Cây rau đay và 10 công dụng cực tốt cho sức khỏe

cây rau đay là thực phẩm chứa nhiều sắt, canxi, và chất nhờn giúp nhuận tràng, chống táo bón, ngăn ngừa thiếu máu và cải thiện sức khỏe của hệ xương khớp. Dưới đây là những công dụng của rau đay với sức khỏe mà bạn không nên bỏ qua.

Mô tả về cây rau đay

Cây rau đay tên khoa học là Corchorus olitorius L, được xếp vào họ Đay (Tiliaceae). Đây là loại rau ăn lá được sử dụng quanh năm, nhiều nhất là vào mùa hè. 

Loại cây này sống lâu năm, có chiều cao dao động từ 1 – 2 mét. Thân cây nhỏ, nhẵn, màu xanh hoặc màu đỏ nâu, có phân nhánh nhưng ít. Lá rau đay hình trứng, nhọn ở đầu. Gốc lá hình tròn, có cuống ngắn, 2 bên mép có nhiều răng cưa nhỏ, mặt dưới lá chứa 3 – 5 gân. Đây là bộ phận được sử dụng nhiều nhất trên cây rau đay, chủ yếu được dùng làm thực phẩm. 

Hoa rau đay mọc ở kẽ lá, kích thước nhỏ, màu vàng. Mỗi cuống thường mọc 3 hoa. Quả dài, hình trụ, vỏ ngoài nhẵn. Bên trong có nhiều hạt nhỏ li ti màu đen. Hạt cây rau đay được thu hoạch chủ yếu để làm giống và làm thuốc chữa bệnh.

Nghiên cứu hiện đại đã chỉ ra rau đay chứa nhiều loại vitamin, khoáng chất và các dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể như: Vitamin A, B1, B2, C, E, canxi, photpho, kẽm, sắt, chất nhầy. Trong khi đó, hạt rau đay lại chứa hàm lượng các chất corchorosid và olitorisid phong phú có lợi cho sức khỏe.

10 công dụng của rau đay

Với thành phần dinh dưỡng vượt trội, rau đay mang đến nhiều tác dụng tuyệt vời cho sức khỏe người sử dụng, kể cả trẻ em lẫn người lớn.

1. Bổ sung sắt, ngăn ngừa thiếu máu

Trong các loại rau thì rau đay đứng đầu về hàm lượng sắt, đặc biệt là cây rau đay có thân màu tím đỏ. Cứ ăn 100g rau đay, bạn đã cung cấp cho cơ thể khoảng 7mg sắt. 

Theo các bác sĩ chuyên khoa sản, phụ nữ sau sinh mỗi ngày chỉ cần ăn khoảng 2 – 3 lạng rau đay là đã đủ cung cấp nhu cầu sắt cho cả mẹ lẫn con. Người đang bị thiếu máu do thiếu chất sắt cũng nên tăng cường thực phẩm này trong thực đơn để tăng số lượng hồng cầu, giúp sản xuất đủ máu để đảm bảo cho mọi hoạt động của cơ thể diễn ra bình thường.

2. Ăn rau đay nhuận tràng, chống táo bón

Chất nhớt trong rau đay chính là phương thuốc chống táo bón tuyệt vời. Khi được sử dụng, nó hoạt động bằng cách bôi trơn đường ruột, kích thích nhu động ruột co bóp thường xuyên hơn để đẩy thức ăn xuống đại tràng, giúp duy trì tần suất đi cầu đều đặn.

Ngoài ra, trong rau đay còn một số chất khác cũng có lợi cho tiêu hóa như:

• Polysaccharid: Chất này được biết đến với khả năng làm tăng chuyển động ruột, ngăn ngừa ứ đọng phân.
• Sucrose và inositol: Đây là những loại đường tự nhiên không được cơ thể hấp thu mà được giữ lại trong ruột. Nó giúp làm mềm, tạo khối cho phân, tạo điều kiện thuận lợi để bạn đi cầu dễ dàng hơn.

