Cây siro cây ăn quả độc đáo lạ mắt

Ở quận 8 Sài Gòn, có một loài cây cảnh với sắc lá xanh mơn mởn cùng những chùm quả mọng nước chín đỏ tươi vào những ngày hè oi bức. Có đợt mình đi ngang qua đây, chạy cái vèo qua thôi nhưng bị ấn tượng lắm. Về tìm hiểu thì biết đó là cây siro, cái tên cũng đặc biệt nữa. Siro đẹp, dễ trồng, dễ chăm sóc, vừa mang lại sắc đẹp tươi vừa có rất nhiều công dụng nữa. Nên là hôm nay mình viết bài này để các bạn cùng đọc, giúp bạn nào muốn tìm hiểu và trồng cây này thì cũng dễ dàng hơn <3

Tên gọi, xuất xứ của cây siro

Siro là một loại cây bụi gai thường xanh, thuộc họ Trúc đào (hay còn gọi là họ La bố ma). Cây có tên khoa học là Carissa carandas, có xuất xứ từ các nước châu Á nhiệt đới, được biết đến đầu tiên từ Ấn Độ và Bangladesh. Ngoài Ấn Độ và Bangladesh, chúng còn được tìm thấy nhiều ở các vùng núi Himalaya và thậm chí Western Ghats ở độ cao 300–1800m, cả ở Malaysia và Nam Phi, điều này chứng tỏ cây siro có thể sống tốt ở mọi môi trường.

Ở Việt Nam, cây siro được trồng phổ biến ở nhiều nơi, đặc biệt là các tỉnh miền Nam và miền Trung.

Đặc điểm thực vật của cây siro

Siro là loại cây bụi thân gỗ, có thể mọc thẳng đứng nhưng cũng có thói quen leo giàn. Chiều cao trung bình khi trồng làm cảnh của cây vào khoảng 1 – 2m. Tuy nhiên nếu điều kiện thuận lợi cây có thể cao hơn 5m. Thân cây có màu xám xanh, vỏ sần sùi, từ thân phân ra nhiều cành nhánh và những cành nhánh của cây có gai rất sắc nhọn.

Lá siro dạng hình trứng, thuôn nhọn dần về phía cuốn lá, chiều dài trung bình khoảng 5 – 7cm và rộng khoảng 3 – 5cm. Lá có màu xanh non khi mới mọc và chuyển sang xanh lục đậm khi về già.

Hoa siro thường mọc thành chùm, chùm hoa dạng xim và có màu trắng thơm, hoa có hình ống dài với kích thước trung bình từ 1,5 – 2cm. Hoa có 5 cánh, các thùy hình mác xếp chồng lên nhau.

Quả siro là loại quả mọng, khi mới mọc có màu trắng xanh, khi chín chuyển màu đỏ pha lẫn tím nhẹ, nếu để quả chín quá thì sẽ có màu tím đen. Hình dạng của quả thường là hình cầu, đôi khi có những quả đột biến hình bầu dục, quả có kích thước khoảng 2,5m x 2m. Khi mọc quả siro mọc thành từng cụm, đung đưa trông rất bắt mắt và thu hút. Trong mỗi quả siro có chứa từ 1 – 2 hạt. Cây bắt đầu ra hoa vào tháng 12 – tháng 3, và quả chín vào tháng 4 – 6. Quả siro khi còn non mang vị rất chua, đây cũng là lý do vì sao người ta thường dùng quả này thay thế chanh. Khi chín thì quả có vị ngọt, tuy nhiên vẫn pha lẫn vị chua nhẹ ở đầu lưỡi nên có thể ăn, hoặc mang ngâm rượu, làm mứt nhé. Tuy nhiên phổ biến nhất vẫn là làm siro, đây cũng là lý do cây có tên là cây siro tại Việt Nam.

Ý nghĩa của cây siro

Cây siro thì mang nhiều ý nghĩa trong trang trí, gia tăng tính thẩm mỹ. Bên cạnh đó, người ta cũng tin rằng với những chùm quả mọng nước mang màu đỏ tươi, cây giúp xua đi những điều xui xẻo, đem đến những điều may mắn, thịnh vượng và an yên cho gia chủ.

