4,6 của mỗi câu

Câu 1 :B-T-B
Câu 2 :T-B-T
Câu 3: T-B-T
Câu 4 : B-T-B

Ví dụ :
Bốn bề ánh nhạc biển pha lê B-T-B
Chiếc đảo hồn tôi rộn bốn bề T-B-T
Sương bạc làm thinh, khuya nín thở T-B-T
Nghe sầu âm nhạc đến sao Khuê B-T-B

2. Cách thứ hai :
Gieo vần bằng, trắc ở các chữ 2,4,6 của mỗi câu

Câu 1 :T-B-T
Câu 2 :B-T-B
Câu 3: B-T-B
Câu 4 : T-B-T

Ví dụ :

phơ phất ngoài hiên, dáng liễu hoa T-B-T
sương sa man mác gió xuân tà B-T-B
cảnh khuya gợi nỗi niềm xa xứ B-T-B
ánh nguyệt soi lầu chỉ bóng ta T-B-T

III. Cách gieo vần trong thơ lục bát

Khác với thơ bẩy chữ, thơ lục bát gieo vần ở cuối câu lục và ở chữ thứ 6 của câu bát theo luật như sau :

-Chữ cuối câu lục vần với chữ thứ sáu của câu bát , chữ cuối câu bát vần với chữ cuối câu lục tiếp theo, cứ như thế tiếp tục .
ví dụ :

Khúc đâu Tư mã Phượng cầu,
Nghe ra như oán như sầu phải chăng !
Kê Khang này khúc Quảng lăng,
Một rằng lưu thủy, hai rằng hành vân

– các chữ thứ 2,4,6 của câu lục phải là bằng, trắc, bằng

Ví dụ : Trong như tiếng hạc bay qua B-T-B

-Các chữ thứ 2,4,6,8 của câu bát phải là bằng, trắc, bằng, bằng

ví dụ : đục như tiếng suối mới sa nửa vời B-T-B-B

Cách Làm Thơ Tám Chữ

. Trong một câu, nên có sự cân bằng giữa số lượng các vần bằng và vần trắc ví dụ Bằng /Trắc = 3/5 hay ngược lại . Vần bằng trắc cũng nên xen kẽ đều đặn để câu thơ uyển chuyển nhịp nhàng . Gieo vần thì có nhiều cách, đệ có thể theo các cách tương tự như gieo vần thơ 7 chữ như sau :

1. Gieo vần ôm :

– Chữ cuối câu 1 vần với chữ cuối câu 4, cuối câu 2 vần với cuối câu 3 .

Ví dụ :
Ngươi ám ảnh hương thơm bằng ánh sáng
Ru màu êm, mà gọi thức lòng ngây
Trăng, nguồn sương làm ướt cả gió hây
Trăng, võng rượu khiến đêm mờ chếnh choáng

2. Gieo vần chéo :

Chữ cuối câu 1 vần với cuối câu 3, và/hoặc chữ cuối câu 2 vần với cuối câu 4

Ví dụ

Tạo hóa hỡi ! Hãy trả tôi về Chiêm Quốc !
Hãy đem tôi xa lánh cõi trần gian !
Muôn cảnh đời chỉ làm tôi chướng mắt !
Muôn vui tươi nhắc mãi vẻ điêu tàn

Tôi không muốn đất trời xoay chuyển nữa
Với tháng ngày biền biệt đuổi nhau trôi
Xuân đừng về ! Hè đừng gieo ánh lửa
Thu thôi sang ! Đông thôi lại não lòng tôi

3. Chữ cuối câu 1 vần với chữ 5 hay 6 câu 2 , chữ cuối câu 2 vần với chữ cuối câu 3 và vần với chữ 5 hay 6 câu 4

Ví dụ :

cõi thiên tiên kiều diễm ngàn ảo ảnh
điện nguy nga tỏa muôn ánh pha lê
thuyền Từ Thức bồng bềnh tới bến mê
rồi ngơ ngẩn khi trở về hiện thực

Chú ý : bằng vần với bằng, trắc vần với trắc . Bằng không bao giờ vần với trắc . Ví dụ :lồng không vần với lộng

Nếu làm thơ nhiều đoạn, chữ cuối câu 4 của đoạn trước luôn vần với chữ cuối câu 1 của đoạn sau

Ví dụ :

Làm thi sĩ , nghĩa là ru với gió
Mơ theo trăng, và vơ vẩn cùng mây,
Để linh hồn ràng buộc bởi muôn dây,
Hay chia sẻ bởi trăm tình yêu mến

Đây là quán tha hồ muôn khách đến
Đây là bình thu hợp trí muôn hương;
Đây là vườn chim nhả hạt mười phương,
Hoa mật ngọt chen giao cùng trái độc

——————————————————————————–

THẤT NGÔN BÁT CÚ

Thất ngôn bát cú (7 tiếng 8 câu) là thể cơ bản của thơ Đường luật.

Về Vần: Trong 7 tiếng 8 câu thì tiếng cuối câu một và các câu chẳn vần với nhau (vần chân và độc vận). Vần chủ yếu là vần bằng; cũng có vần trắc nhưng ít gặp hơn.

Về Luật: Có sự luân phiên bằng-trắc tạo nên nhịp cơ bản: 2-2-3 trong mỗi câu thơ. Phổ biến là luật bằng – vần bằng: tiếng thứ hai và tiếng thứ bảy ở câu một là bằng.
Sơ đồ như sau:

1 bB tT tBB (vần)
2 tT bB tTB (vần)
3 tT bB bTT
4 bB tT tBB (vần)
5 bB tT bBT
6 tT bB tTB (vần)
7 tT bB bTT
8 bB tT tBB (vần)

Chú ý: nhất, tam, ngũ bất luận
nhị, tứ, lục phân minh

Ví dụ:

Hà Nam Tức Sự

Hà Nam danh giá nhất ông cò,
Trông thấy ai ai chẳng dám ho.
Hai mái trống tung đành chịu dột,
Tám giờ chuông đánh phải nằm co.
Người quên mất thẻ âu trời cãi,
Chó chạy ra đường có chủ lo.
Ngớ ngẩn đi xia may vớ được,
Phen này ắt hẳn kiếm ăn to.

Trần Tế Xương

Tức Sự: cảm hứng trước những sự trông thấy. Thơ tức sự là một lối thơ nhân thấy một việc gì mà làm ra.

Cũng có thể có luật trắc – vần bằng: tiếng thứ hai của câu một là trắc và tiếng thứ bảy ở câu một là bằng.

Ví dụ:

Hội Tây

Kìa hội thăng bình tiếng pháo reo,
Bao nhiêu cờ kéo với đèn treo.
Bà quan tênh nghếch xem bơi trãi,
Thằng bé lom khom nghé hát chèo.
Cậy sức, cây đu nhiều chị nhún,
Tham tiền, cột mỡ lắm anh leo.
Khen ai khéo vẽ trò vui thế,
Vui thế bao nhiêu nhục bấy nhiêu.

Nguyễn Khuyên

Về Niêm: Tức là sự liên hệ về âm luật giữa hai câu thơ chẳn và lẻ đi liền nhau: tiếng thứ hai của hai câu đó phải cùng bằng hoặc cùng trắc. Phải đúng niêm ở hai câu 2-3, 4-5, 6-7, và 8-1.

Về Bố Cục: Bài thơ thất ngôn bát cú phải được cấu tạo thành bốn phần như sau:
1- Đề:
Hai câu đầu gồm có:
– Phá đề (câu 1): mở vào bài
– Thừa đề (câu 2): nối với phá đề chuẩn bị chuyển tiếp sang phần sau.
2- Thực:
Hai câu tiếp:
– Giải thích đầu đề, bắt đầu vào thân bài.
3- Luận:
Hai câu tiếp:
– Bàn luận vào đầu đề, đi sâu vào thân bài.
– Bốn câu thực và luận yêu cầu phải đối nhau theo từng cặp.
4- Kết:
Hai câu cuối:
– Gói chủ đề lại và phát biểu tư tưởng, tình cảm của nhà thơ.

Nhìn chung, xét cả về vần, niêm, luật và bố cục, bài thơ thất ngôn bát cú là một kết cấu hoàn chỉnh, cô đúc, nhưng quá chặt chẽ và gò bó.

ST

Được sửa bởi TongGiang ngày Sun 02 Dec 2012, 22:52; sửa lần 1.

  TongGiang

Tổng số bài gửi

:

181

Registration date :

17/11/2012

18117/11/2012

Tiêu đề: Re: Cách Gieo Vần Và cac Loại Thể Thơ   Sun 02 Dec 2012, 22:52

Tiêu đề: Re: Cách Gieo Vần Và cac Loại Thể ThơSun 02 Dec 2012, 22:52

Một Quan Niệm Về Làm Thơ

Làm sao làm thơ hở
Em hỏi, anh giật mình
Văn thơ tự hồn sinh
Bao nhiêu là mọi cách

Đọc qua bao nhiêu sách
Nghiên cứu bao bài thơ
Đơn giản thật không ngờ
Có từ bao thế kỷ

Với ngôn từ bình dị
Chẳng lạ kỳ cao xa
Biểu hiện tâm hồn ta
Hướng về chân thiện mỹ

Muôn người tất muôn ý
Thơ văn là cá nhân
Diễn tả xa với gần
Đúng lòng mình là đạt

Nguyên Đỗ

  TongGiang

Tổng số bài gửi

:

181

Registration date :

17/11/2012

18117/11/2012

Tiêu đề: Re: Cách Gieo Vần Và cac Loại Thể Thơ   Sun 02 Dec 2012, 22:55

Tiêu đề: Re: Cách Gieo Vần Và cac Loại Thể ThơSun 02 Dec 2012, 22:55

Kính mời Quí Vị & ACE yêu Thơ xem để tìm hiểu thêm…

Luật Làm Thơ

CHÚ Ý: ĐÂY LÀ BÀI POST CỦA UTTHUONG TRONG DD ANHVAEM.NET.
LƯỜI ĐỌC THẤY Ý NGHĨA, MUỐN CHIA SẺ CÙNG MỌI NGƯỜI. AI QUAN TÂM XIN HÃY ĐỌC ĐỂ RÚT RA BÀI HỌC CHO MÌNH

Thơ Lục Bát

Lục bát là thể thơ thông dụng nhất, vì cách gieo vần tương đối đơn giản.

Lục = sáu chữ — chữ 2 bằng, 4 trắc, 6 bằng
Bát = tám chữ — chữ 2 bằng, 4 trắc, 6 bằng, 8 bằng

x B x T x B (v1)
x B x T x B (v1) x B (v2)
x B x T x B (v2)
x B x T x B (v2) x B (v3)

Thơ Thất Ngôn (hay còn gọi Tứ Tuyệt)

Thất ngôn đơn giản là thể thơ gồm bốn câu mỗi đoạn, và mỗi câu được mang bảy chữ, được sắp theo luật như sau:

Bốn câu được chia thành hai cặp:
Một cặp mang thanh x T x B x T x (trắc, bằng, trắc)
Một cặp mang thanh x B x T x B x (bằng, trắc, bằng)

Hai cặp này có thể đặt xen kẽ, hoặc đối xứng tùy ý, miễn sao nghe êm tai là được. Trong từng câu, những chữ mang thanh trắc bằng bắt buộc phải là các chữ 2, 4, và 6 của mỗi câu. Như vậy chữ thứ 2 và thứ 6 luôn mang cùng một thanh còn chữ thứ 4 thì ngược lại theo đúng luật thơ.

Thơ Bát Ngôn (thơ 8 chữ)

Bát Ngôn là thể thơ tám chữ, tức là mỗi dòng trong đoạn thơ sẽ có tám chữ. Làm thơ Bát ngôn dễ dàng hơn những thể thơ khác rất nhiều vì không bị luật thơ gò bó như những thể loại khác:

Câu đầu tiên của bài thơ thì có thể tự do mà làm, vì không phải theo khuôn khổ nào hết.

Câu hai và ba thì chữ cuối của câu hai và câu ba phải theo cùng vần là trắc trắc, hoặc bằng bằng, cứ hai cặp trắc lại đến hai cặp bằng cho đến hết bài thơ.

Câu cuối cùng cũng tương tự câu đầu. không cần phải vần với câu nào hết, nhưng nếu chữ cuối của câu cuối có thể vần với chữ cuối câu đầu thì sẽ hay hơn.

Vì Bát ngôn không có quá gò bó, từ ngữ bạn dùng sẽ làm bài thơ trở nên hay hơn, chỉ cần uốn nắn, uyển chuyển dùng từ sẽ tạo ra một bài thơ thật hấp dẫn.

Thơ Tứ Ngôn (thơ 4 chữ)

Thơ tứ ngôn là loại thơ có thể gọi là đơn giản nhất bởi vì luật bằng trắc chỉ được áp dụng cho chữ thứ 2 và chữ thứ 4 trong câu mà thôi.

Nếu chữ thứ 2 là bằng thì chữ thứ 4 là trắc và ngược lại nếu chữ thứ 2 là trắc thì chữ thư 4 là bằng.

Cách gieo vần của thể thơ này cũng được chia làm hai loại thường được gọi là cách gieo vần tiếp, và cách gieo vần tréo. Tuy nhiên vẫn còn một cách gieo vần nữa, cách này ít ai dùng đến, là cách gieo vần ba tiếng.

Cách gieo vần tiếp
x B x T (v1)
x B x T (v1)
x T x B (v2)
x T x B (v2)

Cách gieo vần tréo
x B x T (v1)
x T x B (v2)
x B x T (v1)
x T x B (v2)

Cách gieo vần ba tiếng
x B x T (v1)
x T x B (v1)
x B x T (tự do)
x T x B (v2)

Thơ Ngũ Ngôn (thơ 5 chữ)

Cũng giống như thơ 4 chữ, nếu chữ thứ 2 trong câu là bằng thì chữ thứ 4 là trắc và ngược lại. Cách gieo vần của thể thơ này cũng được chia làm hai loại thường được gọi là cách gieo vần ôm, và cách gieo vần tréo.

Cách gieo vần ôm
x B x T x (v1)
x T x B x (v2)
x B x T x (v2)
x T x B x (v1)

Cách gieo vần tréo
x B x T x (v1)
x T x B x (v2)
x B x T x (v1)
x T x B x (v2)

Thơ Đường

Thơ Đường được bắt đầu từ bên Trung Hoa, thời nhà Đường bên Trung Hoa rất xem trọng các văn hào, và cũng vì lẽ đó nên các quan trong triều bắt buộc phải biết làm thơ, cho nên trong thơ nhà Đường có rất nhiều thi sĩ nổi tiếng. Đặc biệt hơn nữa, các thi hào thời nhà Đường đã phát triển một lối làm thơ riêng biệt mà ngày nay chúng ta được biết là thơ Đường.

Thơ Đường còn được gọi là “Đường Thi Thất Ngôn Bát Cú” tạm dịch là Đường thơ bảy chữ tám câu. Tám câu này được phân ra thành bốn cặp (cặp là hai câu giống nhau theo luật bằng trắc).

cặp 1: gồm câu một và câu tám
cặp 2: gồm câu hai và câu ba
cặp 3: gồm câu bốn và câu năm
cặp 4: gồm câu sáu và câu bảy

Cũng giống như Thất Ngôn Tứ Tuyệt, luật bằng trắc trong Đường Thi áp dụng cho những chữ 2, 4, và 6 trong mỗi câu; đặc biệt, những chữ 7 (chữ cuối của mỗi câu) cũng phải theo luật bằng-trắc (b=bằng, t=trắc).

Nếu mở đầu bài thơ bằng T B T (luật trắc) thì bài thơ sẽ theo luật như sau:

câu 1: x T x B x T b (vần)
câu 2: x B x T x B b (vần)
câu 3: x B x T x B t
câu 4: x T x B x T b (vần)
câu 5: x T x B x T t
câu 6: x B x T x B b (vần)
câu 7: x B x T x B t
câu 8: x T x B x T b (vần)

Nếu mở đầu bài thơ bằng B T B (luật bằng) thì bài thơ sẽ theo luật như sau:

câu 1: x B x T x B b (vần)
câu 2: x T x B x T b (vần)
câu 3: x T x B x T t
câu 4: x B x T x B b (vần)
câu 5: x B x T x B t
câu 6: x T x B x T b (vần)
câu 7: x T x B x T t
câu 8: x B x T x B b (vần)

Điểm khó nhất trong Đường Thi là câu số ba và câu số bốn, bởi vì hai câu này được gọi là hai câu THỰC và hai câu năm và câu sáu là hai câu LUẬN…. hai cặp câu này luôn luôn đối nhau, danh từ (noun) đối danh từ, động từ (verb) đối động từ, tính từ (adjective) đối tính từ, quan trọng hơn cả là hai cặp câu này phải Ý đối Ý.

Điểm cao nhất của Đường Thi là có thể HỌA THƠ với người khác, nghĩa là sẽ dùng lại tất cả những mang VẦN của bài thơ muốn họa tức là bài thơ của người đầu tiên (thường được gọi là bài Xướng Thi) để diễn tả theo ý thơ của mình.
(ST)

Note:
Chủ ý để viết nên 1 bài thơ là để diễn tả cảm xúc, dùng từ ngữ mà diễn đạt tâm ý của người làm thơ, nhiều khi quá gò bó trong luật thơ có thể sẽ mất đi cái hứng làm thơ, vì vậy, nếu bài thơ khi đọc lên nghe êm dịu, xuôi tai, diễn tả được ý tứ và cảm xúc của tác giả thì không cần theo đúng luật thơ cũng có thể là 1 bài thơ hay phải không các bạn.

UTTHUONG

CÒN BÀI NÀY LÀ DO HOAMOCLAN….

Các thể loại thơ thông thường: Thể Lục Bát, Biến Thể Lục Bát, Thể Song Thất Lục Bát, Thể Thất Ngôn/Bảy Chữ (Thơ Cũ), Thể Thất Ngôn/Bảy Chữ (Thơ Mới), và Thể Thơ Tám Chữ.

Thể Lục Bát

Thơ Lục Bát, còn được gọi là thơ “Sáu Tám”, vì câu đi trước có 6 chữ, còn câu đi sau có 8 chữ. Cứ thế mà lập lại hoài cho tới khi nào tác giả muốn ngưng bài thơ. Thông thường, bài thơ Lục Bát dừng lại ở câu 8.

1. Cách Gieo Vần-Chữ cuối của câu trên (tức câu 6) phải vần với chữ thứ sáu của câu dưới (tức câu 8). Cứ mỗi hai câu thì đổi vần, và bao giờ cũng gieo vần bằng (còn gọi là bằng hoặc bình, tức có dấu huyền hoặc không dấu). Ký hiệu của bằng là B. Ðặc biệt chữ thứ tư của câu 6 và câu 8 và chữ thứ bảy của câu 8 luôn luôn được gieo ở vần trắc hay trắc (tức có dấu sắc, dấu hỏi, dấu ngã, hoặc dấu nặng). Ký hiệu của trắc là T. Chữ thứ sáu của câu 8 được gọi là yêu vận (vần lưng chừng câu), và chữ thứ 8 của câu tám được gọi là cước vận (vần cuối câu). Vận hay vần là tiếng đồng thanh với nhau. Gieo vần thì phải hiệp vận (tức cho đúng vận của nó). Ví dụ: hòn, non, mòn, con… Nếu gieo vần mưa với mây thì bị lạc vận. Còn nếu gieo vần không hiệp với nhau thì gọi là cưỡng vận. Ví dụ: tin đi với tiên.