3. Lợi sữa

Đây là một trong những công dụng của rau đay đối với phụ nữ sau sinh. Nhờ chứa nhiều nước, các vitamin và khoáng chất, rau đây giúp kích thích tuyến vú tiết ra nhiều sữa hơn. Theo khuyến cáo của các chuyên gia dinh dưỡng, phụ nữ sau sinh muốn có nguồn sữa dồi dào cho con bú thì nên ăn rau đay thường xuyên liên tục trong vài tuần đầu sau sinh.

Có thể dùng rau đay nấu với nõn tôm, cua đồng hoặc luộc ăn cả nước lẫn cái đều mang lại những lợi ích tương tự.

4. Thông tiểu, ngăn ngừa viêm nhiễm đường tiết niệu

Xét trên phương diện y học cổ truyền, rau đay có đặc tính lợi tiểu và chứa nhiều nước nên có tác dụng thông tiểu bằng cách kích thích hoạt động tiểu tiện và tăng lưu lượng nước tiểu. Công dụng này của rau đay đặc biệt có lợi cho những người đang gặp phải vấn đề như tiểu rắt, bí tiểu, đau buốt khi đi tiểu.

Ngoài ra, đặc tính kháng viêm tự nhiên của rau đay còn có tác dụng ngăn ngừa nhiễm trùng đường tiết niệu, giảm hiện tượng sưng viêm ở các bộ phận liên quan như thận, bang quang, ống dẫn nước tiểu mà hoàn toàn không gây ra tác dụng phụ nào cho sức khỏe.

5. Giải nhiệt, tiêu độc

Theo y học cổ truyền, rau đay có tính hàn nên có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, trị nóng trong. Chính vì vậy, các bà nội trợ nên thường xuyên nấu món canh rau đay cho cả nhà ăn trong những ngày hè nóng nực để làm mát cơ thể, trị nóng trong, chống say nắng, giảm bức bối khó chịu trong người.

6. Nâng cao sức khỏe tim mạch

Phân tích thành phần của hạt rau đay, các nhà nghiên cứu tìm thấy một chất có hoạt tính trợ tim cao tên gọi là olitorisid. Chất này có tác dụng tương tự như strophantin, nó giúp ổn định nhịp tim, tăng sức co cơ tim.

Với tác dụng tuyệt vời này, những bệnh nhân đang có vấn đề về tim mạch nên thường xuyên ăn rau đay để cải thiện sức khỏe của bản thân.

7. Chống còi xương

Trẻ đang trong độ tuổi ăn dặm có nguy cơ bị còi xương, chậm phát triển chiều cao nếu bị thiếu hụt canxi. Sử dụng rau đay nhiều hơn khi nấu ăn cho bé chính là một cách đơn giản để bổ sung canxi cho bé, giúp trẻ phát triển cứng cáp và mọc răng đều đặn.

Không khó để lý giải cho tác dụng này bởi rau đay chứa rất nhiều canxi. Trong một lạng rau thì có chứa đến 182mg canxi. Người lớn ăn rau đay đều đặn 3 – 4 bữa trong tuần cũng giúp ngăn ngừa các bệnh lý về xương khớp như thoái hóa khớp, loãng xương, vôi hóa khớp…

8. Rau đay chữa rắn cắn

Hẳn nhiều người sẽ rất bất ngờ khi nghe đến công dụng của rau đay trong điều trị rắn cắn. Thực phẩm này được dân gian sử dụng như một loại thuốc để sơ cứu vết thương trong tình huống nguy cấp khi chưa kịp tới bệnh viện.

Cách thực hiện rất đơn giản như sau: Bạn hái một nắm ngọn rau đay, một nắm dây kim cang và ngọn chuối tiêu. Tất cả rửa sạch, giã nát chắt lấy nước cốt cho bệnh nhân uống. Phần bã giữ lại đắp ngoài da chỗ bị rắn cắn, kết hợp băng ga-rô để ngăn chặn không cho nọc độc phát tán ra toàn bộ cơ thể.

