Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (5.18 MB, 130 trang )
Đinh Văn Cải, Nguyễn Ngọc Tấn 15
Bài 2
KHAI THÁC TINH BỊ ĐỰC VÀ SẢN XUẤT TINH ĐƠNG LẠNH
Cùng với sự phát triển của kỹ thuật TTNT phương pháp lấy tinh cũng có nhiều thay đổi. Đầu tiên, người ta lấy tinh bằng cách đặt miếng xốp vào đường
sinh dục con cái đang động dục, cho con đực phối rồi lấy miếng xốp ra. Về sau, người ta lấy tinh bằng cách đặt ống cao su vào âm đạo của con cái, cho con
đực phối rồi lấy ống cao su ra. Năm 1925, người ta làm thí
nghiệm lấy tinh bò bằng cách xoa bóp tuyến sinh dục phụ, kích thích
tinh dịch chảy ra bao quy đầu và hứng lấy tinh. Nhược điểm của
phương pháp này là tinh dịch bị nhiễm bẩn nặng và thường có
nồng độ tinh trùng thấp. Sau đó người ta phát triển kỹ thuật lấy tinh
bò bằng âm đạo giả. Âm đạo giả được sát khuẩn thích hợp sẽ ngăn
ngừa sự lan truyền mầm bệnh có thể xảy ra giữa những đực giống
trong trung tâm và tránh sự nhiễm bẩn tinh dịch. Chính vì thế kỹ thuật
lấy tinh bằng âm đạo giả được khuyến cáo sử dụng rộng rãi ở các trung tâm TTNT và ngày càng được hoàn
thiện.
1. Lấy tinh bò đực giống bằng âm đạo giả
Phương pháp này như sau: có giá nhảy để bò đực nhảy lên.
Giá nhảy có thể bằng hình nộm, bằng bò đực hoặc bò cái đứng
giá. Bò đực được dắt đến giá nhảy. Nhờ phản xạ có điều kiện
bò đực nhảy giá và xuất tinh vào âm đạo giả. Ta thu nhận tinh từ
âm đạo giả.
Giá nhảy Cách đơn giản nhất là làm
chuồng ép và sử dụng bò sống làm giá cho bò đực nhảy. Bò làm
giá có thể là bò cái hoặc bò đực. Ưu điểm của phương pháp này là gần với tự nhiên, đơn giản, đầu tư ít. Nhược
Hình 8: Giá lấy tinh bò bằng bò sống Hình 7: Giá lấy tinh bò đực
Đinh Văn Cải, Nguyễn Ngọc Tấn 16
điểm là dương vật đực giống bị bẻ cong và cần kỹ thuật viên lấy tinh dũng cảm và nhiều kinh nghiệm.
Sử dụng gía gỗ có gắn âm đạo giả bên trong để lấy tinh có ưu điểm là không bẻ cong dương vật của đực giống. Điều này sẽ làm tăng cường việc đẩy và
phóng tinh, ảnh hưởng tốt đến số lượng và chất lượng tinh dịch. Nhược điểm là mua giá nhảy rất đắt tiền.
Âm đạo giả Có 2 lọai âm đạo giả dùng
cho bò, loại 3 lớp vách và loại 2 lớp vách. Cấu tạo của âm đạo
giả 2 vách như sau:
Vỏ: hình ống bằng cao su dày hoặc bằng nhưa, có
đường kính trong 6-7cm và dài 40cm, có lỗ cắm van để bơm
nước ấm và khơng khí vào nhằm điều khiển nhiệt độ và áp
suất cho gần giống với điều kiện của âm đạo thật.
Ruột: làm bằng cao su có độ đàn hồi lớn, hình ống dài 60-
70cm, đường kính 6-7cm. Phễu hứng tinh: làm bằng cao su mỏng dài 20cm, miệng có đường kính 5-
6cm, miệng loe to, phía cuối thu nhỏ, có đường kính 1,2 -1,5cm. Ống hứng tinh: làm bằng thủy tinh, thể tích 15 ml, có chia vạch và có gờ để
nối vào phễu.
Chuẩn bị âm đạo giả Trước khi lấy tinh ta phải
chuẩn bị âm đạo giả, các bước như sau:
– Lấy vỏ và ruột âm đạo đã được sấy khô và khử trùng ra
ngoài. Lắp ruột âm đạo giả vào vỏ cho căng và thẳng, lật ngược 2
đầu ruột âm đạo vào 2 đầu thân vỏ, chú ý không để ruột cao su bị
xoắn vặn và trùng.