2. Luật Bằng Trắc-Cách dùng mẫu tự và viết tắt như sau: B là Bằng, T là Trắc, V là Vần.

Câu 6: B B T T B B
Câu 8: B B T T B B T B

Ví dụ:
Câu 6: Trăm năm | trong cõi | người ta
Câu 8: Chữ tài | chữ mệnh | khéo là | ghét nhau
Câu 6: Trải qua | một cuộc | bể dâu
Câu 8: Những điều | trông thấy | mà đau | đớn lòng
(Kiều)

Ghi chú: Chữ là và đau là yêu vận (tức là vần đặt ở trong câu); chữ nhau và lòng là cước vận (tức là vần đặt ở cuối câu). Chữ thứ 6 của câu 6 (ta) hiệp vận (V) với chữ thứ 6 của câu 8 (là), chữ thứ 8 (nhau) của câu 8 hiệp vận (V) với chữ thứ 6 (dâu) của câu 6, chữ thứ 6 (dâu) của câu 6 hiệp vận (V) với chữ thứ 6 (đau) của câu 8.

Biệt lệ-Tuy luật bằng trắc đã qui định như ở trên, nhưng những chữ thứ 1, thứ 3 và thứ 5 nếu không theo đúng luật thì cũng không sao. Cái biệt lệ ấy được gọi là “nhất, tam, ngũ bất luận”, có nghĩa là chữ thứ 1, chữ thứ 3 và chữ thứ 5 không kể (bất luận), tức không nhất thiết phải theo đúng luật. Còn các chữ thứ 2, chữ thứ 4, và chữ thứ 6 bắt buộc phải theo đúng luật (phân minh), do câu “nhì, tứ, lục phân minh”.
Ví dụ:
Trăm năm trong cõi người ta (Kiều)
(Ghi chú: chữ thứ 3 (trong) đáng lẽ thuộc vần Trắc, nhưng lại đổi thành vần Bằng).
Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau (Kiều)
(Ghi chú: chữ thứ 1 (Chữ) và thứ 5 (khéo) đáng lẽ thuộc vần Bằng, nhưng lại đổi thành vần Trắc).

3. Thanh-Thanh gồm có Trầm Bình Thanh và Phù Bình Thanh. Trầm Bình Thanh là những tiếng hay chữ có dấu huyền. Ví dụ: là, lòng, phòng… Phù Bình Thanh là những tiếng hay chữ không có dấu. Ví dụ: nhau, đau, mau… Trong câu 8, hai chữ thứ 6 và thứ 8 luôn luôn ở vần Bằng, nhưng không được có cùng một thanh. Có như thế, âm điệu mới êm ái và dễ nghe. Nếu chữ thứ 6 thuộc Phù Bình Thanh thì chữ thứ 8 phải thuộc Trầm Bình Thanh, và ngược lại.
Ví dụ:
Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau.
(Ghi chú: là thuộc Trầm Bình Thanh, nhau thuộc Phù Bình Thanh).
Những điều trông thấy mà đau đớn lòng.
(Ghi chú: đau thuộc Phù Bình Thanh, lòng thuộc Trầm Bình Thanh).

4. Phá Luật-Thỉnh thoảng chúng ta bắt gặp người làm thơ thích phá luật ở chữ thứ hai câu 6, thay vì vần bằng thì lại đổi ra vần trắc; còn chữ thứ tư thì có khi đổi thành vần bằng thay vì vần trắc như thường lệ. Câu 6 cũng được ngắt ra làm hai vế.
Ví dụ: Mai cốt cách | tuyết tinh thần (B T T T B
Mỗi người | một vẻ | mười phân | vẹn mười (T B T T B B T
(Kiều)
Ðau đớn thay | phận đàn bà (B T B T B
(Kiều)
Khi tựa gối | khi cúi đầu (B T T B T
(Kiều)
Ðồ tế nhuyễn | của riêng tây (B T T T B
Sạch sành sanh vét | cho đầy túi tham (T B B T B B T
(Kiều)

Biến Thể Lục Bát
Biến Thể Lục Bát là thể văn biến đổi ở cách gieo vần.

Ví dụ:
Câu 6: Vừa ra đến chợ một khi
Câu 8: Thấy rồng che phủ tứ vi một người
Câu 6: Nguyên nàng số lý nghề nòi
Câu 8: Dưới đất trên trời thuộc hết mọi phương (T T B B T T B
(Truyện Lý Công )
Chú thích: Câu tám thứ hai vừa phá luật vừa biến thể. Chữ thứ tư (trời) của câu 8 lại vần với chữ thứ sáu (nòi) của câu 6.
Hoặc:
Câu 6: Khoan khoan chân bước bên đường
Câu 8: Thấy chàng họ Lý ngồi đương ăn mày
Câu 6: Ðầu thời đội nón cỏ may
Câu 8: Mặt võ mình gầy cầm sách giờ lâu (T T B B B T B
(Truyện Lý Công)
Chú thích: Câu tám thứ hai vừa phá luật vừa biến thể. Chữ thứ tư (gầy) của câu 8 lại vần với chữ thứ sáu (may) của câu 6.

Trên đây là một số niêm luật căn bản của thơ Lục Bát. Làm thơ Lục Bát tuy dễ mà khó. Cái khó là ở cách gieo vần, làm sao đừng cho bị lạc vận hoặc cưỡng vận. Một bài thơ hay mà bị lạc vận hoặc cưỡng vận thì sẽ làm hỏng cả bài thơ, cũng giống như một con sâu làm hỏng cả nồi canh ngon vậy!

Người viết sẽ nêu một vài ví dụ điển hình để bạn thấy những khuyết điểm nho nhỏ mà người làm thơ không để ý tới, có thể vì chưa nắm vững niêm luật hoặc cũng có thể vì coi thường niêm luật. Sự không hiệp vận ấy gọi là cưỡng vận hay ép vận (tin đi với tiên) và lạc vận (mưa đi với mây).
(Ghi Chú: Về Vần hay Vận, xin xem một bài viết riêng về Thanh, Bằng Trắc và Vần của cùng tác giả sẽ cống hiến các bạn trong một dịp khác.)

Ví dụ:
Nhớ xuân lửa đạn rừng đồi
Nhớ đêm không ngủ cuối trời Việt Nam
Bây giờ mượn chút thời gian
Chia cho hiện tại để làm quà Xuân
Chú thích:
đồi đi với trời là Cưỡng vận (đồi với trời thuộc Vần Thông,1 chỉ hợp về Thanh chứ không hợp về Âm).
Nam đi với gian là Lạc vận (Nam và gian không thuộc Vần Chính 2 và Vần Thông).
gian đi với làm là Lạc vận (gian và làm không thuộc Vần Chính và Vần Thông).

Nhớ mi quầng biệt Quỳnh Côi
Nhớ hương bồ kết nhớ người mẹ quê
Chú thích:
Côi đi với người là Lạc vận (Côi và người không thuộc Vần Chính và Vần Thông).

Nhớ em phụng phịu: trời mưa
Giao thừa chẳng được vui đùa với nhau
Chú thích:
Mưa đi với đùa là Cưỡng vận (mưa và đùa thuộc Vần Thông, chỉ hợp về Thanh chứ không hợp về Âm).

Có người hôm ấy chải đầu
Vô tình tóc cứ bay vào vai ta
Chú thích:
đầu đi với vào là Lạc vận (đầu và vào không thuộc Vần Chính và Vần Thông).

Ly cà phê Mỹ nhạt hơn
Nhưng đầy chất đắng trong hồn tha hương
Chú thích:
hơn đi với hồn là Cưỡng vận (hơn và hồn thuộc Vần Thông, chỉ hợp về Thanh chứ không hợp về Âm).

Vẫn không gian ấy bão bùng
Hay mồ hôi tưới trên thung lũng cằn
Bây giờ ngồi giữa thế gian
So giây ướm thử mấy gam giao mùa

Chú thích:
cằn đi với gian là Lạc vận (cằn và gian không thuộc Vần Chính và Vần Thông).
gian đi với gam là Lạc vận (gian và gam không thuộc Vần Chính và Vần Thông).

Gió thơm từ thuở hoàng hôn
Theo chân ánh sáng về ôm ngang trời
Chú thích:
hôn đi với ôm là Lạc vận (hôn và ôm không thuộc Vần Chính và Vần Thông).

Rừng Xuân hoa lá êm đềm
Có người thơ thẩn đi tìm phong lan
Chú thích:
đềm đi với tìm là Lạc vận (đềm và tìm không thuộc Vần Chính và Vần Thông).

1 Vần Thông là những vần chỉ hợp nhau về thanh, còn âm thì tương tự chớ không hợp hẳn.
2 Vần Chính là những vần mà cả thanh lẫn âm đều hợp nhau.
———————————————————————————-
Sưu tầm từ:

BÀI NÀY CỦA BĂNG THANH

CÁCH LÀM THƠ THẤT NGÔN BÁT CÚ
(Thơ Đường Luật)

Thơ thất ngôn bát cú Đường luật gồm có 8 câu, mỗi câu 7 chữ. Tổng cộng có 56 chữ.

Về cách phối âm, hay luật bằng trắc giữa các câu, ta chỉ nói các thanh Bằng-Trắc của các chữ đứng thứ 2-4-6 trong 1 câu (theo quy tắc Nhất-tam-ngũ bất luận, nhị-tứ-lục phân minh). Các tiếng 2-4-6 trong cùng 1 câu theo thứ tự luật bằng trắc có thể là B – T – B hay có thể là T – B – T.
Ví dụ:
Quanh năm buôn bán ở mom sông B – T – B
Nuôi đủ năm con với một chồng T – B – T

Đôi khi trong câu đầu tiên của bài thơ cũng có thể làm theo thứ tự B – B – T, cũng có thể xem đó là luật phối thanh của câu T – B – T. Ví dụ:
Một đèo, một đèo, lại một đèo B – B – T

Về cách gieo vần trong thơ: Vần trong thơ là những tiếng đọc giống nhau hay những tiếng đọc gần giống nhau như cùng một vần, hay là vần gần giống nhau mhư sông-chồng, tà-hoa…. Các vần giống nhau trong thơ Đường luật mang thanh bằng, và được đặt ở cuối mỗi câu thơ. Có thể gieo vần vào các tiếng cuối của các câu 1-2-4-6-8, hay có thể là 2-4-6-8, và các vần phải vần với nhau rõ ràng,các tiếng cuối câu 3-5-7 còn lại phải mang thanh trắc, các cao nhân thời xưa thường hay gieo vần vào các tiếng cuối các câu 1-2-4-6-8. Ví dụ:
Sóc phong suy hải khí lăng lăng
Khinh khởi ngâm phàm quá Bạch Đằng
Ngạc đoạn, kình khoa sơn khúc khúc
Qua trầm kích chiết ngạn tằng tằng
Quan hà Bách nhị do thiên thiết
Hào kiệt công danh thử địa tằng
Vãn sự hồi đầu ta dĩ hĩ
Lâm lưu phủ cảnh ý nan thăng
(Bạch Đằng hải khẩu – Nguyễn Trãi)

Trong khi gieo vần thường các cao nhan cũng chú ý đối thanh trong thơ, thường có 2 cách đối thanh, đó là đối thanh huyền (H) và thanh ngang (N) trong các vần được gieo. Ở bài thơ ví dụ trên ta thấy lăng-Đằng-tằng-tằng-thăng theo thứ tự N-H-H-H-N. Còn cách đối kách là xen kẽ thanh huyền và thanh ngang với nhau. Ví dụ như bài Qua đèo ngang của bà huyện Thanh Quan.

Phép đối trong thơ thất ngôn bát cú, là đối giữa các câu 3-4, 5-6. Các câu này đối lại nhau như các câu đối thời xưa. Rõ nhất là về các câu trong bài Qua đèo Ngang. Về bố cục thì bài thơ được chia làm 4 mỗi phần có 2 câu:
Câu 1-2 là hai câu đề: Mở ra vấn đề về bài thơ
Câu 3-4 là hai câu thực: Giải thích về vẫn đề
Câu 5-6 là hai câu luận: Bàn luận về vấn đề
Câu 7-8 là hai câu kết: Kết luận lại vấn đề

http://tialia.com/showthread.php?threadid=12321

I CÁCH LÀM THƠ THẤT NGÔN TỨ TUYỆT

Thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật gồm có 4 câu, mỗi câu 7 chữ, về phối thanh hay luật bằng trắc hoàn toàn giống thơ thất ngôn bát cú. Về gieo vần thì có 3 cách:
Gieo vần vào tiếng cuối các câu 1-2-4 (tiếng cuối câu 3 bắt buộc thanh trắc)
Ví dụ:

Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son

Cách này thường được các cao nhân thời xưa xử dụng nhiều nhất.

Gieo vần chéo: vào tiếng cuối các câu 1-3 (tiếng cuối các câu 2-4 phải là thanh trắc) hay các câu 2-4 (tiếng cuối các câu 1-3 phải là thanh trắc). Ví dụ:

Trăng nhập vào dây cung nguyệt lạnh
Trăng thương, trăng nhớ, hỡi trăng ngần
Đàn buồn, đàn lặng, ôi đàn chậm
Mỗi giọt rơi tàn như lệ ngân

Cách này thường được Hồ Chí Minh sử dụng.

Gieo vần ôm: Tiếng cuối câu 1 vần với tiếng cuối câu 4, tiếng cuối câu 2 vần với tiếng cuối câu 3. Ví dụ:

Tiếng đàn thầm dịu dẫn tôi đi
Qua những sân cung rộng hải hồ
Có phải A Phòng hay Cô Tô ?
Lá liễu dài như một nét mi

Cách này ít người sử dụng.

Nói chung thơ này giống với thơ thất ngôn bát cú.

I CÁCH LÀM THƠ NGŨ NGÔN

Thơ ngũ ngôn Đường luật cũng giống thơ thất ngôn Đường luật, hoàn toàn giống về niêm, về cách gieo vần, nhưng về bắng trắc thì chỉ có 2 tiếng 2-4 nên theo thứ tự B-T hay là T-B, cứ như thế.
Ví dụ:

Đoạt sóc Chương Dương độ
Cầm hồ Hàm Tử quan
Thái bình nghi nổ lực
Vạn cổ thử giang san.

CÁCH NGẮT NHỊP THƠ

Đọc thơ phải đúng cách, đó là đọc đúng cách ngắt nhịp trong thơ để có thể cảm nhận hết được những ý tứ của tá gỉ trong thơ.
Cách ngắt nhịp thường gặp trong thơ thất ngôn Đường luật là nhịp chắn: nhịp 2/2/3 hay còn gọi là nhịp 4-3.Ví dụ:

Một đèo / một đèo / lại một đèo

Nhưng đôi khi cũng có thể làm nhịp 3-4 theo dụng ý tác giả.
Cách ngắt nhịp thơ ngũ ngôn theo nhịp 2/3.
Cách ngắt nhịp giúp ta hiểu rõ thơ hơn, cảm nhận hết ý tứ thơ.

Trên đây chỉ là những hiểu biết sơ sài của tôi về thơ Đường luật, post lên đây với mong muốn mọi nguời hãy sửa chữa những chỗ sai sót và bổ sung chỗ thiếu sót giúp cho chúng ta có thể hiểu thêm về một thể thơ nổi tiếng từ thời xa xưa đến nay. Mong các bạn giúp đỡ. Cảm ơn.

Phép đối và câu đối

SONG THẤT LỤC BÁT

Song Thất Lục Bát . Có 4 câu : hai câu đầu 7 chữ, câu thứ ba 6 chữ, câu cuối 8 chữ

Luật Bằng trắc :

Luật :

x = Không qui luật ( Bằng hoặc Trắc cũng được )

B = Bằng ( là những chữ không dấu hoặc có dấu huyền )

T = Trắc ( là những chữ có dấu Sắc, Hỏi , Ngã , Nặng )T1= Vần Trắc ……T1 ( chữ thứ 7 ) của câu 1 phải vần với T1 ( chữ thứ 5 ) của câu 2 B2= Vần Bằng …..Chữ thứ 7 của câu 2 ..vần với chữ thứ 6 cuả câu 3 ……Chữ thứ 6 của câu 4 vần với chữ thứ 6 của câu 3

Vần

Chữ thứ 5 của câu 2 ( tháng ) vần với chữ thứ 7 của câu 1( ngán )

Chữ cuối cùng của câu 3 ( ca ) vần với chữ cuối của câu 2 ( qua )

Chữ thứ 6 của câu 4 ( xa ) vần với chữ cuối của câu 3 ( ca )

Note : Câu 3 và câu 4 làm theo thể thơ Lục Bát

Âm Khúc :

Chia từng câu thành những khúc nhỏ ….. trong Song Thất Lục Bát chia câu số 1 thành hai khúc và dùng lời thơ để nhấn mạnh từng khúc :

Câu 1 :

Đông đã đến / bao mùa ngao ngán

Câu 2 :

Nhớ thương người, / bao tháng năm qua

Câu 3 :

Phổ cầm / khúc tuyệt / tình ca

Câu 4 :

Nhỏ giòng / máu thắm / xót xa / đoạn trường

SONG THẤT LỤC BÁT

Cũng như LỤC BÁT, SONG THẤT LỤC BÁT thường được dùng trong những truyện thơ, và là thể loại thứ hai của hai thể thơ “chính tông” trong Việt văn.

Song Thất Lục Bát là loại thơ mở đầu bằng hai câu THẤT, rồi tiếp đến hai câu LỤC BÁT, tạo thành một KHỔ với ý từ trọn vẹn. (có nghĩa là trong 4 câu phải trọn vẹn một ý)

Câu THẤT trên (câu số 1), tiếng thứ 3 là chữ TRẮC, tiếng thứ 5 là chữ BẰNG, và tiếng thứ 7 là chữ TRẮc và VẦN.

Câu Thất dưới (câu số 2), tiếng thứ 3 là chữ BẰNG, tiếng thứ 5 là chữ TRẮC và VẦN với tiếng thứ 7 của câu trên, tiếng thứ 7 là chữ BẰNG và VẦN.

***Song Thất Lục Bát không giống như Thất Ngôn Luật theo lối

Hán văn, vì luật BẰNG TRẮC được áp dụng trong Song Thất ở

chữ thứ 3, thứ 5, mà trong Thất Ngôn Luật thì chữ thứ 3 và

chữ thứ 5 lại có thể theo lệ BẤT LUẬN.

