Thất ngôn tứ tuyệt là thể thơ đã du nhập và tồn tại tại Việt Nam từ lâu. Đây chính là thể thơ yêu thích của các cao nhân thời xưa trong sáng tác. Vậy thất ngôn tứ tuyệt là thơ gì? Đặc điểm cũng như cách gieo vần của thơ thất nguyệt tứ tuyệt ra sao? Cùng chúng tôi khám phá dưới nội dung bên dưới này nhé!
Thất ngôn tứ tuyệt là gì?
Theo Wikipedia, thất ngôn tứ tuyệt là thể thơ mà mỗi bài có 4 câu và mỗi câu gồm 7 chữ. Trong đó, các câu 1, 2, 4 hoặc các câu 2, 4 sẽ hiệp vần với nhau ở chữ cuối.
Thơ thất ngôn tứ tuyệt ra đời vào khoảng thế kỷ thứ 7 thời Nhà Đường ở Trung Quốc, mỗi bài thơ sẽ có tổng cộng 28 chữ. Khi đó, thơ tứ tuyệt có nghĩa là tác giả phải truyền cảm xúc và tinh thần của bài thơ trong 4 câu đảm bảo tuyệt vời nhất đến người thưởng thức. “Tuyệt” là lấy ra từ “tứ”, được hiểu là bản sao thu nhỏ của thể loại thơ bát cú nên khi lấy ra 4 câu trong bài bát cú để làm thơ tứ tuyệt thì về cơ bản 2 thể loại này hoàn toàn giống nhau.
Thất ngôn tứ tuyệt có mấy loại?
Thơ thất ngôn tứ tuyệt sẽ bao gồm 2 loại. Cụ thể là:
-
Thất ngôn tứ tuyệt Đường luật: Là một thể thơ được yêu thích trong thơ Đường luật gồm có quy luật nghiêm khắc về “Luật – Niêm – Vần” (theo bằng – trắc) và bố cục rõ ràng.
-
Thất ngôn tứ tuyệt Cổ phong: Thể thơ này không có quy luật rõ ràng, có thể sử dụng một vần (độc vận) hoặc nhiều vần (liên vận) đảm bảo thích ứng với quy luật âm thanh và nhịp bằng – trắc xen nhau cho dễ đọc.
Đặc điểm chung của thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật
Đặc điểm nổi bật của thơ thất ngôn tứ tuyệt là sẽ có nhịp điệu du dương, giống như một bản giao hưởng nên khi đọc bài thơ nghe rất êm tai. Cụ thể:
-
Thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật sẽ có nhịp chẵn, ngắt nhịp 2 hoặc 4 tiếng trọn nghĩa.
-
Âm điệu của bài thơ phải làm theo chính luật.
-
Về vần điệu, nên gieo vần ở cuối của các câu 1-2-4-6-8 xen kẽ tiếng không có dấu và tiếng có dấu huyền để âm điệu bài thơ được du dương trầm bổng.
-
Thơ thất ngôn tứ tuyệt có thể được gieo vần thông vận hoặc theo luật bất tận
Bố cục cơ bản của một bài thơ thất ngôn tứ tuyệt
Thông thường, một bài thơ thất ngôn tứ tuyệt sẽ bao gồm 4 phần là khai, thừa, chuyển, hợp:
-
Câu 1: Câu khai mở ra ý bài thơ.
-
Câu 2: Câu thừa để mở rộng, triển khai, cụ thể hóa ý đã mở ra ở câu khai.
-
Câu 3: Câu chuyển để chuyển ý, có vai trò quan trọng trong bộc lộ ý thơ.
-
Câu 4: Câu hợp có quan hệ chặt chẽ với câu chuyển, cùng nhau tạo thành 1 cặp thể hiện rõ ý câu chuyển và thâu tóm toàn bộ ý tứ bài thơ.