– Lắp phễu hứng tinh vào một đầu của âm đạo giả. Lắp ống
hứng tinh vào cuối phễu hứng tinh. Dùng vòng cao su hoặc dây thun cố định thật chắc 2 đầu âm đạo giả để giữ chặt ruột cao su và phễu.
Hình 10: Âm đạo giả lấy tinh bò sau khi lắp hòan chỉnh
Hình 9: Hình dạng âm đạo giả dùng để lấy tinh bò đực
Đinh Văn Cải, Nguyễn Ngọc Tấn 17
– Giót nước nóng 42-43
O
C vào khoang ngăn cách giữa thân vỏ và ruột âm đạo thông qua van trên vỏ âm đạo giả. Mục đích là duy trì nhiệt độ trong âm đạo
giả tương đương với nhiệt độ trong âm đạo bò khi lấy tinh 39-40
O
C. Nếu trời lạnh, bò đực chậm có phản xạ nhảy giá thì nhiệt độ của nước đổ vào âm đạo có
thể cao hơn 43
O
C. Không đổ đầy nước vào khoang giữa vỏ và ruột âm đạo vì sẽ làm tăng áp suất trong xoang âm đạo giả khi lấy tinh.
– Thổi thêm khơng khí qua van để cho ruột cao su căng lên tạo áp suất và ma sát trong lòng âm đạo giả, kích thích bò đực xuất tinh.
– Dùng đũa thũy tinh bơi vazơlin vào lòng âm đạo giả, sâu khoảng 13 kể từ mép ngồi, mục đích làm trơn ân đạo. Chú ý không bôi quá nhiều đề phòng sự
nhiễm bẩn tinh dịch. Vì một lí do nào đó khi âm đạo giả đã chuẩn bị rồi mà chưa sử dụng, hoặc
chờ lâu để nước trong đó nguội đi thì phải chuẩn bị lại. Sau mỗi lần sử dụng, âm đạo giả cần được cọ rửa cẩn thận và hấp tiệt
trùng. Sau đó, bảo quản ở nơi sạch, khơng có bụi. Tốt nhất là sử dụng tủ ấm 40- 42
o
C để bảo quản âm đạo giả.
Nơi lấy tinh Việc khai thác tinh dịch nên tiến hành ở nơi đặc biệt. Diện tích cần rộng để
cho phép quản lý an toàn một vài đực giống cùng một lúc. Nơi lấy tinh cần có mái che phòng khi mưa nắng và gần phòng pha chế tinh nhằm tránh sự chậm
trễ không cần thiết từ lúc lấy tinh tới khi pha chế.
Nền của khu vực lấy tinh cần được lót sạch sẽ. Việc lấy tinh đực giống trên nền dơ bẩn hoặc lầy lội sẽ làm nhiễm bẩn tinh dịch. Nền chuồng khơng nên trơn
trượt.
Bò đực Trước khi lấy tinh, bò đực phải được tắm rửa sạch sẽ, đặc biệt chú ý rửa
phía trong bao dương vật, nơi cư trú nhiều vi khuẩn có thể làm nhiễm vào tinh dịch. Có điều kiện thì dùng vòi xịt và rửa bằng nước ấm.
Bò đực được dẫn ra giá nhảy chờ đợi trong khi ta chuẩn bị âm đạo giả, cách này sẽ kích thích bò và làm tăng tính hăng. Có thể sử dụng bò đực khác hoặc
đực thiến để gây kích thích cho những đực giống sản xuất tinh. Khơng nên kích thích phóng tinh bằng điện vì nó sẽ nguy hiểm hơn cho đực
giống cũng như cho những người phục vụ do có những sự co thắt cơ. Hơn nữa, chất lượng tinh dịch được khai thác rất kém do nước tiểu và bựa sinh dục chất
tiết ở những nếp gấp của bao quy đầu và gia tăng lượng dịch từ những tuyến sinh dục phụ. Kinh nghiệm cho thấy rằng, sự kích thích phóng tinh bằng điện rút
ngắn tuổi thọ sản xuất của đực giống.
Phương pháp lấy tinh Người ta khuyến cáo cần có sự kích thích bò đực trước khi lấy tinh. Điều
này sẽ làm tăng cả chất lượng và số lượng tinh dịch được khai thác.