Sau hai câu Thất là hai câu Lục Bát, theo luật của Lục Bát…chữ cuối của câu LỤC vần với chữ thứ 7 của câu THẤT thứ nhì):

ĐIỀU NGOẠI LỆ: Thông thường chữ thứ 3 của câu Thất(1) là chữ TRẮC, nhưng trong trường hợp không có đối ở câu dưới, thì chữ thứ 3 của câu Thất trên có thể là chữ BẰNG. :

Nguồn :

Luật Làm Thơ
VDN Sưu Tầm
http://nmchau.club.fr/forum/viewtopic.php?t=8

Phần I

Những Dạng Thơ Ðặc Biệt

1-Họa Vận

Một người làm một bài xướng lên,một người nữa làm bài khác họa lại mà các vần trong bài họa phải theo y như các vần trong bài xướng,còn ý nghĩa hoặc phụ theo cho rộng,hoặc trái hẳn lại ( phản đề ) :

Hỏi Ả Bán Chiếu

Xướng :
Ả ở đâu nay bán chiếu gon ?
Chẳng hay chiếu ấy hết hay còn ?
Xuân thu nay độ bao nhiêu tuổi ?
Ðã có chồng chưa được mấy con ?
Nguyễn Trãi

Họa :

Tôi ở Tây hồ bán chiế u gon .
Nỗi chi ông hỏi hết hay còn ?
Xuân thu tuổi mới trăng còn lẻ ,
Chồng còn chưa có,có chi con !

Nguyễn thị Lộ

2-Thủ nhất thanh ( nhất đồng )

Từ đứng đầu 8 câu đều giống nhau

Tám Mừng
Mừng đón xuân về,muôn sắc hoa,
Mừng xuân,xuân mới ,mới thêm ra.
Mừng nghe nhựa sống,như còn trẻ,
Mừng thấy đời tươi,chửa muốn già.
Mừng khỏe đôi chân,đi đứng vững,
Mừng tinh cặp mắt ngắm nhìn xa.
Mừng nhau tuổi Thọ tăng tăng mãi,
Mừng được trường xuân hưởng thái hòa.

1986 Lạc Nam

3-Song điệp

Tất cả 8 câu đều có 2 điệp từ :

Chuyện Ðời
Vất vất vơ vơ ,cũng nực cười,
Căm căm cúi cúi có hơn ai .
Nay còn chị chị anh anh đó ,
Mai đã ông ông mụ mụ rồi.
Có có không không,lo hết kiếp
Khôn khôn dại dại,chết xong đời.
Chi bằng láo láo lơ lơ vậy,
Ngủ ngủ ăn ăn nói chuyện chơi.

Nguyễn Công Trứ ?
Nguyễn Thượng Hiền ?

4-Song điệp độc vận

Tất cả 8 câu đều có 1 từ và chỉ có 1 vần

Xuân Và Thơ

Xuân tự ngàn xưa, bạn với Thơ
Tình Xuân là cả vạn lời Thơ
Ðẹp duyên hoa bút, Xuân ngời sắc
Rộn khúc Xuân thiều, nhạc ánh Thơ.
Xuân vắng,oanh hờn,dầu dáng liễu
Xuân về hương tỏa ngát lời Thơ
Xuân nương,thi sĩ,đôi người ngọc,
Dệt mộng ngày Xuân,lộng ý Thơ

Lạc Nam

5-Dĩ đề vi thủ

Lấy 8 từ đầu để mở đầu cho 8 câu thơ

Gửi Bạn

Nhất sinh tôi bác biết nhau rồi,
Ðịnh đoạt hơn thua phó mặc trời .
Chúng mải công danh , ky cóp chạy,
Ta nhìn mây nước nhẹ nhàng trôi.
Theo quan,ngán bấy câu chè lá !
Về xã ,buồn thay cảnh thịt xôi.
Lê gậy theo trăng vào quán trọ,
Ninh trà,nạp thuốc ,chuốc nhau chơi.

Quả Ngôn

Chú thích
Lê Ninh (. – 1886) hiệu là Mệnh Khang người Hà Tĩnh .Hợp
với quân Phan đình Phùng ở Hương Sỏn chống lại Pháp.

6-Dĩ đề vi vận

Lấy đầu đề làm vần

Không Chồng Trông Bông Lông

Xướng :

Bực gì bằng gái chực phòng không
Tơ tưởng vì chưng một tấm chồng,
Trên gác rồng mây ngao ngán nhẽ,
Bên trời cá nước ngẩn ngơ trông.
Mua vui lắm lúc cười cười gượng,
Giả dại nhiều khi nói nói bông.
Mới biết có chồng như có cánh,
Giang sơn gánh vác nhẹ bằng lông.

Nguyễn Khuyến

Họa Vận :

Phật rằng sắc sắc không không ,
Sắc sắc không không khó chất chồng.
Ân oán,nhiều người còn có ngóng,
Trải oan,lắm kẻ vẫn chờ trông.
Thế gian,nhân quả nhanh như bóng,
Cõi Phật,nhân duyên nhẹ tựa bông.
Xuân đến hoa xuân tươi đẹp mãi,
Luân hồi ra khỏi,hết bông lông.

Cổ Lai Hy
Quán Thơ Xóm Sâu Bò

7-Toán thi

Cả bài câu nào cũng có từ chỉ con số

Bói Số

Ruột rối bòng bong, một lá thuyền
Ngổn ngang trăm mối vẫn y nguyên
Người đi nghìn dặm còn thêm nhớ
Kẻ ở muôn năm vẫn lẻ duyên
Mớ hoảng, có kêu thời cũng hão
Ức thầm, dẫu khóc chỉ thêm huyền
Vạn người , ai kẻ chung tâm sự
Hãy triệu giùm tôi chú đỗ quyên

Bùi Tiến

8-Liên hoàn

Thể thơ có nhiều đoạn ,câu cuối của đoạn trên được chuyển thành câu đầu của đoạn dưới

Thi Lấy Ðược

Anh Phán nhà ta biết cóc gì
Kỳ thi Tham biện cũng ra thi,
Nhất thì anh đỗ,nhì anh trượt,
Chẳng đậu khoa này,khoa khác đi.
Chẳng đậu khoa này,khoa khác đi.
Nam nhi chi chí,há lo gì,
Một,hai,ba,bốn,năm năm trượt
Nhẵn mặt quan trường,chẳng thẹn chi.

Nhẵn mặt quan trường,chẳng thẹn chi.
Trượt thi,thi trượt,vẫn gan lì.
. . . .
Tú Mỡ

Lính Tập Vinh Qui

Chú đội qua Tây thắng trận về,
Cả nhà đón rước thật mừng ghê !
Ông già,bà lão gồm hai cụ,
Vợ giảnh,con ngoan đủ mọi bề,(1)
Nảy ngực mề đay tiền bạc chói,
Rạng mình khố đỏ áo vàng xuê.
Giang sơn mày mặt càng tươi tốt,
Bộ cất tay lên,ngó cũng nghề .(2)

Bộ cất tay lên ngó cũng nghề,
Miệng cười tróm trém,húi râu dê.(3)
Xông pha trăm trận từng hăm hở
Gánh vác hai vai ghẹo nặng nề !(4)
Mở mặt Tiên Rồng dòng Ðại Việt,
Nổi danh hùng hổ cõi Âu tê(5)
Trong tình cảnh nọ dầu không vẻ,
Văng vẳng dường nghe tiếng ắc-đê !(6)

N.V.H

Chú thích
1-Vợ đẹp ( tiếng Nghệ)
2-Có vẻ tay nghề
3-Bộ râu xén như râu dê
4-Dù công việc có nặng đến đâu cũng không sợ (tiếng Nghệ)
5-Âu Tây.chữ tây,âm Hán có khi đọc là tê
6-Phiên âm chữ Pháp :un,deux.Tiếng hô đi đều của lính tập.

9-Liên hoàn thuận nghịch vận

Thể thơ như trên ,nhưng bài thứ 2 viết ngược vần lại với bài thứ nhất

Xem Núi Non Bộ

Non nhân,nước trí,điểu muông hiền,
Núi giả mà in dáng tự nhiên.
Một vũng xinh xinh ,vươn một ngọn,
Hai cầu nho nhỏ,vắt hai triền.
Thuyền ngư lướt suối dong miền tục,
Cánh hạc trườn mây bổng cõi tiên.
Ðối cảnh tâm tư dường nhẹ nhõm,
Lâng lâng chẳng bợn chút ưu phiền.

Lâng lâng chẳng bợn chút ưu phiền.
Bàn đá say cờ đôi lão tiên,
Lã vọng buông câu vờn sóng nước,
Phật đài mở lối lượn ven triền.
Sỏn thanh thủy tú,hồn u nhã,
Sắc lộng hương nùng ,khí hạo nhiên.
Phong cảnh tạo hình như giới thiệu
Chủ nhân đây cũng bậc nhân hiền.

Lạc Nam

10-Ô thước kiều

Thể thơ liên hoàn như trên,nhưng lấy 2 từ cuối,hoặc nhắc lại 2,3 từ nào đó ở câu cuối của bài trên để mở đầu cho câu 1 của bài dưới

Chống Tôn Thọ Tường

Lung lay lòng sắt đã mang nhơ,
Chẳng xét phận mình khéo nói vơ.
Người trí mang lo danh chẳng chói,
Ðứa ngu luống sợ tuổi không chờ.
Bài hòa đã sẵn in tay thợ,
Cuộc đánh hơn thua giống nước cờ.
Chưa trả thù nhà,đền nợ nước,
Dám đâu mắt lấp với tai ngơ

Tai ngơ sao đặng lúc tan tành,
Luống biết trách người,chẳng trách mình.
Ðến thế còn khoe đàng đạo nghĩa,
Như vầy cũng gọi kẻ trâm anh.
Biển khơi vụng tính dung thuyền nhỏ,
Chuông nặng to gan buộc chỉ mành.
Thân có,ắt danh tua phải có,
Khuyên người ái trọng cái thân danh.

Thân danh chẳng kể,thật thằng hoang,
Ðốt sáp nên tro lụy chẳng màng.
Hai cửa trâm anh xô sấp ngửa,
Một nhà danh giá xóa tan hoang.
Con buôn khấp khởi chưa từng ngọc,
Người khó xăng xăng mới gặp vàng.
Thương kẻ đòng văn nên phải nhắc.
Dễ đâu ta dám tiếng khoe khoang.

Phan Văn Trị ( 1830-1910)

11-Tập danh

a-Trong mỗi câu có danh từ gắn với đề tài

Mừng Ông Lão Hàng Thịt Ăn Thượng Thọ.

Nay tiết mừng ông mới Bảy mươi,
Cổ hy(1) chưa dễ mấy lăm người.
Răng long nhưng hãy còn tinh mắt
Ðầu bạc nhưng mà chửa tắc tai.
Bè bạn bày vai kèo (2)chén Lý(3)
Cháu con dưới gối múa sân Lai.(4)
Xưa nay vẫn giữ lòng chân thực
chữ đức giả xương máu để đời.

Nguyễn Khuyến

Chú thích
1-Do câu ” nhân sinh thất thập cổ lai hy ” ,ngưòi ta sinh ra sống được 70 tuổi,xưa nay rất hiếm có
2-Rót rượu mời người khác uống
3-Chén rượu của Lý Bạch ,nhà thơ uống rượu nổi tiếng
4-Lão Lai,người nước Sở đời Xuân Thu,tuổi đã ngoài 70 còn
cha mẹ, giả cách khóc như trẻ con để làm cho cha mẹ vui

b-Mỗi câu thơ có 1 từ chỉ bộ phận trong thân thể con người

Học Trò

Dài lưng tốn vải lại ăn no,
Nghĩ ngán cho thân phận học trò.
Thù nước,thù vua, ngay mặt chịu,
Công sưu,công ích,cắm đầu lo !
Vẫn giương mắt ếch mà ra quáng,
Còn ngậm lông mèo chả sợ ho !
Nói đến chuyện đời tai điếc đặc,
Rung đùi,chỉ nghĩ ” tám đùi ” to !
Nhì Mỹ

Chú thích
Ngậm lông mèo : ngậm bút chữ nho
Tám đùi :văn xưa gọi là ” bát cổ “dịch là tám vế,vế đồng nghĩa với đùi.

12-Tính danh

Câu nào cũng có từ chỉ nhân danh hay địa danh Giống như Ðiển Thi,câu nào cũng dẫn 1 điển ở bên Tàu.Xưa kia các cụ đồ nho chuộng lắm vì như thế các cụ mới chịu cho là có học,rộng kiến thức.

Lỗi Thề
Vùi oan bạc mệnh sóng Tiền Ðường (1)
Ngọn đuốc Chiêm Thành(2) rở nhớ thương.
Chắp cánh đẹp gì câu Thất Tịch (3)
Ôm cầm say mãi gái Tầm Dương(4)
Lỗi thề Chung Tử (5) sầu tri kỷ
Hoen mái Tây hiên (6) lệ đoạn trường
Hồ Hán (7) ngậm ngùi mây cách biệt
Ngân Hà ( mưa gió nẻo cầu sương.

Toại Khang

Chú thích
1: Kiều trầm mình ở sông Tiền Ðường
2- Công chúa Huyền Trân phải sang lấy vua Chiêm Thành
3- Ðường Minh Hoàng -Dương Quý Phi đêm 7 tháng 7 âm lịch thề cùng nhau “sống làm vợ chồng chết là chim liền cánh cây liền cành ”
4-Bạch Cư Dị,văn hào đời Ðường,đêm đậu thuyền ở sông Tầm
làm bài Tỳ Bà Hành cho ca nữ hát
5-Chung Tử Kỳ -Bá Nha là 2 bạn tri âm.Bá Nha gảy đàn,Tử Kỳ biết Bá Nha nghĩ gì.Tử Kỳ chết,Bá Nha đập đàn đi,không gảy nữa.
6-Trương Quân Thụy-Thôi Oanh Oanh tình tự dưới mái Tây hiên
7-Chiêu Quân nhà Ha&N sang cống Hồ
8-Ngưu Lang-Chức nữ đùng 2 bên sông Ngân Hà nhớ nhau khóc
thành mưa ngâu trong thábg 7 Âm lịch

13-Sắc thái

Câu nào cũng có từ chỉ màu sắc

Chiều Nổi Mầu Thu

Trời thu bóng ác rực mầu vang,
Trườn trượt vào lưng dặng núi vàng.
Cánh nhạn chiều tà sương lót trắng
Chòm mây mưa nhạt khói mờ lam.
Lầu thu thoát nắng nâng rèm tía,
Vườn vắng còn đây nở đóa vàng.
Nếu chẳng vương tìm hoa súng tím,
Thì đâu được ngắm nguyệt da cam

Toại Khang

14-Thủ vĩ ngâm

Thể thơ trong đó câu đầu và câu cuối giống nhau

Khoe Lười

Anh em chớ bảo ta lười,
Làm việc cho hay phải thức thời.
Xuân hãy còn chơi cho phỉ chí,
Hạ mà cất nhắc tất nhoài hơi.
Thu sang cảm nguyệt còn ngâm vịnh,
Ðông lại hầm chăn tạm nghỉ ngơi.
Chờ đến xuân sang ta sẽ liệu,
Anh em chớ bảo ta lười .

Tú Mỡ

Ðèn Kéo Quân

Lúng túng trong vòng mấy đứa đen,
Nhờ khi đỏ lửa mới hay hèn.
Nghênh ngang võng giá phô đồ giấy,
Ðủng đỉnh dù che nép bóng đèn.
Thằng trước thằng sau liền gót chạy,
Anh trên anh dưới vểnh râu lên.
Này ai say tỉnh nhìn xem thử,
Lúng túng trong vòng mấy đứa đen .

Khuyết Danh

15-Triệt hạ

Từ cuối của mỗi câu thơ để bỏ lửng làm cho câu thơ chưa trọn nghĩa,khiến người đọc phải nghĩ ra

Gái Hồng Nhan

Thấy gái hồng nha bỗng chốc mà . . .
Hõi thăm cô ấy chửa hay đà . . .
Hình dung yểu điệu in như thể . . .
Diện mạo phương phi ngó tưởng là . . .
Ăn mặc ra tuồng người ở chốn . . .
Nói năng phải lẽ giống con nhà . . .
Ước gì ta được mà ta để . . .
Ta để đem về để nữa ta . . .

Nguyễn Quý Tân

16-Yết hậu

Các câu trên đủ từ cả,riêng câu cuối cùng chỉ có 1 từ

Rượu Say Nhè

Sống ở nhân gian,đánh chén cay,
Trăm năm ngày thác ,gi” be đầy.
Diêm vương phán hỏi ” Ai đó ” ?
Say ! ”

Sống ở nhân gian đánh chén khè ,
Trăm năm ngày thác,gi” đầy be.
Diêm vương phán hỏi ” Ai đó ” ?
Nhè ! ”

Phạm Thái biệt hiệu Chiêu Ly

17-Áp cú

Từ cuối của câu trước trở thành từ đầu của câu sau

Sang Canh

Năm nảo năm nao cũng ước lành
Lành,còn mong hết ? đón sang canh
Canh trời thắc thỏm phương xin lộc
Lộc nước lăm le khách vít cành.
Cành lá đêm qua dù thiếu nụ
Nụ đào xuân hé đẹp hơn tranh,
Tranh đời mới lại màu hoa gấm
Gấm vóc sơn hà lộng sắc xanh.

Toại Khang

Chừa Rượu

Những lúc say sưa, cũng muốn chừa,
Muốn chừa, nhưng tỉnh lại hay ưa,
Hay ưa nên nỗi không chừa được,
Chừa được, nhưng mà cũng chẳng chừa.

Nguyễn Khuyến

(Sưu Tầm)

Sưu Tầm ở đây
http://nmchau.club.fr/forum/viewtopic.php?t=8

18-Chơi chữ

Thể thơ chơi chữ rất phong phú và hứng thú .Chỉ xin liệt kê ra đây vài bài mẫu :

a-Chơi theo vần A B C . . .

Muốn Quy Thuyền

A Di Ðà Phật muốn quy thuyền,
B bết lòng tham hãy cứ nguyên.
C xích cho gần nơi cửa tịnh,
Ð đầu nguyện dứt mối trần duyên.

Thảo Am

Dở Dang

E không thoát khỏi xa niềm tục,
F gượng rồi ra cũng hão huyền.
T tái trần duyên tu chẳng trọn,
Y thời cũng trả,bát không quyên .

Bùi Tiến
Quán Thơ Xóm Sâu Bò

b-Chơi theo các dấu : Huyền – Sắc – Nặng – Hỏi

Huyền diệu trông lên cửa đạo thuyền,
Sắc không khôn rõ thấu căn nguyên
Nặng nề nghiệp chướng e chưa hết,
Hỏi mấy ai đà có thiện duyên .

Thảo Am

c-Các từ trong bài thơ đều dùng một phụ âm hay nguyên âm

Chuyện Cô Cháu

Cô chẳng cho con cả chén chè
Cô cho chút chút,chán cô chưa.
Chè còn,cô cất cho chua cả,
Con cũng chê,mà chó cũng chê

Bùi Tiến
Quán Thơ Xóm Sâu Bò

Chớ chớ,cháu cô chỉ chãnh chòe,
Cháo chè chi chiết chán chường chưa !
Chén chè cô cúng cho chùa cả,
Cầu cháu cùng cô chồng chẳng chê !
Mai Ninh
Quán Thơ Xóm Sâu Bò

d-Ý của các từ , cụm từ, câu thơ đều phải hiểu theo nghĩa bóng, điển . . .