Công dụng của cây siro

Bạn biết đấy, với kích thước vừa tầm, cho hoa thơm và quả mọng nước, đỏ tươi như này thì siro là một trong những loại cây mình thấy đáng để được trồng làm cảnh nhất. Từ sân vườn, quán xá, công viên,… đâu đâu cũng trồng được, chắc hẳn ngắm nhìn những quả siro căng bóng khi chín thì ai nấy đều thích.

Đâu chỉ trồng làm cảnh, loại quả này còn tận dụng được trong làm thực phẩm nữa, quả non thì để thay thế chanh, tăng độ chua cho món ăn, quả chín thì vô vàn công dụng, nào là ăn thưởng thức, làm mứt, ngâm rượu, làm siro,…. 

Có thể bạn chưa biết? Quả siro có chứa rất nhiều vitamin C, do đó có thể tăng sức đề kháng và bổ trợ sức khỏe cho con người. Trong dịch bệnh thì quả siro cũng là một thực phẩm bạn nên cân nhắc để hỗ trợ tăng cường sức khỏe cho gia đình. Tuy nhiên bạn nên lưu ý không nên dùng quá 10 quả siro mỗi ngày nhé.

Chưa hết, rễ cây có thể sắc khô uống để trị các bệnh như lãi, sán, dùng để sát trùng,… Lá cây thì có thể sắc uống giúp hạ sốt, điều trị tiêu chảy, bệnh đau tai nhẹ,…

Mình sẽ hướng dẫn làm siro từ quả cây nhé

Đầu tiên, về chọn quả thì bạn cần chọn những quả đã chín đen, mọng nước, sau đó nhặt bỏ cuống của quả, tiếp theo đó đem ngâm lượng quả vừa hái vào nước muối pha loãng, vừa để rửa sạch mủ vừa loại bỏ vi khuẩn. Tiếp theo đó, bạn chà nát phần quả chín vừa rửa rồi lọc lấy nước cốt bỏ bã rồi cho đường vào (tỷ lệ đường thì bạn cân nhắc theo độ ngọt mà gia đình mình hay ăn nhé, mình thường thấy người ta hay làm với tỷ lệ 1:2, 1 phần nước cốt thì 2 phần đường). Sau khi đã trộn đều phần nước cốt quả với đường thì đặt lên bếp đun với lửa nhỏ khoảng 30 phút. Sau khi đun xong thì bạn đợi nguội và cho vào lọ thủy tinh, đặt vào tủ lạnh dùng dần nhé. Để uống thì bạn chỉ cần cho nước siro, bỏ thêm đá vào ly rồi khuấy đều là dùng được rồi. Món ngon tuyệt hảo vào mùa hè luôn ^^. Lại còn tốt cho sức khỏe, giúp giải nhiệt cơ thể, thanh mát gan, lợi mật, mà rất lợi sữa đối với mẹ cho con bú luôn nhé ^^.

Phần quan trọng, cách nhân giống cây siro nhé

Với cây siro thì bạn có thể nhân giống bằng 2 phương pháp cơ bản đó là gieo hạt và chiết cành.

Với phương pháp gieo hạt

Thời gian thích hợp nhất để gieo trồng là khi khí trời mát mẻ, độ ẩm cao: mùa xuân hoặc mùa thu.

Bạn có thể lấy hạt từ cây mẹ (lấy từ những quả chín mọng trên cây) hoặc mua từ các cửa hàng hạt giống nè. Cần chọn hạt chắc khỏe, không bị sâu đục. Sau khi chọn được hạt giống thì bạn ngâm hạt vào môi trường nước ấm (khoảng 30 – 50 độ C để kích thích cho hạt nhanh nảy mầm hơn).

Bạn ngâm hạt khoảng 1 đêm thì vớt hạt ra rồi đem gieo vào đất, dùng cây tạo lỗ nhỏ ở đất, đặt hạt vào rồi lấp nhẹ bề mặt đất (tiêu chuẩn đất trồng như thế nào thì mình sẽ thông tin chi tiết ở bên dưới nhé). Sau khi gieo hạt xong thì bạn phủ thêm rơm rạ mục hoặc trấu để giữ độ ẩm cho cây, giúp hạt nhanh nảy mầm. 