Đinh Văn Cải, Nguyễn Ngọc Tấn 18
Một người dắt bò đực vào giá nhảy, khi bò đực nhảy lên giá nhảy hoặc bò đứng giá lần đầu hãy kéo nó xuống khơng cho xuất tinh. Lặp lại động tác này 2-
3 lần cho đến khi thấy bò đực đã thực sự hăng thì cho nhảy lấy tinh. Người lấy tinh thường đứng bên phải bò đực, áp sát vào bò đực, khi bò đực
nhảy giá thì áp sát vai vào hơng bò đực. Tay phải cầm âm đạo giả, tay trái nắm bao dương vật nhẹ nhàng kéo sang bên phải. Phối hợp 2 tay để lái dương vật
vào đúng âm đạo giả theo hướng tự nhiên của dương vật. Khi bò đực thúc mạnh và xuất tinh là cơng việc hồn thành. Bò đực từ từ xuống giá, người lấy
tinh lấy âm đạo ra khỏi dương vật và lui nhanh về phía sau, người dắt bò chùng dây cho bò xuống giá.
Khi lấy tinh khơng thành công người lấy tinh phải hết sức cảnh giác với sự nổi giận của bò đực.
Một số chú ý khi lấy tinh đực giống
– Không xử lý thô bạo với bò đực khi lấy tinh.
– Người lấy tinh khơng di chuyển bất ngờ và la hét to. – Nhiệt độ trong âm đạo giả khơng q nóng hoặc q lạnh. Nhiệt độ của âm
đạo giả khơng thích hợp sẽ ảnh hưởng đến phản xạ nhảy giá và phóng tinh của đực giống.
– Đề phòng đực giống khi khơng thỏa mãn tính dục sẽ có phản ứng tấn cơng người lấy tinh.
Luôn tâm niệm rằng: “vĩnh viễn không tin ở đực giống” để chuẩn bị mọi biện pháp an tồn khi lấy tinh.
Tần số khai thác tinh Nói chung, khi áp dụng kỹ thuật lấy tinh thích hợp, một đực giống thành thục
có thể cho nhảy giá lấy tinh trung bình 4 lầntuần vẫn khơng ảnh hưởng xấu đến chất lượng tinh.
Sự phóng tinh nhiều hơn làm tăng đáng kể lượng tinh dịch được sản xuất ra nhưng đòi hỏi kỹ thuật lấy tinh tốt và cần đến kỹ thuật kích thích bò đực sản xuất
tinh. Trong trường hợp này tuổi hoạt động sinh dục của đực giống có xu hướng giảm.
Một thực tiễn được áp dụng phổ biến là cho phép đực giống thực hiện hai lần nhảy giả. Lần thứ nhất sau khi nhảy lên giá thì kéo xuống ngay, tiếp theo là
1-2 phút hoạt động ức chế. Sau đó, cho nhảy để lấy tinh thực sự. Tuy nhiên, vì đực giống có sự khác nhau rất lớn về tập tính và tính khí, vì thế khơng thể mong
đợi một “hệ thống để đánh lừa” như nhau để áp dụng cho tất cả những đực giống.
Điều quan trọng là tập cho đực giống làm quen với một quy trình lấy tinh. Tại thời điểm lấy tinh, cần kích thích đực giống nhảy giá và phóng tinh.