Thể thơ chơi chữ này thú vị và bất ngờ nhất vì có khi người đọc nghĩ ra những ý mà chính tác giả cũng không nghĩ ra.

Tắm Trong Tù

Vùng vẫy mình trong bể nước đầy
Hết kỳ lại cọ,chẳng rời tay
Ông Tây cứ bảo mình yêu nước,
Ừ,chẳng yêu sao lại thế này ?

Nhượng Tống

Chú thích : Lệ nhà tù,một tuần mới cho tắm một lần,nên mỗi khi tắm,phạm nhân vùng vẫy kỳ cọ trong bể nước cho bằng đã.

Ghẹo Sư nữ

Ôm tiu cắp mõ ngủ kho kho,
Gió thổi mùng thiền mát mẻ cô,
Cánh cửa từ bi gài lỏng khóa,
Nén hương tế độ đốt đầy lò.
Cá khe lắng kệ đầu ngơ ngác ,
Chim suối nghe kinh cổ gật gù.
Nhắn với chúng sinh lòng muốn độ,
Ðêm đêm thường niệm chữ nam vô !

Nguyễn Khuyến ?
Mai Thế Quý ?

19-Kỵ đề

Thể thơ trong đó tất cả 8 câu đều không có từ nào chỉ đề tài
mà vẫn thể hiện đầy đủ yêu cầu của đề tài
Chưa sưu tầm ra bài mẫu

20-Bát điệp

Thể thơ trong đó tất cả 8 câu đều có lồng vào 1 hoặc 2 từ giống nhau.

Gái Muộn Chồng

Ai giám thương đâu gái có chồng
Thương vì một nỗi chực phòng không.
Thương con quốc đực kêu mùa hạ
Thương cái bèo non giạt biển đông
Thương vợ chồng Ngâu duyên chểnh mảng,
Thương cha mẹ nhện số long đong.
Cái thương quân tử thương là thế,
Có giám thương đâu gái muộn chồng.

Khuyết Danh

Còn Chơi

Ai đã hay đâu tớ chán đời
Ðời chưa chán tớ,tớ còn chơi.
Chơi cho thật chán,cho đời chán,
Ðời chán nhau thời tớ sẽ thôi.
* Nói thế,can gì tớ đã thôi ?
Ðời đương có tớ,tớ còn chơi.
Người ta chơi đã già đời cả
Như tớ năm nay mới nửa đời.

Tản Ðà

Chú thích
* Trong câu 5 Tản Ðà không có dùng từ đời
Nếu ta thay từ ” can gì ” bằng ” đời nào ” câu 5 thành :
Nói thế ,đời nào tớ đã thôi
Thì bài thơ thuộc thể Bát điệp.

21-Liên ngâm

Thể thơ trong đó 2 hoặc nhiều người làm chung một bài thơ lần lượt nhau mỗi người 1 hoặc 2 câu

Cảnh Tây Hồ

Bài này do bà Liễu Hạnh cùng ông Phùng Khắc Khoan ,1 ông họ Lý,1 ông họ Ngô chơi thuyền ở Hồ Tây liên ngâm :

Liễu
Hồ Tây riêng chiếm một bầu trời
Lý
Bát ngát tứ mùa rộng mắt coi.
Cỗi ngọc xanh xanh làng phía cạnh,
Phùng
Trâu vàng biêng biếc nước vàng khơi.
Che mưa nhà lợp vài gian cỏ
Ngô
Chèo gió ai bơi một chiếc chài
Giậu thủng chó đua đàn sủa tiếng

. . . . . . . . . . . .
Phùng
Ðông hết thành xuân chửa thấy mai.
Thú cảnh yên hà sang dễ đọ
Ngô
Sóng lòng trần tục dạ đầy vơi.
Xe săn Vị Thủy tha hồ hỏi
Lý
Thuyền tới Ðào nguyên mặc sức bơi.
Chuông sớm dục thanh lòng Phật đó
Liễu
Trăng tròn soi bóng một tiên thôi.
( Nguyên văn chữ Hán Truyện Liễu Chúa-Phan Kế Bính dịch nôm
trong Việt Hán văn khảo )

22-Hạn Vận

Người ra đề cho vần nào ta phải dùng vần ấy .
Thể thơ này khác với thể Họa Vận vì không có bài xướng để dựa theo mà họa ,hơn thế nữa,ta phải :

* Tả ý thơ theo đầu đề

* Dùng 5 vần hạn định ( trong 8 câu )

Ðầu Ðề :

Trống treo ai dám đánh thùng
Bậu không,ai dám dở mùng chun vô ?

5 Vần hạn định : xô,cô,vô,ô,rô.

( Cuộc thi thơ do học giả Phan Kế Bính tổ chức )
Bài thơ sát với đầu đề ,hạ đúng 5 vần hạn định ,được giải nhất mà tác giả lại là một nhà sư chân tu ! :

Nào phải là ai dám giục xô
Thuận tình truớc hết tự nơi cô
Có cho mới dám trao dùi đánh
Không hẹn nào ai đẩy cửa vô ?
Mảng sướng kể gì thân lễ nghĩa
Ham vui quên hết chuyện dâm ô
Thói hư thuần,thước xưa còn lạc
Ðừng học làm chi gióng nhảy rô !

23-Phú Ðắc

Giải thích và phát triển ý của một câu ca dao hay một câu thơ bằng một bài thơ ,nhưng nội dung phải phù hợp với sự việc đó.

Già Còn Muốn Lấy Chồng

Phú Ðắc :
Bà già đã bảy mươi tư,
Ngồi trong cửa sổ gửi thư kén chồng

Ðã trót sinh ra kiếp má đào,
Bảy mươi tư tuổi có là bao ?
Xuân xanh xấp xỉ hàng răng rụng
Ngày vắng ân cần mảnh giấy trao.
chữ nhất nhi chung đành đã vậy (1)
Câu tam bất hiếu nữa làm sao (2)
May mà lấy được ông chồng trẻ
Họa có sinh ra được chút nào ?

Nguyễn Khuyến

Chú thích
1-Nhất nhi chung : chỉ có một chồng cho đến trọn đời.

2-Tam bất hiếu :Theo thuyết Khổng Mạnh có câu ” Bãt hiếu h”u
tam ,vô hậu vĩ đại ” Nghĩa là tội bất hiếu có 3 điều,không có
con trai nối dõi là tội to nhất .

Thách Vần

Phú Ðắc :
Tối um um,trống điểm thùm,
Dáng lum khum,có lẽ hùm !
Quán tùm hum !

Giời hôm như mực cỏ xanh um,
Kẽm trống đâu đây bước đánh thùm,
Ven núi chẳng nề cao với thấp,
Qua cầu đếch biết thẳng hay khum.
Ðường mây,ngọn gió,đôi đàn vạc,
Móng đá chân sim,một dấu hùm.
Sực thức đêm khuya thương kẻ lạnh,
Màn,chăn,đệm ấm hủm hùm hum.

Lê Lượng Thể
Biệt hiệu Thảo Trang

24-Láy Thơ

Thể thơ trong đó hoặc ở đầu câu,ở giữa câu hay ở cuối câu đều có từ láy-Láy có 3 loại :

a-Láy từ : Từ đùng trước được láy lại toàn bộ ở từ sau : ngời ngời-xinh xinh-ngà ngà-ngoan ngoãn . . .

b-Láy âm :Bộ phận phụ âm đàu của từ trước được láy lại ởbộ phận phụ âm của từ sau : khó khăn-đỡ đần . . .

c-Láy vần : Bộ phận vần của từ trước được láy lại ở bộ phận vần của từ sau : bồn chồn-lẩm cẩm-cheo leo . . .

d-Láy có 3 thể :
* Láy đôi : canh cánh-tà tà -lăm le . . .
Láy âm đôi

Quan Khánh

Ðứng tréo trông theo cảnh hắt heo,
Ðường đi thiên thẹo,quán cheo leo
Lợp lều quán cỏ tranh xơ xác
Xỏ kẽ kèo tre đót khẳng khiu.
Ba chạc cạy xanh hình uốn éo
Một dòng nước biết cảnh leo teo.
Thú vui quên cả niềm lo lắng
Kìa cái diều nó lộn lèo !

Hồ Xuân Hương

* Láy ba : Sạch sành sanh-dửng dừng dưng – sát sàn sạt . . .

Láy vần ba – Vĩ Tam Thanh

Ngẫu Hứng

Tiếng gà bên gối tẻ tè te,
Bóng ác trông lên hé hẻ hè.
Cây một chồi cao von vót vót,
Hoa năm sắc nở lóe lòe loe.
Chim tình bè lứa kia kìa kịa,
Ong, nhĩa vua tôi nhé nhẻ nhè.
Danh lợi mặc người ti tí tị,
Ngủ trưa chửa dậy khỏe khòe khoe.

Vô Danh

* Láy tư : Trùng trùng điệp điệp-lúng ta lúng túng-hớt hơ hớt hải-áo áo quần quần . . .

Hạ Long Tức Cảnh

Trùng trùng điệp điệp núi chon von,
Ảo ảo mơ mơ thế trận hồn ,
Lớp lớp hàng hàng hòn Bái Tử,
Non non nước nước một lòng son.

Tùng Linh
Quán Thơ Xóm Sâu Bò

25-Lái Thơ

Thể thơ có những cụm từ đôi được lái thành cụm từ đôi khác ( hoặc cụm từ ba ,nhưng rất ít ),như trong câu :
Con cá đối nằm trong cối đá
Hoặc trong cảnh Trạng Quỳnh ngồi bờ ao chơi đá bèo làm cho bà Quận Chúa phải đỏ mặt.

Muốn Quy Thuyền

Cầu đạo cần chi phải cạo đầu ,
Dầu lai dưa muối cũng dài lâu .
Na bường bát tới nương bà vãi,
Dầu sãi không tu cũng giải sầu .

Thảo Am

Nhắn Bạn

Nhắc bạn những thương tình nhạn bắc,
Trông đời chỉ thấy cảnh trời đông.
Ðêm thâu tiếng dế đâu thêm mãi,
Cười ngả nghiêng cho mệt cả người.

Thảo Am

26-Cô nhạn xuất quần

Thể thơ trong đó vần câu đầu làm khác hẳn ,không giống mấy vần dưới

Tiến Sĩ Giấy :

Khéo chú hoa man khéo vẽ trò ,
Bỡn ông mà lại dứ thằng cu ..
Mày râu vẻ mặt vang trong nước ,
Giấy má nhà bay đáng mấy xu ?
Bán tiếng , mua danh thây lũ tre ?
Bản vàng , bia đá vẫn nghìn thu .
Hỏi ai muốn ước cho con cháu ?
Nghĩ lại đời xưa mấy kiếp tu .

Nguyễn Khuyến

27-Cô nhạn nhập quần

Thể thơ trong đó mấy vần trên đi với nhau ,chỉ có vần dưới
làm khác hẳn đi

Cái Bùng Binh *

Chỉ biết tiền thôi có biết gì ,
Xác to mà bụng tỉ tì ti .
Chành bành ra rứa đeo ăn mãi ,
Ðút nhét vô hoài chẳng nói chi .
Làm tướng đời mô còn tiếng lại , **
Ðể quân trẻ nhỏ cứ thu đi . ***
Ngày đêm lúc lắc coi chừng đã ,
Chừng đã đầy thời phải đập nghe !

Khuyết Danh

* Bùng binh là một thứ bình làm bằng đất sét , trẻ con trong Nam thường dùng để bỏ dành tiền , như kiểu lợn ngoài Bắc .

** Thành ngữ gọi : đại tướng bùng binh .

*** Trẻ con có bùng binh thường thu giấu kín đáo

28-Liên Châu

Thể thơ tràng thiên dùng nguyên một vần mà câu nào cũng có vần

Chưa sưu tầm ra bài mẫu

29-Vấn nghi

Câu thơ nào cũng theo thể hỏi,nên sau mỗi câu đều đặt được dấu hỏi cả.

Vấn Nguyệt
Trải mấy thu nay vẫn hãy còn ?
Cớ sao khi khuyết lại khi tròn ?
H”i con Ngọc-thỏ đà bao tuổi ?
Chớ chị Hằng-nga đã mấy con ?
DÐêm thẳm cớ chi soi gác tía ?
Ngày xanh còn thẹn với vừng son ?
Năm canh lơ lửng chờ ai đó ?
Hay có tình riêng với nước non ?

Vô Danh

30-Thuận nghịch độc
( hồi văn )

Thể thơ khi đọc xuôi là 1 bài thơ,mà đọc ngược cũng là 1 bài thơ .Thể thơ này đòi hỏi công phu ghép từ thật khéo và phải làm theo đúng luật bằng trắc để có thể đọc xuôi ,đọc ngược đều có nghĩa ,câu thơ chải chuốt không khổ đọc

Cảnh Tây Hồ

Ðọc xuôi

Ðây vui thực lạ cảnh Tây Hồ !
Trước tự trời kia khéo vẽ đồ.
Mây lẫn nước xanh màu tỏ ngọc,
Nguyệt lồng hoa thắm vẻ in châu
Cây la tán rợp từng cao thấp,
Sóng gợn cầm tâu nhịp nhỏ to.
Bày khéo thú vui non nước đủ,
Tây Hồ giá ấy dễ đâu so !

Khuyết Danh

Ðọc ngược

So đâu dễ ấy giá Hồ Tây ?
Ðủ nước non vui thú khéo bày.
To nhỏ nhịp tâu cầm gợn sóng,
Thấp cao từng rợp tán la cây.
Châu in vẻ thắm ,hoa lồng nguyệt,
Ngọc tỏ màu xanh ,nước lẫn mây.
Ðồ vẽ khéo kia trời tự trước,
Hồ Tây cảnh lạ thực vui đây !

Khuyết Danh

Xuân Hứng

Ðọc xuôi
Thi đàn tế liễu lộng hoa hài

( Hán )
Khách bộ tùy sương ấn bích đài
Kỳ cục đã thanh phong giáp trận
Tửu hồ khuynh bạch tuyết hòa bôi !
Sơ liêm thấu nguyệt hương hung trúc,
Tuyết án lăng hoa vị áp mai
Phi phất thảo am đầu tĩnh điếm
U tình cố nãi thuộc quyên ai !

Khuyết Danh

Ðọc ngược theo phiên âm chữ nôm :

Ai quen thuộc ấy có tình ư ?
Ðiếm tĩnh đầu am cỏ phất phơ
Mai ép mùi hoa lùng án tuyết
Trúc lồng hương nguyệt thấu rèm thưa
Chén hòa tuyết trắng nghiêng hồ rượu
Trận giáp phong thanh đánh cuộc cờ
Rêu biếc in sương theo bước khách
Hài hoa lỏng lẻo tới đàn thơ.

Khuyết Danh

31-Phá cách

Thơ làm thất niêm có dụng ý

Trèo Ðèo Ba Dội
Một đèo,một đèo,lại một đèo
Khen ai khéo tạc cảnh cheo leo.
Cửa son đỏ hoét tùm hum nóc,
Kẽ đá xanh rì lún phún rêu.
Lắt léo cành thông cơn gió thốc,
Ðầm đìa lá liễu giọt sương gieo.
Hiền nhân quân tử ai mà chẳng
Mõi gối chồn chân vẫn muốn trèo.
Hồ xuân Hương

Chú thích
Bài thất ngôn bát cú này làm theo thể bình,vần bình Nhưng không theo niêm luật ( xem đối chiếu Phần Hai )

Phần II
Ðón Xem

Mấy Ðiều Kỵ Trong Thơ

Phép làm thơ ,có mấy điều tối kỵ không nên phạm đến :

1-Thất luật

những từ đáng Bằng mà làm ra Trắc hoặc đáng Trắc mà làm ra Bằng

2-Thất niêm

Câu trên đang theo luật Bằng mà câu dưới sang luật Trắc hoặc câu trên đang theo luật Trắc mà câu dưới làm sang luật Bằng

3-Lạc vận

Ðang theo vần này mà gieo sang vần khác, như như vần trên là trời mà vần dưới là mây thì gọi là lạc vận

4-Xuất vận

Người ta đã hạn định cho những cho những vần gì,mà mình dùng vần khác,thì gọi là xuất vận.

5-Trùng vận

Câu trên đã dùng một vần ,câu dưới lại dùng dùng như thế nữa thì gọi là trùng vận.

6-Cưỡng áp

Các vần gieo ép uổng, không được hiệp lắm

7-Khổ độc

Trong một bài thất ngôn,chữ thứ ba các câu chẵn,trong một bài ngũ ngôn,chữ thứ nhất các câu chẵn đáng là từ bằng mà làm ra từ trắc

8-Phong yêu hạc tất

Trong thơ thất ngôn,từ thứ tư và tứ thứ bảy,trong thơ ngũ ngôn,từ thứ hai và từ thứ năm nếu trùng một âm

9-Ðối không chỉnh

Khi những từ trong bài thơ phải đối nhau mà từ nặng từ nhẹ không được cân

10-Trùng từ hay trùng ý

Từ hay ý đã dùng rồi mà lại còn dùng nữa.

* Tài liệu tham khảo

1- Việt Nam Văn Học Sử Yếu , Dương Quảng Hàm , nxb Bộ Quốc Gia Giáo Dục, 1962
2- Việt Nam Văn Học Sử Giản Ước Tân Biên , Phạm Thế Ngũ ,nxb , Quốc Học Tùng Thư,1965
3- Nam Thi Hợp Tuyển, Ôn Như Nguyễn Văn Ngọc, nxb Bốn Phương, 1952
4-Tìm Hiểu Các Thể Thơ, Lạc Nam ,nxb Văn Học-Hà NộI , 1996
5-Khảo Luận Về Thơ , Lam Giang, nxb Ðồng Nai, 1994
6-Thơ Văn Nguyễn Khuyến, Xuân Diệu giới thiệu , nxb Văn Học-Hà Nội ,1971
7-Thơ Văn Trào Phúng Việt Nam Từ Thế Kỷ 13 Ðến 1945, Vũ Ngọc Khánh Biên soạn, nxb Văn Học-Hà Nội , 1974
8-Thơ Văn Yêu Nước (1858-1900) , Chu Thiên ,nxb Văn Học – Hà Nội , 1970
9-Chơi chữ , Lãng Nhân, nxb nam Chi Tùng Thư, 1961
10-Việt Nam Gãm Hoa ,Hương-Giang Thái Văn Kiểm, nxb Làng Văn-Canada,1997
11-Người Ham Chơi, Hoàng Phủ Ngọc Tường , nxb Thuận Hóa ,1998

http://nmchau.club.fr/forum/viewtopic.php?t=8

THƠ VIỆT NAM

Thơ Việt Nam khác với Thơ của Tàu (Trung Hoa) ở điểm:
– Thơ Việt Nam vừa có cước vận vừa có yêu vận.
– Thơ của Tàu chỉ có cước vận mà không có yêu vận.