Sau khoảng 1 – 3 tuần là hạt bắt đầu nảy mầm rồi nè.

Video tham khảo cách gieo hạt cây siro

Với phương pháp chiết cành

Với phương pháp này thì bạn cần chọn cây siro mẹ khỏe mạnh, trồng khoảng 2 – 3 năm trở lên.

Đầu tiên, bạn cần chuẩn bị một ít xơ dừa và làm cho phần xơ dừa đó ẩm một chút nhé.

Đối với cây giống, chọn những vị trí cần chiết, thường là trên các cành hoặc nhánh to, khỏe mạnh rồi dùng dao hoặc kéo lột đi lớp vỏ cây và khắc những dấu lên phần lõi cây.

Tiếp theo đó, lấy khoảng 1 nắm xơ dừa ẩm và đắp đều quanh những phần đã khắc, sau đó dùng bọc nilon quấn chặt, bao phủ hết phần xơ dừa quanh vị trí chiết, rồi cố định hai đầu thật chắc, đảm bảo sao cho nước không xen vào bên trong, khoảng 3 – 4 tuần là vị trí đó sẽ bắt đầu ra rễ. Bạn nên để rễ phát triển tốt, để thêm trên cây khoảng 2 tuần thì có thể cắt nhánh cây và đem trồng thành cây con. Cách này cho tỷ lệ sống và cây con giống cây mẹ rất cao đấy.

Video tham khảo cách chiết cành cây siro

Một số lưu ý khi chăm sóc cây siro

Đối với siro thì bạn không cần phải bỏ công chăm sóc quá nhiều, tuy nhiên nên lưu ý một số điều kiện sau nha

Về đất trồng

Rất may mắn là siro là cây không kén đất, có thể trồng được trong bất kỳ môi trường đất nào, miễn sao đất thoát nước tốt để cây không bị ngập úng là được. Cũng nhờ đặc tính này nên ở nhiều nơi, người ta thường trồng siro trên những đồi, rẫy quy mô lớn để tăng giá trị kinh tế.

Về ánh sáng

Cây siro là loại cây cực kỳ ưa sáng, càng nhiều nắng thì cây càng phát triển tốt, lá xanh mướt và quả đậm màu, mọng nước và giàu chất dinh dưỡng.

Về nhiệt độ

Dù ưa sáng nhưng cây lại phù hợp khi trồng ở khí hậu mát mẻ hơn, tuy nhiên môi trường nắng nóng thì vẫn trồng cây được. Nhiệt độ mà cây phát triển tốt nhất vào khoảng 15 – 25 độ.

Về nước tưới

Cây siro ưa nước trung bình, chỉ cần tưới nước vừa phải cho cây, khoảng 2 lần/ tuần, khi tưới thì bạn nên tưới ở phần gốc và tưới đều cả thân lá cây. Không nên tưới cây siro quá thường xuyên làm cây bị úng rễ nhé.

Về phân bón

Đây là loại cây cho quả nên nếu được thì bạn hãy bón phân thường xuyên cho cây nhé, bạn có thể bón 1 – 2 lần/ tháng, bằng các loại phân như NPK, phân vi sinh, phân hữu cơ hoặc phân chuồng hoai mục cũng được nhé.

Trên đây là những thông tin cơ bản nhất của loài cây vừa đẹp cho môi trường, vừa tốt cho cơ thể. Nếu có ý định trồng loại cây này thì chúc bạn thành công nhé ^^

Một số hình ảnh được chọn lọc của cây siro

Nguồn tham khảo thông tin: 

(1) https://www.nparks.gov.sg/florafaunaweb/flora/7/4/7498

(2) https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/jphp.13328

(3) https://vi.wikipedia.org/wiki/Si_rô_(thực_vật)

(4) https://caythuoc.org/cay-si-ro-gia-tri-thuc-pham-va-duoc-lieu.html