2. Đánh giá tinh dịch
Phương pháp này như sau: có giá nhảy để bò đực nhảy lên.Giá nhảy có thể bằng hình nộm, bằng bò đực hoặc bò cái đứnggiá. Bò đực được dắt đến giá nhảy. Nhờ phản xạ có điều kiệnbò đực nhảy giá và xuất tinh vào âm đạo giả. Ta thu nhận tinh từâm đạo giả.Giá nhảy Cách đơn giản nhất là làmchuồng ép và sử dụng bò sống làm giá cho bò đực nhảy. Bò làmgiá có thể là bò cái hoặc bò đực. Ưu điểm của phương pháp này là gần với tự nhiên, đơn giản, đầu tư ít. NhượcHình 8: Giá lấy tinh bò bằng bò sống Hình 7: Giá lấy tinh bò đựcĐinh Văn Cải, Nguyễn Ngọc Tấn 16điểm là dương vật đực giống bị bẻ cong và cần kỹ thuật viên lấy tinh dũng cảm và nhiều kinh nghiệm.Sử dụng gía gỗ có gắn âm đạo giả bên trong để lấy tinh có ưu điểm là không bẻ cong dương vật của đực giống. Điều này sẽ làm tăng cường việc đẩy vàphóng tinh, ảnh hưởng tốt đến số lượng và chất lượng tinh dịch. Nhược điểm là mua giá nhảy rất đắt tiền.Âm đạo giả Có 2 lọai âm đạo giả dùngcho bò, loại 3 lớp vách và loại 2 lớp vách. Cấu tạo của âm đạogiả 2 vách như sau:Vỏ: hình ống bằng cao su dày hoặc bằng nhưa, cóđường kính trong 6-7cm và dài 40cm, có lỗ cắm van để bơmnước ấm và khơng khí vào nhằm điều khiển nhiệt độ và ápsuất cho gần giống với điều kiện của âm đạo thật.Ruột: làm bằng cao su có độ đàn hồi lớn, hình ống dài 60-70cm, đường kính 6-7cm. Phễu hứng tinh: làm bằng cao su mỏng dài 20cm, miệng có đường kính 5-6cm, miệng loe to, phía cuối thu nhỏ, có đường kính 1,2 -1,5cm. Ống hứng tinh: làm bằng thủy tinh, thể tích 15 ml, có chia vạch và có gờ đểnối vào phễu.Chuẩn bị âm đạo giả Trước khi lấy tinh ta phảichuẩn bị âm đạo giả, các bước như sau:- Lấy vỏ và ruột âm đạo đã được sấy khô và khử trùng rangoài. Lắp ruột âm đạo giả vào vỏ cho căng và thẳng, lật ngược 2đầu ruột âm đạo vào 2 đầu thân vỏ, chú ý không để ruột cao su bịxoắn vặn và trùng.- Lắp phễu hứng tinh vào một đầu của âm đạo giả. Lắp ốnghứng tinh vào cuối phễu hứng tinh. Dùng vòng cao su hoặc dây thun cố định thật chắc 2 đầu âm đạo giả để giữ chặt ruột cao su và phễu.Hình 10: Âm đạo giả lấy tinh bò sau khi lắp hòan chỉnhHình 9: Hình dạng âm đạo giả dùng để lấy tinh bò đựcĐinh Văn Cải, Nguyễn Ngọc Tấn 17- Giót nước nóng 42-43C vào khoang ngăn cách giữa thân vỏ và ruột âm đạo thông qua van trên vỏ âm đạo giả. Mục đích là duy trì nhiệt độ trong âm đạogiả tương đương với nhiệt độ trong âm đạo bò khi lấy tinh 39-40C. Nếu trời lạnh, bò đực chậm có phản xạ nhảy giá thì nhiệt độ của nước đổ vào âm đạo cóthể cao hơn 43C. Không đổ đầy nước vào khoang giữa vỏ và ruột âm đạo vì sẽ làm tăng áp suất trong xoang âm đạo giả khi lấy tinh.- Thổi thêm khơng khí qua van để cho ruột cao su căng lên tạo áp suất và ma sát trong lòng âm đạo giả, kích thích bò đực xuất tinh.- Dùng đũa thũy tinh bơi vazơlin vào lòng âm đạo giả, sâu khoảng 13 kể từ mép ngồi, mục đích làm trơn ân đạo. Chú ý không bôi quá nhiều đề phòng sựnhiễm bẩn tinh dịch. Vì một lí do nào đó khi âm đạo giả đã chuẩn bị rồi mà chưa sử dụng, hoặcchờ lâu để nước trong đó nguội đi thì phải chuẩn bị lại. Sau mỗi lần sử dụng, âm đạo giả cần được cọ rửa cẩn thận và hấp tiệttrùng. Sau đó, bảo quản ở nơi sạch, khơng có bụi. Tốt nhất là sử dụng tủ ấm 40- 42C để bảo quản âm đạo giả.Nơi lấy tinh Việc khai thác tinh dịch nên tiến hành ở nơi đặc biệt. Diện tích cần rộng đểcho phép quản lý an toàn một vài đực giống cùng một lúc. Nơi lấy tinh cần có mái che phòng khi mưa nắng và gần phòng pha chế tinh nhằm tránh sự chậmtrễ không cần thiết từ lúc