Thơ Việt Nam chính tông có 2 thể:
– Thơ Lục Bát.
– Thơ Song Thất Lục Bát.

1. THƠ LỤC BÁT

Lục là 6, Bát là 8.
Thơ lục bát là thể thơ khởi đầu bằng một câu 6 chữ rồi câu kế tiếp là 8 chữ. Và cứ liên tục như vậy hoài cho đến hết bài thơ.
Bài thơ lục bát muốn dài ngắn bao nhiêu câu cũng được, không hạn định số câu. Nhưng khởi đầu phải là câu 6 chữ và cuối cùng phải là câu 8 chữ.

Luật của thơ Lục Bát được định như sau:

b – B – t – T – b – B
b – B – t – T – b – B – t – B

Bằng viết tắt là b – B
Trắc viết tắt là t – T
b và t nhỏ (không viết hoa) thì Bằng hay Trắc gì cũng được.
B và T lớn (viết hoa) bắt buộc phải giữ đúng luật Bằng Trắc như đã định.

Chúng ta có thể nhớ luật bằng trắc của thơ lục bát như sau:

Tiếng thứ 1, 3, 5, 7 của câu Lục và câu Bát không cần giữ đúng luật Bằng, Trắc.
Tiếng thứ 2, 6, 8 của câu Lục và câu Bát bắt buộc phải giữ đúng luật Bằng.
Tiếng thứ 4 của câu Lục và câu Bát bắt buộc phải giữ đúng luật Trắc.
Vần: Trong thơ lục bát, tiếng thứ 6 của câu 6 phải vần với tiếng thứ 6 của câu 8, rồi tiếng thứ 8 của câu 8 phải vần với tiếng thứ 6 của câu 6 kế tiếp theo sau. Và cứ tiếp tục tuần tự như vậy hoài cho tới hết bài thơ.

Thí dụ như 4 câu thơ sau đây:

Ta cùng uống nước sông Tương
Trông nhau chẳng thấy nhớ thương dạt dào
Chập chờn trong giấc chiêm bao
Đôi nơi cách trở kiếp nào mới nguôi

GHI CHÚ QUAN TRỌNG:
Trong thơ lục bát, nếu tiếng thứ 6 của câu bát là KHÔNG DẤU thì tiếng thứ 8 (cũng của câu bát) phải là DẤU HUYỀN.
Ngược lại, nếu tiếng thứ 6 của câu bát là DẤU HUYỀN thì tiếng thứ 8 (cũng của câu bát) phải là KHÔNG DẤU.

(ÐÓ LÀ LUẬT BẮT BUỘC)

Thanh

Thanh là những tiếng phát ra nghe được khi chúng ta nói hoặc đọc.
Thanh có 2 loại:
– Thanh Bằng.
– Thanh Trắc.

Thanh bằng là những tiếng không dấu và những tiếng có dấu huyền. Thí dụ: ăn, đi, nằm, ngồi …

Thanh trắc là những tiếng có dấu sắc, hỏi, ngã, nặng. Thí dụ: nói, đứng, đỏ, lửa, diễm, nhuyễn, lạnh, nguội …

Vần
Vần là những tiếng khi phát âm nghe cùng âm hưởng với nhau. Vần được tính từ nguyên âm đầu tiên của một từ (bỏ phụ âm đầu ra không tính).
Chúng ta có thể khái niệm vần là những từ same sound và same spelling.
Thí dụ:
Thương, trường, sương, đường, vương …

Sinh, đình, minh, tình, chinh …

2. THƠ SONG THẤT LỤC BÁT

Song thất lục bát:
Song = 2, thất = 7, lục = 6, bát = 8.
Song thất lục bát là thể thơ mà hai câu đầu 7 chữ, gọi là Song thất.
Liền theo là một câu 6 chữ và một câu 8 chữ, gọi là lục bát.

Thơ song thất lục bát là bài thơ khởi đầu bằng hai câu 7 chữ, rồi tới câu 6 chữ kế tiếp là câu 8 chữ. Rồi trở lại hai câu 7 chữ tiếp theo câu 6 chữ cuối cùng là câu 8 chữ. Cứ luân phiên như vậy hoài cho tới khi chấm dứt bài thơ.
Cũng như thơ lục bát, thơ song thất lục bát dài ngắn bao nhiêu cũng được, không hạn định số câu, nhưng bắt buộc phải khởi đầu bằng hai câu 7 chữ rồi liền theo hai câu lục bát cuối cùng.

BẢNG LUẬT:

b – t – T – b – B – t – T
t – b – B – t – T – b – B
b – B – t – T – b – B
b – B – t – T – b – B – t – B

Ghi chú:
– Chữ B và T (lớn) bắt buộc phải giữ đúng luật bằng trắc.
– Chữ b và t (nhỏ) muốn bằng hay trắc gì cũng được (không cần phải giữ đúng luật).

Cách gieo vần:
– Tiếng cuối của câu thất đầu là thanh trắc phải vần với tiếng thứ 5 câu thất kế cũng là thanh trắc
– Tiếng cuối của câu thất kế thanh bằng phải vần với tiếng cuối của câu lục cũng là thanh bằng.
– Tiếng cuối của câu lục vần với tiếng thứ 6 của câu bát (đều là thanh bằng).
– Tiếng cuối của câu bát vần với tiếng thứ 5 của câu thất tiếp theo (đều là thanh bằng), và cứ như vậy mà tiếp tục làm hoài dài bao nhiêu cũng được.

Bài thơ thí dụ để minh hoạ:

Sầu chia cách nụ cười tắt lịm
Hoa lục bình nở tím ven sông
Thuyền ai lơ lửng xuôi dòng
Hoàng hôn buông xuống cõi lòng quạnh hiu

Con sông vắng bóng chiều hiu hắt
Nhịp cầu tre ai bắc đong đưa
Quê nghèo nắng nhạt mưa thưa
Hàng cau thương nhớ bóng dừa vấn vương