Luật làm thơ thất ngôn tứ tuyệt chuẩn nhất
Dưới đây là các vấn đề bạn cần nắm rõ để có thể tự làm một bài thơ thất ngôn tứ tuyệt hay nhất.
Như đã giải thích bên trên, thất ngôn tứ tuyệt là dạng biến thể của thơ thất ngôn bát cú nằm trong nhóm thơ Đường luật nên còn được gọi với cái tên thơ cận thể để đối lập với thơ cổ thể – thể thơ không theo cách luật.
Theo đó, thơ thất ngôn tứ tuyệt sẽ có quy luật nghiêm khắc về luật, niêm và vần. Luật của thể thơ này là “Nhất tam ngũ bất luận. Nhị tứ lục phân minh”; tức là câu 1, 3, 5 không bàn luận còn câu 2, 4, 6 sẽ bàn luận. Còn về vần thì các câu 1, 2, 4 hoặc chỉ câu 2, 4 sẽ hiệp vần với nhau ở chữ cuối.
Thơ thất ngôn tứ tuyệt có 2 thể là luật trắc vần bằng và luật bằng vần bằng. Mỗi thể có một bảng luật được xem là “công thức” căn bản” để người làm thơ căn cứ và tuân thủ theo. Khi theo dõi bảng luật, cần chú ý đến ký hiệu: Trắc – T hoặc t; Bằng – B hoặc b.
T – T – B – B – T – T – B (gieo vần)
B – B – T – T – T – B – B (gieo vần)
B – B – T – T – B – B – T
T – T – B – B – T – T – B (gieo vần)
Lưu ý: Các chữ cuối của các câu 1-2-4 bắt buộc cùng vần với nhau.
Ví dụ:
Thuở ấy tuy còn tuổi ấu thơ
Mà sao vẫn nhớ đến bây giờ
Xuân về nũng nịu đòi mua pháo
Để đón giao thừa thỏa ước mơ
B – B – T – T – T – B – B (gieo vần)
T – T – B – B – T – T – B (gieo vần)
T – T – B – B – B – T – T
B – B – T – T – T – B – B (gieo vần)
Lưu ý: Các chữ cuối của các câu 1-2-4 bắt buộc cùng vần với nhau
Ví dụ:
Đôi mình cách biển và ngăn sông
Dõi mắt tìm nhau nhỏ lệ hồng
Ngắm ánh trăng thề nhớ kỷ niệm
Đêm trường thao thức nhớ mênh mông
Ghi chú: Đây là các bản chính luật nhằm giúp bài thơ có âm điệu bay bổng và du dương, tuy là gò bó nhưng sẽ giúp bài thơ hay hơn.
Với luật trắc:
t – T – b – B – T – T – B (gieo vần)
b – B – t – T – T – B – B (gieo vần)
b – B – t – T – B – B – T
t – T – b – B – T – T – B (gieo vần)
Với luật bằng
b – B – t – T – T – B – B (gieo vần)
t – T – b – B – T – T – B (gieo vần)
t – T – b – B – B – T – T
b – B – t – T – T – B – B (gieo vần)
Lưu ý: B-T là bắt buộc đúng luật, b-t là không cần đúng luật.
T – T – B – B – B – T – T
B – B – T – T – T – B – B (gieo vần)
B – B – T – T – B – B – T
T – T – B – B – T – T – B (gieo vần)
Lưu ý: Các tiếng cuối cùng của câu 2 và câu 4 bắt buộc phải cùng vần với nhau.
Ví dụ:
Xác pháo còn vương màu mực tím
Thư tình vẫn thấm chữ yêu thương
Nhưng ai lại nỡ quên thề ước
Nước mắt nào thua nỗi đoạn trường
B – B – T – T – B – B – T
T – T – B – B – T – T – B (gieo vần)
T – T – B – B – B – T – T
B – B – T – T – T – B – B (gieo vần)
Lưu ý: Các tiếng cuối cùng của câu 2 và câu 4 bắt buộc cùng vần với nhau.