lấy tinh tới khi pha chế.Nền của khu vực lấy tinh cần được lót sạch sẽ. Việc lấy tinh đực giống trên nền dơ bẩn hoặc lầy lội sẽ làm nhiễm bẩn tinh dịch. Nền chuồng khơng nên trơntrượt.Bò đực Trước khi lấy tinh, bò đực phải được tắm rửa sạch sẽ, đặc biệt chú ý rửaphía trong bao dương vật, nơi cư trú nhiều vi khuẩn có thể làm nhiễm vào tinh dịch. Có điều kiện thì dùng vòi xịt và rửa bằng nước ấm.Bò đực được dẫn ra giá nhảy chờ đợi trong khi ta chuẩn bị âm đạo giả, cách này sẽ kích thích bò và làm tăng tính hăng. Có thể sử dụng bò đực khác hoặcđực thiến để gây kích thích cho những đực giống sản xuất tinh. Khơng nên kích thích phóng tinh bằng điện vì nó sẽ nguy hiểm hơn cho đựcgiống cũng như cho những người phục vụ do có những sự co thắt cơ. Hơn nữa, chất lượng tinh dịch được khai thác rất kém do nước tiểu và bựa sinh dục chấttiết ở những nếp gấp của bao quy đầu và gia tăng lượng dịch từ những tuyến sinh dục phụ. Kinh nghiệm cho thấy rằng, sự kích thích phóng tinh bằng điện rútngắn tuổi thọ sản xuất của đực giống.Phương pháp lấy tinh Người ta khuyến cáo cần có sự kích thích bò đực trước khi lấy tinh. Điềunày sẽ làm tăng cả chất lượng và số lượng tinh dịch được khai thác.Đinh Văn Cải, Nguyễn Ngọc Tấn 18Một người dắt bò đực vào giá nhảy, khi bò đực nhảy lên giá nhảy hoặc bò đứng giá lần đầu hãy kéo nó xuống khơng cho xuất tinh. Lặp lại động tác này 2-3 lần cho đến khi thấy bò đực đã thực sự hăng thì cho nhảy lấy tinh. Người lấy tinh thường đứng bên phải bò đực, áp sát vào bò đực, khi bò đựcnhảy giá thì áp sát vai vào hơng bò đực. Tay phải cầm âm đạo giả, tay trái nắm bao dương vật nhẹ nhàng kéo sang bên phải. Phối hợp 2 tay để lái dương vậtvào đúng âm đạo giả theo hướng tự nhiên của dương vật. Khi bò đực thúc mạnh và xuất tinh là cơng việc hồn thành. Bò đực từ từ xuống giá, người lấytinh lấy âm đạo ra khỏi dương vật và lui nhanh về phía sau, người dắt bò chùng dây cho bò xuống giá.Khi lấy tinh khơng thành công người lấy tinh phải hết sức cảnh giác với sự nổi giận của bò đực.Một số chú ý khi lấy tinh đực giống- Không xử lý thô bạo với bò đực khi lấy tinh.- Người lấy tinh khơng di chuyển bất ngờ và la hét to. – Nhiệt độ trong âm đạo giả khơng q nóng hoặc q lạnh. Nhiệt độ của âmđạo giả khơng thích hợp sẽ ảnh hưởng đến phản xạ nhảy giá và phóng tinh của đực giống.- Đề phòng đực giống khi khơng thỏa mãn tính dục sẽ có phản ứng tấn cơng người lấy tinh.Luôn tâm niệm rằng: “vĩnh viễn không tin ở đực giống” để chuẩn bị mọi biện pháp an tồn khi lấy tinh.Tần số khai thác tinh Nói chung, khi áp dụng kỹ thuật lấy tinh thích hợp, một đực giống thành thụccó thể cho nhảy giá lấy tinh trung bình 4 lầntuần vẫn khơng ảnh hưởng xấu đến chất lượng tinh.Sự phóng tinh nhiều hơn làm tăng đáng kể lượng tinh dịch được sản xuất ra nhưng đòi hỏi kỹ thuật lấy tinh tốt và cần đến kỹ thuật kích thích bò đực sản xuấttinh. Trong trường hợp này tuổi hoạt động sinh dục của đực giống có xu hướng giảm.Một thực tiễn được áp dụng phổ biến là cho phép đực giống thực hiện hai lần nhảy giả. Lần thứ nhất sau khi nhảy lên giá thì kéo xuống ngay, tiếp theo là1-2 phút hoạt động ức chế. Sau đó, cho nhảy để lấy tinh thực sự. Tuy nhiên, vì đực giống có sự khác nhau rất lớn về tập tính và tính khí, vì thế khơng thể mongđợi một “hệ thống để đánh lừa” như nhau để áp dụng cho tất cả những đực giống.Điều quan trọng là tập cho đực giống làm quen với một quy trình lấy tinh. Tại thời điểm lấy tinh, cần kích thích đực giống nhảy giá và phóng tinh.