Hoàng Thứ Lang

——————————————————————————–Kính mời Quí Vị & ACE yêu Thơ xem để tìm hiểu thêm…Luật Làm ThơCHÚ Ý: ĐÂY LÀ BÀI POST CỦA UTTHUONG TRONG DD ANHVAEM.NET.LƯỜI ĐỌC THẤY Ý NGHĨA, MUỐN CHIA SẺ CÙNG MỌI NGƯỜI. AI QUAN TÂM XIN HÃY ĐỌC ĐỂ RÚT RA BÀI HỌC CHO MÌNHThơ Lục BátLục bát là thể thơ thông dụng nhất, vì cách gieo vần tương đối đơn giản.Lục = sáu chữ — chữ 2 bằng, 4 trắc, 6 bằngBát = tám chữ — chữ 2 bằng, 4 trắc, 6 bằng, 8 bằngx B x T x B (v1)x B x T x B (v1) x B (v2)x B x T x B (v2)x B x T x B (v2) x B (v3)Thơ Thất Ngôn (hay còn gọi Tứ Tuyệt)Thất ngôn đơn giản là thể thơ gồm bốn câu mỗi đoạn, và mỗi câu được mang bảy chữ, được sắp theo luật như sau:Bốn câu được chia thành hai cặp:Một cặp mang thanh x T x B x T x (trắc, bằng, trắc)Một cặp mang thanh x B x T x B x (bằng, trắc, bằng)Hai cặp này có thể đặt xen kẽ, hoặc đối xứng tùy ý, miễn sao nghe êm tai là được. Trong từng câu, những chữ mang thanh trắc bằng bắt buộc phải là các chữ 2, 4, và 6 của mỗi câu. Như vậy chữ thứ 2 và thứ 6 luôn mang cùng một thanh còn chữ thứ 4 thì ngược lại theo đúng luật thơ.Thơ Bát Ngôn (thơ 8 chữ)Bát Ngôn là thể thơ tám chữ, tức là mỗi dòng trong đoạn thơ sẽ có tám chữ. Làm thơ Bát ngôn dễ dàng hơn những thể thơ khác rất nhiều vì không bị luật thơ gò bó như những thể loại khác:Câu đầu tiên của bài thơ thì có thể tự do mà làm, vì không phải theo khuôn khổ nào hết.Câu hai và ba thì chữ cuối của câu hai và câu ba phải theo cùng vần là trắc trắc, hoặc bằng bằng, cứ hai cặp trắc lại đến hai cặp bằng cho đến hết bài thơ.Câu cuối cùng cũng tương tự câu đầu. không cần phải vần với câu nào hết, nhưng nếu chữ cuối của câu cuối có thể vần với chữ cuối câu đầu thì sẽ hay hơn.Vì Bát ngôn không có quá gò bó, từ ngữ bạn dùng sẽ làm bài thơ trở nên hay hơn, chỉ cần uốn nắn, uyển chuyển dùng từ sẽ tạo ra một bài thơ thật hấp dẫn.Thơ Tứ Ngôn (thơ 4 chữ)Thơ tứ ngôn là loại thơ có thể gọi là đơn giản nhất bởi vì luật bằng trắc chỉ được áp dụng cho chữ thứ 2 và chữ thứ 4 trong câu mà thôi.Nếu chữ thứ 2 là bằng thì chữ thứ 4 là trắc và ngược lại nếu chữ thứ 2 là trắc thì chữ thư 4 là bằng.Cách gieo vần của thể thơ này cũng được chia làm hai loại thường được gọi là cách gieo vần tiếp, và cách gieo vần tréo. Tuy nhiên vẫn còn một cách gieo vần nữa, cách này ít ai dùng đến, là cách gieo vần ba tiếng.Cách gieo vần tiếpx B x T (v1)x B x T (v1)x T x B (v2)x T x B (v2)Cách gieo vần tréox B x T (v1)x T x B (v2)x B x T (v1)x T x B (v2)Cách gieo vần ba tiếngx B x T (v1)x T x B (v1)x B x T (tự do)x T x B (v2)Thơ Ngũ Ngôn (thơ 5 chữ)Cũng giống như thơ 4 chữ, nếu chữ thứ 2 trong câu là bằng thì chữ thứ 4 là trắc và ngược lại. Cách gieo vần của thể thơ này cũng được chia làm hai loại thường được gọi là cách gieo vần ôm, và cách gieo vần tréo.Cách gieo vần ômx B x T x (v1)x T x B x (v2)x B x T x (v2)x T x B x (v1)Cách gieo vần tréox B x T x (v1)x T x B x (v2)x B x T x (v1)x T x B x (v2)Thơ ĐườngThơ Đường được bắt đầu từ bên Trung Hoa, thời nhà Đường bên Trung Hoa rất xem trọng các văn hào, và cũng vì lẽ đó nên các quan trong triều bắt buộc phải biết làm thơ, cho nên trong thơ nhà Đường có rất nhiều thi sĩ nổi tiếng. Đặc biệt hơn nữa, các thi hào thời nhà Đường đã phát triển một lối làm thơ riêng biệt mà ngày nay chúng ta được biết là thơ Đường.Thơ Đường còn được gọi là “Đường Thi Thất Ngôn Bát Cú” tạm dịch là Đường thơ bảy chữ tám câu. Tám câu này được phân ra thành bốn cặp (cặp là hai câu giống nhau theo luật bằng trắc).cặp 1: gồm câu một và câu támcặp 2: gồm câu hai và câu bacặp 3: gồm câu bốn và câu nămcặp 4: gồm câu sáu và câu bảyCũng giống như Thất Ngôn Tứ Tuyệt, luật bằng trắc trong Đường Thi áp dụng cho những chữ 2, 4, và 6 trong mỗi câu; đặc biệt, những chữ 7 (chữ cuối của mỗi câu) cũng phải theo luật bằng-trắc (b=bằng, t=trắc).Nếu mở đầu bài thơ bằng T B T (luật trắc) thì bài thơ sẽ theo luật như sau:câu 1: x T x B x T b (vần)câu 2: x B x T x B b (vần)câu 3: x B x T x B tcâu 4: x T x B x T b (vần)câu 5: x T x B x T tcâu 6: x B x T x B b (vần)câu 7: x B x T x B tcâu 8: x T x B x T b (vần)Nếu mở đầu bài thơ bằng B T B (luật bằng) thì bài thơ sẽ theo luật như sau:câu 1: x B x T x B b (vần)câu 2: x T x B x T b (vần)câu 3: x T x B x T tcâu 4: x B x T x B b (vần)câu 5: x B x T x B tcâu 6: x T x B x T b (vần)câu 7: x T x B x T tcâu 8: x B x T x B b (vần)Điểm khó nhất trong Đường Thi là câu số ba và câu số bốn, bởi vì hai câu này được gọi là hai câu THỰC và hai câu năm và câu sáu là hai câu LUẬN…. hai cặp câu này luôn luôn đối nhau, danh từ (noun) đối danh từ, động từ (verb) đối động từ, tính từ (adjective) đối tính từ, quan trọng hơn cả là hai cặp câu này phải Ý đối Ý.Điểm cao nhất của Đường Thi là có thể HỌA THƠ với người khác, nghĩa là sẽ dùng lại tất cả những mang VẦN của bài thơ muốn họa tức là bài thơ của người đầu tiên (thường được gọi là bài Xướng Thi) để diễn tả theo ý thơ của mình.(ST)Note:Chủ ý để viết nên 1 bài thơ là để diễn tả cảm xúc, dùng từ ngữ mà diễn đạt tâm ý của người làm thơ, nhiều khi quá gò bó trong luật thơ có thể sẽ mất đi cái hứng làm thơ, vì vậy, nếu bài thơ khi đọc lên nghe êm dịu, xuôi tai, diễn tả được ý tứ và cảm xúc của tác giả thì không cần theo đúng luật thơ cũng có thể là 1 bài thơ hay phải không các bạn.UTTHUONGCÒN BÀI NÀY LÀ DO HOAMOCLAN….Các thể loại thơ thông thường: Thể Lục Bát, Biến Thể Lục Bát, Thể Song Thất Lục Bát, Thể Thất Ngôn/Bảy Chữ (Thơ Cũ), Thể Thất Ngôn/Bảy Chữ (Thơ Mới), và Thể Thơ Tám Chữ.Thể Lục BátThơ Lục Bát, còn được gọi là thơ “Sáu Tám”, vì câu đi trước có 6 chữ, còn câu đi sau có 8 chữ. Cứ thế mà lập lại hoài cho tới khi nào tác giả muốn ngưng bài thơ. Thông thường, bài thơ Lục Bát dừng lại ở câu 8.1. Cách Gieo Vần-Chữ cuối của câu trên (tức câu 6) phải vần với chữ thứ sáu của câu dưới (tức câu 8). Cứ mỗi hai câu thì đổi vần, và bao giờ cũng gieo vần bằng (còn gọi là bằng hoặc bình, tức có dấu huyền hoặc không dấu). Ký hiệu của bằng là B. Ðặc biệt chữ thứ tư của câu 6 và câu 8 và chữ thứ bảy của câu 8 luôn luôn được gieo ở vần trắc hay trắc (tức có dấu sắc, dấu hỏi, dấu ngã, hoặc dấu nặng). Ký hiệu của trắc là T. Chữ thứ sáu của câu 8 được gọi là yêu vận (vần lưng chừng câu), và chữ thứ 8 của câu tám được gọi là cước vận (vần cuối câu). Vận hay vần là tiếng đồng thanh với nhau. Gieo vần thì phải hiệp vận (tức cho đúng vận của nó). Ví dụ: hòn, non, mòn, con… Nếu gieo vần mưa với mây thì bị lạc vận. Còn nếu gieo vần không hiệp với nhau thì gọi là cưỡng vận. Ví dụ: tin đi với tiên.2. Luật Bằng Trắc-Cách dùng mẫu tự và viết tắt như sau: B là Bằng, T là Trắc, V là Vần.Câu 6: B B T T B BCâu 8: B B T T B B T BVí dụ:Câu 6: Trăm năm | trong cõi | người taCâu 8: Chữ tài | chữ mệnh | khéo là | ghét nhauCâu 6: Trải qua | một cuộc | bể dâuCâu 8: Những điều | trông thấy | mà đau | đớn lòng(Kiều)Ghi chú: Chữ là và đau là yêu vận (tức là vần đặt ở trong câu); chữ nhau và lòng là cước vận (tức là vần đặt ở cuối câu). Chữ thứ 6 của câu 6 (ta) hiệp vận (V) với chữ thứ 6 của câu 8 (là), chữ thứ 8 (nhau) của câu 8 hiệp vận (V) với chữ thứ 6 (dâu) của câu 6, chữ thứ 6 (dâu) của câu 6 hiệp vận (V) với chữ thứ 6 (đau) của câu 8.Biệt lệ-Tuy luật bằng trắc đã qui định như ở trên, nhưng những chữ thứ 1, thứ 3 và thứ 5 nếu không theo đúng luật thì cũng không sao. Cái biệt lệ ấy được gọi là “nhất, tam, ngũ bất luận”, có nghĩa là chữ thứ 1, chữ thứ 3 và chữ thứ 5 không kể (bất luận), tức không nhất thiết phải theo đúng luật. Còn các chữ thứ 2, chữ thứ 4, và chữ thứ 6 bắt buộc phải theo đúng luật (phân minh), do câu “nhì, tứ, lục phân minh”.Ví dụ:Trăm năm trong cõi người ta (Kiều)(Ghi chú: chữ thứ 3 (trong) đáng lẽ thuộc vần Trắc, nhưng lại đổi thành vần Bằng).Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau (Kiều)(Ghi chú: chữ thứ 1 (Chữ) và thứ 5 (khéo) đáng lẽ thuộc vần Bằng, nhưng lại đổi thành vần Trắc).3. Thanh-Thanh gồm có Trầm Bình Thanh và Phù Bình Thanh. Trầm Bình Thanh là những tiếng hay chữ có dấu huyền. Ví dụ: là, lòng, phòng… Phù Bình Thanh là những tiếng hay chữ không có dấu. Ví dụ: nhau, đau, mau… Trong câu 8, hai chữ thứ 6 và thứ 8 luôn luôn ở vần Bằng, nhưng không được có cùng một thanh. Có như thế, âm điệu mới êm ái và dễ nghe. Nếu chữ thứ 6 thuộc Phù Bình Thanh thì chữ thứ 8 phải thuộc Trầm Bình Thanh, và ngược lại.Ví dụ:Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau.(Ghi chú: là thuộc Trầm Bình Thanh, nhau thuộc Phù Bình Thanh).Những điều trông thấy mà đau đớn lòng.(Ghi chú: đau thuộc Phù Bình Thanh, lòng thuộc Trầm Bình Thanh).4. Phá Luật-Thỉnh thoảng chúng ta bắt gặp người làm thơ thích phá luật ở chữ thứ hai câu 6, thay vì vần bằng thì lại đổi ra vần trắc; còn chữ thứ tư thì có khi đổi thành vần bằng thay vì vần trắc như thường lệ. Câu 6 cũng được ngắt ra làm hai vế.Ví dụ: Mai cốt cách | tuyết tinh thần (B T T T BMỗi người | một vẻ | mười phân | vẹn mười (T B T T B B T(Kiều)Ðau đớn thay | phận đàn bà (B T B T B(Kiều)Khi tựa gối | khi cúi đầu (B T T B T(Kiều)Ðồ tế nhuyễn | của riêng tây (B T T T BSạch sành sanh vét | cho đầy túi tham (T B B T B B T(Kiều)Biến Thể Lục BátBiến Thể Lục Bát là thể văn biến đổi ở cách gieo vần.Ví dụ:Câu 6: Vừa ra đến chợ một khiCâu 8: Thấy rồng che phủ tứ vi một ngườiCâu 6: Nguyên nàng số lý nghề nòiCâu 8: Dưới đất trên trời thuộc hết mọi phương (T T B B T T B(Truyện Lý Công )Chú thích: Câu tám thứ hai vừa phá luật vừa biến thể. Chữ thứ tư (trời) của câu 8 lại vần với chữ thứ sáu (nòi) của câu 6.Hoặc:Câu 6: Khoan khoan chân bước bên đườngCâu 8: Thấy chàng họ Lý ngồi đương ăn màyCâu 6: Ðầu thời đội nón cỏ mayCâu 8: Mặt võ mình gầy cầm sách giờ lâu (T T B B B T B(Truyện Lý Công)Chú thích: Câu tám thứ hai vừa phá luật vừa biến thể. Chữ thứ tư (gầy) của câu 8 lại vần với chữ thứ sáu (may) của câu 6.Trên đây là một số niêm luật căn bản của thơ Lục Bát. Làm thơ Lục Bát tuy dễ mà khó. Cái khó là ở cách gieo vần, làm sao đừng cho bị lạc vận hoặc cưỡng vận. Một bài thơ hay mà bị lạc vận hoặc cưỡng vận thì sẽ làm hỏng cả bài thơ, cũng giống như một con sâu làm hỏng cả nồi canh ngon vậy!Người viết sẽ nêu một vài ví dụ điển hình để bạn thấy những khuyết điểm nho nhỏ mà người làm thơ không để ý tới, có thể vì chưa nắm vững niêm luật hoặc cũng có thể vì coi thường niêm luật. Sự không hiệp vận ấy gọi là cưỡng vận hay ép vận (tin đi với tiên) và lạc vận (mưa đi với mây).(Ghi Chú: Về Vần hay Vận, xin xem một bài viết riêng về Thanh, Bằng Trắc và Vần của cùng tác giả sẽ cống hiến các bạn trong một dịp khác.)Ví dụ:Nhớ xuân lửa đạn rừng đồiNhớ đêm không ngủ cuối trời Việt NamBây giờ mượn chút thời gianChia cho hiện tại để làm quà XuânChú thích:đồi đi với trời là Cưỡng vận (đồi với trời thuộc Vần Thông,1 chỉ hợp về Thanh chứ không hợp về Âm).Nam đi với gian là Lạc vận (Nam và gian không thuộc Vần Chính 2 và Vần Thông).gian đi với làm là Lạc vận (gian và làm không thuộc Vần Chính và Vần Thông).Nhớ mi quầng biệt Quỳnh CôiNhớ hương bồ kết nhớ người mẹ quêChú thích:Côi đi với người là Lạc vận (Côi và người không thuộc Vần Chính và Vần Thông).Nhớ em phụng phịu: trời mưaGiao thừa chẳng được vui đùa với nhauChú thích:Mưa đi với đùa là Cưỡng vận (mưa và đùa thuộc Vần Thông, chỉ hợp về Thanh chứ không hợp về Âm).Có người hôm ấy chải đầuVô tình tóc cứ bay vào vai taChú thích:đầu đi với vào là Lạc vận (đầu và vào không thuộc Vần Chính và Vần Thông).Ly cà phê Mỹ nhạt hơnNhưng đầy chất đắng trong hồn tha hươngChú thích:hơn đi với hồn là Cưỡng vận (hơn và hồn thuộc Vần Thông, chỉ hợp về Thanh chứ không hợp về Âm).Vẫn không gian ấy bão bùngHay mồ hôi tưới trên thung lũng cằnBây giờ ngồi giữa thế gianSo giây ướm thử mấy gam giao mùaChú thích:cằn đi với gian là Lạc vận (cằn và gian không thuộc Vần Chính và Vần Thông).gian đi với gam là Lạc vận (gian và gam không thuộc Vần Chính và Vần Thông).Gió thơm từ thuở hoàng hônTheo chân ánh sáng về ôm ngang trờiChú thích:hôn đi với ôm là Lạc vận (hôn và ôm không thuộc Vần Chính và Vần Thông).Rừng Xuân hoa lá êm đềmCó người thơ thẩn đi tìm phong lanChú thích:đềm đi với tìm là Lạc vận (đềm và tìm không thuộc Vần Chính và Vần Thông).1 Vần Thông là những vần chỉ hợp nhau về thanh, còn âm thì tương tự chớ không hợp hẳn.2 Vần Chính là những vần mà cả thanh lẫn âm đều hợp nhau.———————————————————————————-Sưu tầm từ: http://www.aulacfoundation.org/tho_luc_bat.htm#totop BÀI NÀY CỦA BĂNG THANHCÁCH LÀM THƠ THẤT NGÔN BÁT CÚ(Thơ Đường Luật)Thơ thất ngôn bát cú Đường luật gồm có 8 câu, mỗi câu 7 chữ. Tổng cộng có 56 chữ.Về cách phối âm, hay luật bằng trắc giữa các câu, ta chỉ nói các thanh Bằng-Trắc của các chữ đứng thứ 2-4-6 trong 1 câu (theo quy tắc Nhất-tam-ngũ bất luận, nhị-tứ-lục phân minh). Các tiếng 2-4-6 trong cùng 1 câu theo thứ tự luật bằng trắc có thể là B – T – B hay có thể là T – B – T.Ví dụ:Quanh năm buôn bán ở mom sông B – T – BNuôi đủ năm con với một chồng T – B – TĐôi khi trong câu đầu tiên của bài thơ cũng có thể làm theo thứ tự B – B – T, cũng có thể xem đó là luật phối thanh của câu T – B – T. Ví dụ:Một đèo, một đèo, lại một đèo B – B – TVề cách gieo vần trong thơ: Vần trong thơ là những tiếng đọc giống nhau hay những tiếng đọc gần giống nhau như cùng một vần, hay là vần gần giống nhau mhư sông-chồng, tà-hoa…. Các vần giống nhau trong thơ Đường luật mang thanh bằng, và được đặt ở cuối mỗi câu thơ. Có thể gieo vần vào các tiếng cuối của các câu 1-2-4-6-8, hay có thể là 2-4-6-8, và các vần phải vần với nhau rõ ràng,các tiếng cuối câu 3-5-7 còn lại phải mang thanh trắc, các cao nhân thời xưa thường hay gieo vần vào các tiếng cuối các câu 1-2-4-6-8. Ví dụ:Sóc phong suy hải khí lăng lăngKhinh khởi ngâm phàm quá Bạch ĐằngNgạc đoạn, kình khoa sơn khúc khúcQua trầm kích chiết ngạn tằng tằngQuan hà Bách nhị do thiên thiếtHào kiệt công danh thử địa tằngVãn sự hồi đầu ta dĩ hĩLâm lưu phủ cảnh ý nan thăng(Bạch Đằng hải khẩu – Nguyễn Trãi)Trong khi gieo vần thường các cao nhan cũng chú ý đối thanh trong thơ, thường có 2 cách đối thanh, đó là đối thanh huyền (H) và thanh ngang (N) trong các vần được gieo. Ở bài thơ ví dụ trên ta thấy lăng-Đằng-tằng-tằng-thăng theo thứ tự N-H-H-H-N. Còn cách đối kách là xen kẽ thanh huyền và thanh ngang với nhau. Ví dụ như bài Qua đèo ngang của bà huyện Thanh Quan.Phép đối trong thơ thất ngôn bát cú, là đối giữa các câu 3-4, 5-6. Các câu này đối lại nhau như các câu đối thời xưa. Rõ nhất là về các câu trong bài Qua đèo Ngang. Về bố cục thì bài thơ được chia làm 4 mỗi phần có 2 câu:Câu 1-2 là hai câu đề: Mở ra vấn đề về bài thơCâu 3-4 là hai câu thực: Giải thích về vẫn đềCâu 5-6 là hai câu luận: Bàn luận về vấn đềCâu 7-8 là hai câu kết: Kết luận lại vấn đềI CÁCH LÀM THƠ THẤT NGÔN TỨ TUYỆTThơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật gồm có 4 câu, mỗi câu 7 chữ, về phối thanh hay luật bằng trắc hoàn toàn giống thơ thất ngôn bát cú. Về gieo vần thì có 3 cách:Gieo vần vào tiếng cuối các câu 1-2-4 (tiếng cuối câu 3 bắt buộc thanh trắc)Ví dụ:Thân em vừa trắng lại vừa trònBảy nổi ba chìm với nước nonRắn nát mặc dầu tay kẻ nặnMà em vẫn giữ tấm lòng sonCách này thường được các cao nhân thời xưa xử dụng nhiều nhất.Gieo vần chéo: vào tiếng cuối các câu 1-3 (tiếng cuối các câu 2-4 phải là thanh trắc) hay các câu 2-4 (tiếng cuối các câu 