Ví dụ:
Trên sông khói lượn buồn hiu hắt
Dõi theo phương trời nhớ cố hương
Trắng xóa màn sương trời đã lạnh
Thương ai khắc khoải đoạn can trường
Ghi chú: Đây là các bản chính luật nhằm giúp bài thơ có âm điệu bay bổng và du dương, tuy là gò bó nhưng sẽ giúp bài thơ hay hơn.
Với luật trắc:
t – T – b – B – B – T – T
b – B – t – T – T – B – B (gieo vần)
b – B – t – T – B – B – T
t – T – b – B – T – T – B (gieo vần)
Với luật bằng:
b – B – t – T – B – B – T
t – T – b – B – T – T- B (gieo vần)
t – T – b – B – B – T – T
b – B – t – T – T – B – B (gieo vần)
Lưu ý: B-T là bắt buộc đúng luật, b-t là không cần đúng luật.
Trong quá trình sáng tác, chúng ta nên cố gắng gieo vần chính vận để khi đã thành thạo cách làm thơ thì có thể theo thông vận và theo luật bất luận dễ dàng. Đồng thời, một số mẹo giúp bài thơ chất lượng hơn là tiếng thứ 4 và thứ 7 của câu luật trắc vần bằng không nên dùng trùng một thanh bằng. Tức là tiếng thứ 4 không dấu thì tiếng thứ 7 phải là dấu huyền và ngược lại. Thực tế thì đây chỉ là cách làm “màu mè” hơn cho âm điệu nên khi không chắc chắn thì bạn vẫn hãy tuân theo luật thơ thông thường nhé!
Tham khảo một số bài thơ thất ngôn tứ tuyệt hay nhất
Dưới đây là một số bài thơ thất ngôn tứ tuyệt về tình yêu, cuộc sống và cảnh đẹp mà bạn có thể tham khảo qua để thực hiện ý tưởng của mình.
Em đến hồn nhiên từ khúc nhạc
Nắng đổ dịu dàng, nắng ôm ta
Em đến ru mình nghe biển hát
Thơ chạm cung sầu trổ đơm hoa.
Trách trời xanh sao gieo ngang trái
Ngăn hai tim dệt mộng uyên ương
Trách ngày xưa sao em lại đến
Nhẹ nhàng trao tôi ngàn vết thương!
Cuối ngày mưa cứ rơi lả lơi
Buông lời trêu ghẹo ai cười ai đau
Giọt mưa thấm đượm đất nông sâu
Mà sao ai nỡ gieo sầu trong tim.
Hoa cúc vàng mơ chiều mập mờ
Hái một bông cài tóc em tôi
Nay em đã cuối trời khuất bóng
Cúc vàng chi nữa cúc vàng ơi!
Mưa cuối thu giọt buồn rí rắc
Nhớ bao thu quê mẹ xa mờ
Niềm vui trẻ ngắn dài gang tấc
Nỗi buồn già dằng dặc mưa thu!
Trên đây là bài viết của chúng tôi về thông tin của thơ thất ngôn tứ tuyệt. Đó là khái niệm, đặc điểm và luật làm thơ thất ngôn tứ tuyệt giúp bạn đọc có cái nhìn rõ hơn về thể được áp dụng trong rất nhiều trong thơ ca. Chúc bạn vận dụng kiến thức thành công!
LỚP 1 – CÁCH LÀM THƠ THẤT NGÔN TỨ TUYỆT 3 VẦN KHÔNG ĐỐI (LUẬT BẰNG) #1 | THƠ ĐƯỜNG LUẬT
Nội dung Video:
Cách làm thơ Thất Ngôn Tứ Tuyệt 3 Vần (không đối).
Bảng Luật Bằng.
Các bài thơ làm mẫu và chia sẻ của tác giả (bút danh: Lê Nhân).
Link Video cần tham khảo \