1-3 phải là thanh trắc). Ví dụ:Trăng nhập vào dây cung nguyệt lạnhTrăng thương, trăng nhớ, hỡi trăng ngầnĐàn buồn, đàn lặng, ôi đàn chậmMỗi giọt rơi tàn như lệ ngânCách này thường được Hồ Chí Minh sử dụng.Gieo vần ôm: Tiếng cuối câu 1 vần với tiếng cuối câu 4, tiếng cuối câu 2 vần với tiếng cuối câu 3. Ví dụ:Tiếng đàn thầm dịu dẫn tôi điQua những sân cung rộng hải hồCó phải A Phòng hay Cô Tô ?Lá liễu dài như một nét miCách này ít người sử dụng.Nói chung thơ này giống với thơ thất ngôn bát cú.I CÁCH LÀM THƠ NGŨ NGÔNThơ ngũ ngôn Đường luật cũng giống thơ thất ngôn Đường luật, hoàn toàn giống về niêm, về cách gieo vần, nhưng về bắng trắc thì chỉ có 2 tiếng 2-4 nên theo thứ tự B-T hay là T-B, cứ như thế.Ví dụ:Đoạt sóc Chương Dương độCầm hồ Hàm Tử quanThái bình nghi nổ lựcVạn cổ thử giang san.CÁCH NGẮT NHỊP THƠĐọc thơ phải đúng cách, đó là đọc đúng cách ngắt nhịp trong thơ để có thể cảm nhận hết được những ý tứ của tá gỉ trong thơ.Cách ngắt nhịp thường gặp trong thơ thất ngôn Đường luật là nhịp chắn: nhịp 2/2/3 hay còn gọi là nhịp 4-3.Ví dụ:Một đèo / một đèo / lại một đèoNhưng đôi khi cũng có thể làm nhịp 3-4 theo dụng ý tác giả.Cách ngắt nhịp thơ ngũ ngôn theo nhịp 2/3.Cách ngắt nhịp giúp ta hiểu rõ thơ hơn, cảm nhận hết ý tứ thơ.Trên đây chỉ là những hiểu biết sơ sài của tôi về thơ Đường luật, post lên đây với mong muốn mọi nguời hãy sửa chữa những chỗ sai sót và bổ sung chỗ thiếu sót giúp cho chúng ta có thể hiểu thêm về một thể thơ nổi tiếng từ thời xa xưa đến nay. Mong các bạn giúp đỡ. Cảm ơn.Phép đối và câu đốiSONG THẤT LỤC BÁTSong Thất Lục Bát . Có 4 câu : hai câu đầu 7 chữ, câu thứ ba 6 chữ, câu cuối 8 chữLuật Bằng trắc :Luật ? = Không qui luật ( Bằng hoặc Trắc cũng được )B = Bằng ( là những chữ không dấu hoặc có dấu huyền )T = Trắc ( là những chữ có dấu Sắc, Hỏi , Ngã , Nặng )T1= Vần Trắc ……T1 ( chữ thứ 7 ) của câu 1 phải vần với T1 ( chữ thứ 5 ) của câu 2 B2= Vần Bằng …..Chữ thứ 7 của câu 2 ..vần với chữ thứ 6 cuả câu 3 ……Chữ thứ 6 của câu 4 vần với chữ thứ 6 của câu 3VầnChữ thứ 5 của câu 2 ( tháng ) vần với chữ thứ 7 của câu 1( ngán )Chữ cuối cùng của câu 3 ( ca ) vần với chữ cuối của câu 2 ( qua )Chữ thứ 6 của câu 4 ( xa ) vần với chữ cuối của câu 3 ( ca )Note : Câu 3 và câu 4 làm theo thể thơ Lục BátÂm Khúc :Chia từng câu thành những khúc nhỏ ….. trong Song Thất Lục Bát chia câu số 1 thành hai khúc và dùng lời thơ để nhấn mạnh từng khúc :Câu 1 :Đông đã đến / bao mùa ngao ngánCâu 2 :Nhớ thương người, / bao tháng năm quaCâu 3 :Phổ cầm / khúc tuyệt / tình caCâu 4 :Nhỏ giòng / máu thắm / xót xa / đoạn trườngSONG THẤT LỤC BÁTCũng như LỤC BÁT, SONG THẤT LỤC BÁT thường được dùng trong những truyện thơ, và là thể loại thứ hai của hai thể thơ “chính tông” trong Việt văn.Song Thất Lục Bát là loại thơ mở đầu bằng hai câu THẤT, rồi tiếp đến hai câu LỤC BÁT, tạo thành một KHỔ với ý từ trọn vẹn. (có nghĩa là trong 4 câu phải trọn vẹn một ý)Câu THẤT trên (câu số 1), tiếng thứ 3 là chữ TRẮC, tiếng thứ 5 là chữ BẰNG, và tiếng thứ 7 là chữ TRẮc và VẦN.Câu Thất dưới (câu số 2), tiếng thứ 3 là chữ BẰNG, tiếng thứ 5 là chữ TRẮC và VẦN với tiếng thứ 7 của câu trên, tiếng thứ 7 là chữ BẰNG và VẦN.***Song Thất Lục Bát không giống như Thất Ngôn Luật theo lốiHán văn, vì luật BẰNG TRẮC được áp dụng trong Song Thất ởchữ thứ 3, thứ 5, mà trong Thất Ngôn Luật thì chữ thứ 3 vàchữ thứ 5 lại có thể theo lệ BẤT LUẬN.Sau hai câu Thất là hai câu Lục Bát, theo luật của Lục Bát…chữ cuối của câu LỤC vần với chữ thứ 7 của câu THẤT thứ nhì):ĐIỀU NGOẠI LỆ: Thông thường chữ thứ 3 của câu Thất(1) là chữ TRẮC, nhưng trong trường hợp không có đối ở câu dưới, thì chữ thứ 3 của câu Thất trên có thể là chữ BẰNG. :Nguồn : http://www.camranhtinhnho.com/HLTSongThatLucBat.htm Luật Làm ThơVDN Sưu TầmPhần INhững Dạng Thơ Ðặc Biệt1-Họa VậnMột người làm một bài xướng lên,một người nữa làm bài khác họa lại mà các vần trong bài họa phải theo y như các vần trong bài xướng,còn ý nghĩa hoặc phụ theo cho rộng,hoặc trái hẳn lại ( phản đề ) :Hỏi Ả Bán ChiếuXướng :Ả ở đâu nay bán chiếu gon ?Chẳng hay chiếu ấy hết hay còn ?Xuân thu nay độ bao nhiêu tuổi ?Ðã có chồng chưa được mấy con ?Nguyễn TrãiHọa :Tôi ở Tây hồ bán chiế u gon .Nỗi chi ông hỏi hết hay còn ?Xuân thu tuổi mới trăng còn lẻ ,Chồng còn chưa có,có chi con !Nguyễn thị Lộ2-Thủ nhất thanh ( nhất đồng )Từ đứng đầu 8 câu đều giống nhauTám MừngMừng đón xuân về,muôn sắc hoa,Mừng xuân,xuân mới ,mới thêm ra.Mừng nghe nhựa sống,như còn trẻ,Mừng thấy đời tươi,chửa muốn già.Mừng khỏe đôi chân,đi đứng vững,Mừng tinh cặp mắt ngắm nhìn xa.Mừng nhau tuổi Thọ tăng tăng mãi,Mừng được trường xuân hưởng thái hòa.1986 Lạc Nam3-Song điệpTất cả 8 câu đều có 2 điệp từ :Chuyện ÐờiVất vất vơ vơ ,cũng nực cười,Căm căm cúi cúi có hơn ai .Nay còn chị chị anh anh đó ,Mai đã ông ông mụ mụ rồi.Có có không không,lo hết kiếpKhôn khôn dại dại,chết xong đời.Chi bằng láo láo lơ lơ vậy,Ngủ ngủ ăn ăn nói chuyện chơi.Nguyễn Công Trứ ?Nguyễn Thượng Hiền ?4-Song điệp độc vậnTất cả 8 câu đều có 1 từ và chỉ có 1 vầnXuân Và ThơXuân tự ngàn xưa, bạn với ThơTình Xuân là cả vạn lời ThơÐẹp duyên hoa bút, Xuân ngời sắcRộn khúc Xuân thiều, nhạc ánh Thơ.Xuân vắng,oanh hờn,dầu dáng liễuXuân về hương tỏa ngát lời ThơXuân nương,thi sĩ,đôi người ngọc,Dệt mộng ngày Xuân,lộng ý ThơLạc Nam5-Dĩ đề vi thủLấy 8 từ đầu để mở đầu cho 8 câu thơGửi BạnNhất sinh tôi bác biết nhau rồi,Ðịnh đoạt hơn thua phó mặc trời .Chúng mải công danh , ky cóp chạy,Ta nhìn mây nước nhẹ nhàng trôi.Theo quan,ngán bấy câu chè lá !Về xã ,buồn thay cảnh thịt xôi.Lê gậy theo trăng vào quán trọ,Ninh trà,nạp thuốc ,chuốc nhau chơi.Quả NgônChú thíchLê Ninh (. – 1886) hiệu là Mệnh Khang người Hà Tĩnh .Hợpvới quân Phan đình Phùng ở Hương Sỏn chống lại Pháp.6-Dĩ đề vi vậnLấy đầu đề làm vầnKhông Chồng Trông Bông LôngXướng :Bực gì bằng gái chực phòng khôngTơ tưởng vì chưng một tấm chồng,Trên gác rồng mây ngao ngán nhẽ,Bên trời cá nước ngẩn ngơ trông.Mua vui lắm lúc cười cười gượng,Giả dại nhiều khi nói nói bông.Mới biết có chồng như có cánh,Giang sơn gánh vác nhẹ bằng lông.Nguyễn KhuyếnHọa Vận :Phật rằng sắc sắc không không ,Sắc sắc không không khó chất chồng.Ân oán,nhiều người còn có ngóng,Trải oan,lắm kẻ vẫn chờ trông.Thế gian,nhân quả nhanh như bóng,Cõi Phật,nhân duyên nhẹ tựa bông.Xuân đến hoa xuân tươi đẹp mãi,Luân hồi ra khỏi,hết bông lông.Cổ Lai HyQuán Thơ Xóm Sâu Bò7-Toán thiCả bài câu nào cũng có từ chỉ con sốBói SốRuột rối bòng bong, một lá thuyềnNgổn ngang trăm mối vẫn y nguyênNgười đi nghìn dặm còn thêm nhớKẻ ở muôn năm vẫn lẻ duyênMớ hoảng, có kêu thời cũng hãoỨc thầm, dẫu khóc chỉ thêm huyềnVạn người , ai kẻ chung tâm sựHãy triệu giùm tôi chú đỗ quyênBùi Tiến8-Liên hoànThể thơ có nhiều đoạn ,câu cuối của đoạn trên được chuyển thành câu đầu của đoạn dướiThi Lấy ÐượcAnh Phán nhà ta biết cóc gìKỳ thi Tham biện cũng ra thi,Nhất thì anh đỗ,nhì anh trượt,Chẳng đậu khoa này,khoa khác đi.Chẳng đậu khoa này,khoa khác đi.Nam nhi chi chí,há lo gì,Một,hai,ba,bốn,năm năm trượtNhẵn mặt quan trường,chẳng thẹn chi.Nhẵn mặt quan trường,chẳng thẹn chi.Trượt thi,thi trượt,vẫn gan lì.. . . .Tú MỡLính Tập Vinh QuiChú đội qua Tây thắng trận về,Cả nhà đón rước thật mừng ghê !Ông già,bà lão gồm hai cụ,Vợ giảnh,con ngoan đủ mọi bề,(1)Nảy ngực mề đay tiền bạc chói,Rạng mình khố đỏ áo vàng xuê.Giang sơn mày mặt càng tươi tốt,Bộ cất tay lên,ngó cũng nghề .(2)Bộ cất tay lên ngó cũng nghề,Miệng cười tróm trém,húi râu dê.(3)Xông pha trăm trận từng hăm hởGánh vác hai vai ghẹo nặng nề !(4)Mở mặt Tiên Rồng dòng Ðại Việt,Nổi danh hùng hổ cõi Âu tê(5)Trong tình cảnh nọ dầu không vẻ,Văng vẳng dường nghe tiếng ắc-đê !(6)N.V.HChú thích1-Vợ đẹp ( tiếng Nghệ)2-Có vẻ tay nghề3-Bộ râu xén như râu dê4-Dù công việc có nặng đến đâu cũng không sợ (tiếng Nghệ)5-Âu Tây.chữ tây,âm Hán có khi đọc là tê6-Phiên âm chữ Pháp :un,deux.Tiếng hô đi đều của lính tập.9-Liên hoàn thuận nghịch vậnThể thơ như trên ,nhưng bài thứ 2 viết ngược vần lại với bài thứ nhấtXem Núi Non BộNon nhân,nước trí,điểu muông hiền,Núi giả mà in dáng tự nhiên.Một vũng xinh xinh ,vươn một ngọn,Hai cầu nho nhỏ,vắt hai triền.Thuyền ngư lướt suối dong miền tục,Cánh hạc trườn mây bổng cõi tiên.Ðối cảnh tâm tư dường nhẹ nhõm,Lâng lâng chẳng bợn chút ưu phiền.Lâng lâng chẳng bợn chút ưu phiền.Bàn đá say cờ đôi lão tiên,Lã vọng buông câu vờn sóng nước,Phật đài mở lối lượn ven triền.Sỏn thanh thủy tú,hồn u nhã,Sắc lộng hương nùng ,khí hạo nhiên.Phong cảnh tạo hình như giới thiệuChủ nhân đây cũng bậc nhân hiền.Lạc Nam10-Ô thước kiềuThể thơ liên hoàn như trên,nhưng lấy 2 từ cuối,hoặc nhắc lại 2,3 từ nào đó ở câu cuối của bài trên để mở đầu cho câu 1 của bài dướiChống Tôn Thọ TườngLung lay lòng sắt đã mang nhơ,Chẳng xét phận mình khéo nói vơ.Người trí mang lo danh chẳng chói,Ðứa ngu luống sợ tuổi không chờ.Bài hòa đã sẵn in tay thợ,Cuộc đánh hơn thua giống nước cờ.Chưa trả thù nhà,đền nợ nước,Dám đâu mắt lấp với tai ngơTai ngơ sao đặng lúc tan tành,Luống biết trách người,chẳng trách mình.Ðến thế còn khoe đàng đạo nghĩa,Như vầy cũng gọi kẻ trâm anh.Biển khơi vụng tính dung thuyền nhỏ,Chuông nặng to gan buộc chỉ mành.Thân có,ắt danh tua phải có,Khuyên người ái trọng cái thân danh.Thân danh chẳng kể,thật thằng hoang,Ðốt sáp nên tro lụy chẳng màng.Hai cửa trâm anh xô sấp ngửa,Một nhà danh giá xóa tan hoang.Con buôn khấp khởi chưa từng ngọc,Người khó xăng xăng mới gặp vàng.Thương kẻ đòng văn nên phải nhắc.Dễ đâu ta dám tiếng khoe khoang.Phan Văn Trị ( 1830-1910)11-Tập danha-Trong mỗi câu có danh từ gắn với đề tàiMừng Ông Lão Hàng Thịt Ăn Thượng Thọ.Nay tiết mừng ông mới Bảy mươi,Cổ hy(1) chưa dễ mấy lăm người.Răng long nhưng hãy còn tinh mắtÐầu bạc nhưng mà chửa tắc tai.Bè bạn bày vai kèo (2)chén Lý(3)Cháu con dưới gối múa sân Lai.(4)Xưa nay vẫn giữ lòng chân thựcchữ đức giả xương máu để đời.Nguyễn KhuyếnChú thích1-Do câu ” nhân sinh thất thập cổ lai hy ” ,ngưòi ta sinh ra sống được 70 tuổi,xưa nay rất hiếm có2-Rót rượu mời người khác uống3-Chén rượu của Lý Bạch ,nhà thơ uống rượu nổi tiếng4-Lão Lai,người nước Sở đời Xuân Thu,tuổi đã ngoài 70 còncha mẹ, giả cách khóc như trẻ con để làm cho cha mẹ vuib-Mỗi câu thơ có 1 từ chỉ bộ phận trong thân thể con ngườiHọc TròDài lưng tốn vải lại ăn no,Nghĩ ngán cho thân phận học trò.Thù nước,thù vua, ngay mặt chịu,Công sưu,công ích,cắm đầu lo !Vẫn giương mắt ếch mà ra quáng,Còn ngậm lông mèo chả sợ ho !Nói đến chuyện đời tai điếc đặc,Rung đùi,chỉ nghĩ ” tám đùi ” to !Nhì MỹChú thíchNgậm lông mèo : ngậm bút chữ nhoTám đùi :văn xưa gọi là ” bát cổ “dịch là tám vế,vế đồng nghĩa với đùi.12-Tính danhCâu nào cũng có từ chỉ nhân danh hay địa danh Giống như Ðiển Thi,câu nào cũng dẫn 1 điển ở bên Tàu.Xưa kia các cụ đồ nho chuộng lắm vì như thế các cụ mới chịu cho là có học,rộng kiến thức.Lỗi ThềVùi oan bạc mệnh sóng Tiền Ðường (1)Ngọn đuốc Chiêm Thành(2) rở nhớ thương.Chắp cánh đẹp gì câu Thất Tịch (3)Ôm cầm say mãi gái Tầm Dương(4)Lỗi thề Chung Tử (5) sầu tri kỷHoen mái Tây hiên (6) lệ đoạn trườngHồ Hán (7) ngậm ngùi mây cách biệtNgân Hà ( mưa gió nẻo cầu sương.Toại KhangChú thích1: Kiều trầm mình ở sông Tiền Ðường2- Công chúa Huyền Trân phải sang lấy vua Chiêm Thành3- Ðường Minh Hoàng -Dương Quý Phi đêm 7 tháng 7 âm lịch thề cùng nhau “sống làm vợ chồng chết là chim liền cánh cây liền cành “4-Bạch Cư Dị,văn hào đời Ðường,đêm đậu thuyền ở sông Tầmlàm bài Tỳ Bà Hành cho ca nữ hát5-Chung Tử Kỳ -Bá Nha là 2 bạn tri âm.Bá Nha gảy đàn,Tử Kỳ biết Bá Nha nghĩ gì.Tử Kỳ chết,Bá Nha đập đàn đi,không gảy nữa.6-Trương Quân Thụy-Thôi Oanh Oanh tình tự dưới mái Tây hiên7-Chiêu Quân nhà Ha&N sang cống Hồ8-Ngưu Lang-Chức nữ đùng 2 bên sông Ngân Hà nhớ nhau khócthành mưa ngâu trong thábg 7 Âm lịch13-Sắc tháiCâu nào cũng có từ chỉ màu sắcChiều Nổi Mầu ThuTrời thu bóng ác rực mầu vang,Trườn trượt vào lưng dặng núi vàng.Cánh nhạn chiều tà sương lót trắngChòm mây mưa nhạt khói mờ lam.Lầu thu thoát nắng nâng rèm tía,Vườn vắng còn đây nở đóa vàng.Nếu chẳng vương tìm hoa súng tím,Thì đâu được ngắm nguyệt da camToại Khang14-Thủ vĩ ngâmThể thơ trong đó câu đầu và câu cuối giống nhauKhoe LườiAnh em chớ bảo ta lười,Làm việc cho hay phải thức thời.Xuân hãy còn chơi cho phỉ chí,Hạ mà cất nhắc tất nhoài hơi.Thu sang cảm nguyệt còn ngâm vịnh,Ðông lại hầm chăn tạm nghỉ ngơi.Chờ đến xuân sang ta sẽ liệu,Anh em chớ bảo ta lười .Tú MỡÐèn Kéo QuânLúng túng trong vòng mấy đứa đen,Nhờ khi đỏ lửa mới hay hèn.Nghênh ngang võng giá phô đồ giấy,Ðủng đỉnh dù che nép bóng đèn.Thằng trước thằng sau liền gót chạy,Anh trên anh dưới vểnh râu lên.Này ai say tỉnh nhìn xem thử,Lúng túng trong vòng mấy đứa đen .Khuyết Danh15-Triệt hạTừ cuối của mỗi câu thơ để bỏ lửng làm cho câu thơ chưa trọn nghĩa,khiến người đọc phải nghĩ raGái Hồng NhanThấy gái hồng nha bỗng chốc mà . . .Hõi thăm cô ấy chửa hay đà . . .Hình dung yểu điệu in như thể . . .Diện mạo phương phi ngó tưởng là . . .Ăn mặc ra tuồng người ở chốn . . .Nói năng phải lẽ giống con nhà . . .Ước gì ta được mà ta để . . .Ta để đem về để nữa ta . . .Nguyễn Quý Tân16-Yết hậuCác câu trên đủ từ cả,riêng câu cuối cùng chỉ có 1 từRượu Say NhèSống ở nhân gian,đánh chén cay,Trăm năm ngày thác ,gi” be đầy.Diêm vương phán hỏi ” Ai đó ” ?Say ! “Sống ở nhân gian đánh chén khè ,Trăm năm ngày thác,gi” đầy be.Diêm vương phán hỏi ” Ai đó ” ?Nhè ! “Phạm Thái biệt hiệu Chiêu Ly17-Áp cúTừ cuối của câu trước trở thành từ đầu của câu sauSang CanhNăm nảo năm nao cũng ước lànhLành,còn mong hết ? đón sang canhCanh trời thắc thỏm phương xin lộcLộc nước lăm le khách vít cành.Cành lá đêm qua dù thiếu nụNụ đào xuân hé đẹp hơn tranh,Tranh đời mới lại màu hoa gấmGấm vóc sơn hà lộng sắc xanh.Toại KhangChừa RượuNhững lúc say sưa, cũng muốn chừa,Muốn chừa, nhưng tỉnh lại hay ưa,Hay ưa nên nỗi không chừa được,Chừa được, nhưng mà cũng chẳng chừa.Nguyễn Khuyến(Sưu Tầm)Sưu Tầm ở đây18-Chơi chữThể thơ chơi chữ rất phong phú và hứng thú .Chỉ xin liệt kê ra đây vài bài mẫu :a-Chơi theo vần A B C . . .Muốn Quy ThuyềnA Di Ðà Phật muốn quy thuyền,B bết lòng tham hãy cứ nguyên.C xích cho gần nơi cửa tịnh,Ð đầu nguyện dứt mối trần duyên.Thảo AmDở DangE không thoát khỏi xa niềm tục,F gượng rồi ra cũng hão huyền.T tái trần duyên tu chẳng trọn,Y thời cũng trả,bát không quyên .Bùi TiếnQuán Thơ Xóm Sâu Bòb-Chơi theo các dấu : Huyền – Sắc – Nặng – HỏiHuyền diệu trông lên cửa đạo thuyền,Sắc không khôn rõ thấu căn nguyênNặng nề nghiệp chướng e chưa hết,Hỏi mấy ai đà có thiện duyên .Thảo Amc-Các từ trong bài thơ đều dùng một phụ âm hay nguyên âmChuyện Cô CháuCô chẳng cho con cả chén chèCô cho chút chút,chán cô chưa.Chè còn,cô cất cho chua cả,Con cũng chê,mà chó cũng chêBùi TiếnQuán Thơ Xóm Sâu BòChớ chớ,cháu cô chỉ chãnh chòe,Cháo chè chi chiết chán chường chưa !Chén chè cô cúng cho chùa cả,Cầu cháu cùng cô chồng chẳng chê !Mai NinhQuán Thơ Xóm Sâu Bòd-Ý của các từ , cụm từ, câu thơ đều phải hiểu theo nghĩa bóng, điển . . .Thể thơ chơi chữ này thú vị và bất ngờ nhất vì có khi người đọc nghĩ ra những ý mà chính tác giả cũng không nghĩ ra.Tắm Trong TùVùng vẫy mình trong bể nước đầyHết kỳ lại cọ,chẳng rời tayÔng Tây cứ bảo mình yêu nước,Ừ,chẳng yêu sao lại thế này ?Nhượng TốngChú thích : Lệ nhà tù,một tuần mới cho tắm một lần,nên mỗi khi tắm,phạm nhân vùng vẫy kỳ cọ trong bể nước cho bằng đã.Ghẹo Sư nữÔm tiu cắp mõ ngủ kho kho,Gió thổi mùng thiền mát mẻ cô,Cánh cửa từ bi gài lỏng khóa,Nén hương tế độ đốt đầy lò.Cá khe lắng kệ đầu ngơ ngác ,Chim suối nghe kinh cổ gật gù.Nhắn với chúng sinh lòng muốn độ,Ðêm đêm thường niệm chữ nam vô !Nguyễn Khuyến ?Mai Thế Quý ?19-Kỵ đềThể thơ trong đó tất cả 8 câu đều không có từ nào chỉ đề tàimà vẫn thể hiện đầy đủ yêu cầu của đề tàiChưa sưu tầm ra bài mẫu20-Bát điệpThể thơ trong đó tất cả 8 câu đều có lồng vào 1 hoặc 2 từ giống nhau.Gái Muộn ChồngAi giám thương đâu gái có chồngThương vì một nỗi chực phòng không.Thương con quốc đực kêu mùa hạThương cái bèo non giạt biển đôngThương vợ chồng Ngâu duyên chểnh mảng,Thương cha mẹ nhện số long đong.Cái thương quân tử thương là thế,Có giám thương đâu gái muộn chồng.Khuyết DanhCòn ChơiAi đã hay đâu tớ chán đờiÐời chưa chán tớ,tớ còn chơi.Chơi cho thật chán,cho đời chán,Ðời chán nhau thời tớ sẽ thôi.* Nói thế,can gì tớ đã thôi ?Ðời đương có tớ,tớ còn chơi.Người ta chơi đã già đời cảNhư tớ năm nay mới nửa đời.Tản ÐàChú thích* Trong câu 5 Tản Ðà không có dùng từ đờiNếu ta thay từ ” can gì ” bằng ” đời nào ” câu 5 thành :Nói thế ,đời nào tớ đã thôiThì bài thơ thuộc thể Bát điệp.21-Liên ngâmThể thơ trong đó 2 hoặc nhiều người làm chung một bài thơ lần lượt nhau mỗi người 1 hoặc 2 câuCảnh Tây HồBài này do bà Liễu Hạnh cùng ông Phùng Khắc Khoan ,1 ông họ Lý,1 ông họ Ngô chơi thuyền ở Hồ Tây liên ngâm :LiễuHồ Tây riêng chiếm một bầu trờiLýBát ngát tứ mùa rộng mắt coi.Cỗi ngọc xanh xanh làng phía cạnh,PhùngTrâu vàng biêng biếc nước vàng khơi.Che mưa nhà lợp vài gian cỏNgôChèo gió ai bơi một chiếc chàiGiậu thủng chó đua đàn sủa tiếng. . . . . . . . . . . .PhùngÐông hết thành xuân chửa thấy mai.Thú cảnh yên hà sang dễ đọNgôSóng lòng trần tục dạ đầy vơi.Xe săn Vị Thủy tha hồ hỏiLýThuyền tới Ðào nguyên mặc sức bơi.Chuông sớm dục thanh lòng Phật đóLiễuTrăng tròn soi bóng một tiên thôi.( Nguyên văn chữ Hán Truyện Liễu Chúa-Phan Kế Bính dịch nômtrong Việt Hán văn khảo )22-Hạn VậnNgười ra đề cho vần nào ta phải dùng vần ấy .Thể thơ này khác với thể Họa Vận vì không có bài xướng để dựa theo mà họa ,hơn thế nữa,ta phải :* Tả ý thơ theo đầu đề* Dùng 5 vần hạn định ( trong 8 câu )Ðầu Ðề :Trống treo ai dám đánh thùngBậu không,ai dám dở mùng chun vô ?5 Vần hạn định : xô,cô,vô,ô,rô.( Cuộc thi thơ do học giả Phan Kế Bính tổ chức )Bài thơ sát với đầu đề ,hạ đúng 5 vần hạn định ,được giải nhất mà tác giả lại là một nhà sư chân tu ! :Nào phải là ai dám giục xôThuận tình truớc hết tự nơi côCó cho mới dám trao dùi đánhKhông hẹn nào ai đẩy cửa vô ?Mảng sướng kể gì thân lễ nghĩaHam vui quên hết chuyện dâm ôThói hư thuần,thước xưa còn lạcÐừng học làm chi gióng nhảy rô !23-Phú ÐắcGiải thích và phát triển ý của một câu ca dao hay một câu thơ bằng một bài thơ ,nhưng nội dung phải phù hợp với sự việc đó.Già Còn Muốn Lấy ChồngPhú Ðắc :Bà già đã bảy mươi tư,Ngồi trong cửa sổ gửi thư kén chồngÐã trót sinh ra kiếp má đào,Bảy mươi tư tuổi có là bao ?Xuân xanh xấp xỉ hàng răng rụngNgày vắng ân cần mảnh giấy trao.chữ nhất nhi chung đành đã vậy (1)Câu tam bất hiếu nữa làm sao (2)May mà lấy được ông chồng trẻHọa có sinh ra được chút nào ?Nguyễn KhuyếnChú thích1-Nhất nhi chung : chỉ có một chồng cho đến trọn đời.2-Tam bất hiếu :Theo thuyết Khổng Mạnh có câu ” Bãt hiếu h”utam ,vô hậu vĩ đại ” Nghĩa là tội bất hiếu có 3 điều,không cócon trai nối dõi là tội to nhất .Thách VầnPhú Ðắc :Tối um um,trống điểm thùm,Dáng lum khum,có lẽ hùm !Quán tùm hum !Giời hôm như mực cỏ xanh um,Kẽm trống đâu đây bước đánh thùm,Ven núi chẳng nề cao với thấp,Qua cầu đếch biết thẳng hay khum.Ðường mây,ngọn gió,đôi đàn vạc,Móng đá chân sim,một dấu hùm.Sực thức đêm khuya thương kẻ lạnh,Màn,chăn,đệm ấm hủm hùm hum.Lê Lượng ThểBiệt hiệu Thảo Trang24-Láy ThơThể thơ trong đó hoặc ở đầu câu,ở giữa câu hay ở cuối câu đều có từ láy-Láy có 3 loại :a-Láy từ : Từ đùng trước được láy lại toàn bộ ở từ sau : ngời ngời-xinh xinh-ngà ngà-ngoan ngoãn . . .b-Láy âm :Bộ phận phụ âm đàu của từ trước được láy lại ởbộ phận phụ âm của từ sau : khó khăn-đỡ đần . . .c-Láy vần : Bộ phận vần của từ trước được láy lại ở bộ phận vần của từ sau : bồn chồn-lẩm cẩm-cheo leo . . .d-Láy có 3 thể :* Láy đôi : canh cánh-tà tà -lăm le . . .Láy âm đôiQuan KhánhÐứng tréo trông theo cảnh hắt heo,Ðường đi thiên thẹo,quán cheo leoLợp lều quán cỏ tranh xơ xácXỏ kẽ kèo tre đót khẳng khiu.Ba chạc cạy xanh hình uốn éoMột dòng nước biết cảnh leo teo.Thú vui quên cả niềm lo lắngKìa cái diều nó lộn lèo !Hồ Xuân Hương* Láy ba : Sạch sành sanh-dửng dừng dưng – sát sàn sạt . . .Láy vần ba – Vĩ Tam ThanhNgẫu HứngTiếng gà bên gối tẻ tè te,Bóng ác trông lên hé hẻ hè.Cây một chồi cao von vót vót,Hoa năm sắc nở lóe lòe loe.Chim tình bè lứa kia kìa kịa,Ong, nhĩa vua tôi nhé nhẻ nhè.Danh lợi mặc người ti tí tị,Ngủ trưa chửa dậy khỏe khòe khoe.Vô Danh* Láy tư : Trùng trùng điệp điệp-lúng ta lúng túng-hớt hơ hớt hải-áo áo quần quần . . .Hạ Long Tức CảnhTrùng trùng điệp điệp núi chon von,Ảo ảo mơ mơ thế trận hồn ,Lớp lớp hàng hàng hòn Bái Tử,Non non nước nước một lòng son.Tùng LinhQuán Thơ Xóm Sâu Bò25-Lái ThơThể thơ có những cụm từ đôi được lái thành cụm từ đôi khác ( hoặc cụm từ ba ,nhưng rất ít ),như trong câu :Con cá đối nằm trong cối đáHoặc trong cảnh Trạng Quỳnh ngồi bờ ao chơi đá bèo làm cho bà Quận Chúa phải đỏ mặt.Muốn Quy ThuyềnCầu đạo cần chi phải cạo đầu ,Dầu lai dưa muối cũng dài lâu .Na bường bát tới nương bà vãi,Dầu sãi không tu cũng giải sầu .Thảo AmNhắn BạnNhắc bạn những thương tình nhạn bắc,Trông đời chỉ thấy cảnh trời đông.Ðêm thâu tiếng dế đâu thêm mãi,Cười ngả nghiêng cho mệt cả người.Thảo Am26-Cô nhạn xuất quầnThể thơ trong đó vần câu đầu làm khác hẳn ,không giống mấy vần dướiTiến Sĩ Giấy :Khéo chú hoa man khéo vẽ trò ,Bỡn ông mà lại dứ thằng cu ..Mày râu vẻ mặt vang trong nước ,Giấy má nhà bay đáng mấy xu ?Bán tiếng , mua danh thây lũ tre ?Bản vàng , bia đá vẫn nghìn thu .Hỏi ai muốn ước cho con cháu ?Nghĩ lại đời xưa mấy kiếp tu .Nguyễn Khuyến27-Cô nhạn nhập quầnThể thơ trong đó mấy vần trên đi với nhau ,chỉ có vần dướilàm khác hẳn điCái Bùng Binh *Chỉ biết tiền thôi có biết gì ,Xác to mà bụng tỉ tì ti .Chành bành ra rứa đeo ăn mãi ,Ðút nhét vô hoài chẳng nói chi .Làm tướng đời mô còn tiếng lại , **Ðể quân trẻ nhỏ cứ thu đi . ***Ngày đêm lúc lắc coi chừng đã ,Chừng đã đầy thời phải đập nghe !Khuyết Danh* Bùng binh là một thứ bình làm bằng đất sét , trẻ con trong Nam thường dùng để bỏ dành tiền , như kiểu lợn ngoài Bắc .** Thành ngữ gọi : đại tướng bùng binh .*** Trẻ con có bùng binh thường thu giấu kín đáo28-Liên ChâuThể thơ tràng thiên dùng nguyên một vần mà câu nào cũng có vầnChưa sưu tầm ra bài mẫu29-Vấn nghiCâu thơ nào cũng theo thể hỏi,nên sau mỗi câu đều đặt được dấu hỏi cả.Vấn NguyệtTrải mấy thu nay vẫn hãy còn ?Cớ sao khi khuyết lại khi tròn ?H”i con Ngọc-thỏ đà bao tuổi ?Chớ chị Hằng-nga đã mấy con ?DÐêm thẳm cớ chi soi gác tía ?Ngày xanh còn thẹn với vừng son ?Năm canh lơ lửng chờ ai đó ?Hay có tình riêng với nước non ?Vô Danh30-Thuận nghịch độc( hồi văn )Thể thơ khi đọc xuôi là 1 bài thơ,mà đọc ngược cũng là 1 bài thơ .Thể thơ này đòi hỏi công phu ghép từ thật khéo và phải làm theo đúng luật bằng trắc để có thể đọc xuôi ,đọc ngược đều có nghĩa ,câu thơ chải chuốt không khổ đọcCảnh Tây HồÐọc xuôiÐây vui thực lạ cảnh Tây Hồ !Trước tự trời kia khéo vẽ đồ.Mây lẫn nước xanh màu tỏ ngọc,Nguyệt lồng hoa thắm vẻ in châuCây la tán rợp từng cao thấp,Sóng gợn cầm tâu nhịp nhỏ to.Bày khéo thú vui non nước đủ,Tây Hồ giá ấy dễ đâu so !Khuyết DanhÐọc ngượcSo đâu dễ ấy giá Hồ Tây ?Ðủ nước non vui thú khéo bày.To nhỏ nhịp tâu cầm gợn sóng,Thấp cao từng rợp tán la cây.Châu in vẻ thắm ,hoa lồng nguyệt,Ngọc tỏ màu xanh ,nước lẫn mây.Ðồ vẽ khéo kia trời tự trước,Hồ Tây cảnh lạ thực vui đây !Khuyết DanhXuân HứngÐọc xuôiThi đàn tế liễu lộng hoa hài( Hán )Khách bộ tùy sương ấn bích đàiKỳ cục đã thanh phong giáp trậnTửu hồ khuynh bạch tuyết hòa bôi !Sơ liêm thấu nguyệt hương hung trúc,Tuyết án lăng hoa vị áp maiPhi phất thảo am đầu tĩnh điếmU tình cố nãi thuộc quyên ai !Khuyết DanhÐọc ngược theo phiên âm chữ nôm :Ai quen thuộc ấy có tình ư ?Ðiếm tĩnh đầu am cỏ phất phơMai ép mùi hoa lùng án tuyếtTrúc lồng hương nguyệt thấu rèm thưaChén hòa tuyết trắng nghiêng hồ rượuTrận giáp phong thanh đánh cuộc cờRêu biếc in sương theo bước kháchHài hoa lỏng lẻo tới đàn thơ.Khuyết Danh31-Phá cáchThơ làm thất niêm có dụng ýTrèo Ðèo Ba DộiMột đèo,một đèo,lại một đèoKhen ai khéo tạc cảnh cheo leo.Cửa son đỏ hoét tùm hum nóc,Kẽ đá xanh rì lún phún rêu.Lắt léo cành thông cơn gió thốc,Ðầm đìa lá liễu giọt sương gieo.Hiền nhân quân tử ai mà chẳngMõi gối chồn chân vẫn muốn trèo.Hồ xuân HươngChú thíchBài thất ngôn bát cú này làm theo thể bình,vần bình Nhưng không theo niêm luật ( xem đối chiếu Phần Hai )Phần IIÐón XemMấy Ðiều Kỵ Trong ThơPhép làm thơ ,có mấy điều tối kỵ không nên phạm đến :1-Thất luậtnhững từ đáng Bằng mà làm ra Trắc hoặc đáng Trắc mà làm ra Bằng2-Thất niêmCâu trên đang theo luật Bằng mà câu dưới sang luật Trắc hoặc câu trên đang theo luật Trắc mà câu dưới làm sang luật Bằng3-Lạc vậnÐang theo vần này mà gieo sang vần khác, như như vần trên là trời mà vần dưới là mây thì gọi là lạc vận4-Xuất vậnNgười ta đã hạn định cho những cho những vần gì,mà mình dùng vần khác,thì gọi là xuất vận.5-Trùng vậnCâu trên đã dùng một vần ,câu dưới lại dùng dùng như thế nữa thì gọi là trùng vận.6-Cưỡng ápCác vần gieo ép uổng, không được hiệp lắm7-Khổ độcTrong một bài thất ngôn,chữ thứ ba các câu chẵn,trong một bài ngũ ngôn,chữ thứ nhất các câu chẵn đáng là từ bằng mà làm ra từ trắc8-Phong yêu hạc tấtTrong thơ thất ngôn,từ thứ tư và tứ thứ bảy,trong thơ ngũ ngôn,từ thứ hai và từ thứ năm nếu trùng một âm9-Ðối không chỉnhKhi những từ trong bài thơ phải đối nhau mà từ nặng từ nhẹ không được cân10-Trùng từ hay trùng ýTừ hay ý đã dùng rồi mà lại còn dùng nữa.* Tài liệu tham khảo1- Việt Nam Văn Học Sử Yếu , Dương Quảng Hàm , nxb Bộ Quốc Gia Giáo Dục, 19622- Việt Nam Văn Học Sử Giản Ước Tân Biên , Phạm Thế Ngũ ,nxb , Quốc Học Tùng Thư,19653- Nam Thi Hợp Tuyển, Ôn Như Nguyễn Văn Ngọc, nxb Bốn Phương, 19524-Tìm Hiểu Các Thể Thơ, Lạc Nam ,nxb Văn Học-Hà NộI , 19965-Khảo Luận Về Thơ , Lam Giang, nxb Ðồng Nai, 19946-Thơ Văn Nguyễn Khuyến, Xuân Diệu giới thiệu , nxb Văn Học-Hà Nội ,19717-Thơ Văn Trào Phúng Việt Nam Từ Thế Kỷ 13 Ðến 1945, Vũ Ngọc Khánh Biên soạn, nxb Văn Học-Hà Nội , 19748-Thơ Văn Yêu Nước (1858-1900) , Chu Thiên ,nxb Văn Học – Hà Nội , 19709-Chơi chữ , Lãng Nhân, nxb nam Chi Tùng Thư, 196110-Việt Nam Gãm Hoa ,Hương-Giang Thái Văn Kiểm, nxb Làng Văn-Canada,199711-Người Ham Chơi, Hoàng Phủ Ngọc Tường , nxb Thuận Hóa ,1998THƠ VIỆT NAMThơ Việt Nam khác với Thơ của Tàu (Trung Hoa) ở điểm:- Thơ Việt Nam vừa có cước vận vừa có yêu vận.- Thơ của Tàu chỉ có cước vận mà không có yêu vận.Thơ Việt Nam chính tông có 2 thể:- Thơ Lục Bát.- Thơ Song Thất Lục Bát.1. THƠ LỤC BÁTLục là 6, Bát là 8.Thơ lục bát là thể thơ khởi đầu bằng một câu 6 chữ rồi câu kế tiếp là 8 chữ. Và cứ liên tục như vậy hoài cho đến hết bài thơ.Bài thơ lục bát muốn dài ngắn bao nhiêu câu cũng được, không hạn định số câu. Nhưng khởi đầu phải là câu 6 chữ và cuối cùng phải là câu 8 chữ.Luật của thơ Lục Bát được định như sau:b – B – t – T – b – Bb – B – t – T – b – B – t – BBằng viết tắt là b – BTrắc viết tắt là t – Tb và t nhỏ (không viết hoa) thì Bằng hay Trắc gì cũng được.B và T lớn (viết hoa) bắt buộc phải giữ đúng luật Bằng Trắc như đã định.Chúng ta có thể nhớ luật bằng trắc của thơ lục bát như sau:Tiếng thứ 1, 3, 5, 7 của câu Lục và câu Bát không cần giữ đúng luật Bằng, Trắc.Tiếng thứ 2, 6, 8 của câu Lục và câu Bát bắt buộc phải giữ đúng luật Bằng.Tiếng thứ 4 của câu Lục và câu Bát bắt buộc phải giữ đúng luật Trắc.Vần: Trong thơ lục bát, tiếng thứ 6 của câu 6 phải vần với tiếng thứ 6 của câu 8, rồi tiếng thứ 8 của câu 8 phải vần với tiếng thứ 6 của câu 6 kế tiếp theo sau. Và cứ tiếp tục tuần tự như vậy hoài cho tới hết bài thơ.Thí dụ như 4 câu thơ sau đây:Ta cùng uống nước sông TươngTrông nhau chẳng thấy nhớ thương dạt dàoChập chờn trong giấc chiêm baoĐôi nơi cách trở kiếp nào mới nguôiGHI CHÚ QUAN TRỌNG:Trong thơ lục bát, nếu tiếng thứ 6 của câu bát là KHÔNG DẤU thì tiếng thứ 8 (cũng của câu bát) phải là DẤU HUYỀN.Ngược lại, nếu tiếng thứ 6 của câu bát là DẤU HUYỀN thì tiếng thứ 8 (cũng của câu bát) phải là KHÔNG DẤU.(ÐÓ LÀ LUẬT BẮT BUỘC)ThanhThanh là những tiếng phát ra nghe được khi chúng ta nói hoặc đọc.Thanh có 2 loại:- Thanh Bằng.- Thanh Trắc.Thanh bằng là những tiếng không dấu và những tiếng có dấu huyền. Thí dụ: ăn, đi, nằm, ngồi …Thanh trắc là những tiếng có dấu sắc, hỏi, ngã, nặng. Thí dụ: nói, đứng, đỏ, lửa, diễm, nhuyễn, lạnh, nguội …VầnVần là những tiếng khi phát âm nghe cùng âm hưởng với nhau. Vần được tính từ nguyên âm đầu tiên của một từ (bỏ phụ âm đầu ra không tính).Chúng ta có thể khái niệm vần là những từ same sound và same spelling.Thí dụ:Thương, trường, sương, đường, vương …Sinh, đình, minh, tình, chinh …2. THƠ SONG THẤT LỤC BÁTSong thất lục bát:Song = 2, thất = 7, lục = 6, bát = 8.Song thất lục bát là thể thơ mà hai câu đầu 7 chữ, gọi là Song thất.Liền theo là một câu 6 chữ và một câu 8 chữ, gọi là lục bát.Thơ song thất lục bát là bài thơ khởi đầu bằng hai câu 7 chữ, rồi tới câu 6 chữ kế tiếp là câu 8 chữ. Rồi trở lại hai câu 7 chữ tiếp theo câu 6 chữ cuối cùng là câu 8 chữ. Cứ luân phiên như vậy hoài cho tới khi chấm dứt bài thơ.Cũng như thơ lục bát, thơ song thất lục bát dài ngắn bao nhiêu cũng được, không hạn định số câu, nhưng bắt buộc phải khởi đầu bằng hai câu 7 chữ rồi liền theo hai câu lục bát cuối cùng.BẢNG LUẬT:b – t – T – b – B – t – Tt – b – B – t – T – b – Bb – B – t – T – b – Bb – B – t – T – b – B – t – BGhi chú:- Chữ B và T (lớn) bắt buộc phải giữ đúng luật bằng trắc.- Chữ b và t (nhỏ) muốn bằng hay trắc gì cũng được (không cần phải giữ đúng luật).Cách gieo vần:- Tiếng cuối của câu thất đầu là thanh trắc phải vần với tiếng thứ 5 câu thất kế cũng là thanh trắc- Tiếng cuối của câu thất kế thanh bằng phải vần với tiếng cuối của câu lục cũng là thanh bằng.- Tiếng cuối của câu lục vần với tiếng thứ 6 của câu bát (đều là thanh bằng).- Tiếng cuối của câu bát vần với tiếng thứ 5 của câu thất tiếp theo (đều là thanh bằng), và cứ như vậy mà tiếp tục làm hoài dài bao nhiêu cũng được.Bài thơ thí dụ để minh hoạ:Sầu chia cách nụ cười tắt lịmHoa lục bình nở tím ven sôngThuyền ai lơ lửng xuôi dòngHoàng hôn buông xuống cõi lòng quạnh hiuCon sông vắng bóng chiều hiu hắtNhịp cầu tre ai bắc đong đưaQuê nghèo nắng nhạt mưa thưaHàng cau thương nhớ bóng dừa vấn vươngHoàng Thứ Lang

  Sponsored content

Tiêu đề: Re: Cách Gieo Vần Và cac Loại Thể Thơ   

Tiêu đề: Re: Cách Gieo Vần Và cac Loại Thể Thơ

   

Cách Gieo Vần Và cac Loại Thể Thơ

   

Trang 1 trong tổng số 1 trang

Permissions in this forum:

Bạn không có quyền trả lời bài viết

daovien.net :: TRÚC LÝ QUÁN :: Tài Liệu daovien.net :: TRÚC LÝ QUÁN :: Tài Liệu

Xem thêm bài viết thuộc chuyên mục: Kỹ Năng Sống

Xem thêm bài viết thuộc chuyên mục: Kỹ Năng Sống