9. Chống hen suyễn

Đối với những người bị hen suyễn, hạt rau đay có tác dụng tiêu đàm, giảm co thắt ở đường thở, chống phù thũng và chặn đứng cơn hen. Nhiều bệnh nhân luôn tích trữ hạt cây rau đay trong nhà để sắc uống đề phòng bệnh tái phát.

10. Công dụng kháng viêm

Chất nhầy trong rau đay có thể giúp chống lại các phản ứng viêm trong cơ thể nhờ chứa nhiều axit hữu cơ có ích như:

• Coumaric
• Hydroxybenzoic
• Ferulic
• Vanillic

Những hoạt chất trên đều đã được chứng minh về khả năng kháng viêm. Mặc dù dược tính của chúng không mạnh bằng thuốc tây nhưng bù lại, các chất này sẽ giúp bạn phòng ngừa và chống lại bệnh tật một cách tự nhiên, an toàn hơn so với tân dược.

Các món ăn bài thuốc từ rau đay

Cây rau đay ngoài việc sử dụng làm rau ăn hàng ngày còn có thể bào chế ra nhiều món ăn bài thuốc giúp hỗ trợ điều trị bệnh tại nhà.

+ Trị nóng trong, táo bón, nhiệt miệng, giải nhiệt mùa hè:

Hái lá và ngọn rau đay rửa sạch, cắt nhỏ đem nấu chung với cua đồng thành canh ăn hàng ngày trong bữa cơm. Bên cạnh đó, có thể kết hợp nấu canh rau đay chung với các nguyên liệu khác cũng có tác dụng tương tự như mướp, mồng tơi, củ khoai sọ… ăn vài ngày liền sẽ thấy hiệu quả.

+ Chữa phù thũng:

Dùng 15 – 20g hạt rau đay. Đem sắc lấy nước đặc cho bệnh nhân uống khi còn nóng. Dùng thuốc kết hợp với đắp chăn để cơ thể vã mồ hôi ra thì trong người sẽ thấy nhẹ nhõm và bớt bị phù.

+ Trị cảm nắng nhẹ:

Sắc hạt rau đay lấy nước uống khi còn nóng cho đến khi vã mồ hôi sẽ thấy đỡ 

+ Chữa ít sữa ở phụ nữ sau sinh:

Sản phụ sau sinh ít sữa có thể hái 100g rau đay nấu canh ăn hoặc sắc nước uống vài lần trong ngày. Nên dùng khi còn ấm để gọi sữa về nhiều hơn.

+ Điều trị chứng đổ nhiều mồ hôi, say nắng:

Lấy 1 nắm lá rau đay rửa sạch, giã nát, lọc lấy nước uống. Phần bã đắp lên trán và lên người khoảng 20 – 30 phút.

+ Chữa hen suyễn:

• Dùng hạt rau đay sắc nước đặc uống khi lên cơn hen
• Hoặc kết hợp hạt rau đay ( giã nát ) với xơ mướp ( cắt nhỏ ). Cho cả hai vào ấm sắc với 300ml nước chia làm 2 lần uống trong ngày.

+ Chữa hồi hộp, đánh trống ngực, tim đập nhanh, khó ngủ:

Chuẩn bị rau đay, mướp hương và rau mồng tơi mỗi loại 100g, 300g cua đồng xay. Cua đồng lọc lấy nước riêu, đem đun sôi rồi cho cả 3 thứ rau đã sơ chế vào. Nấu sôi khoảng 5 phút, nêm nếm gia vị dọn ra ăn nóng với cơm.

+ Trị bí tiểu, tiểu khó, tiểu buốt:

Phối hợp thang thuốc gồm rau đay và mã đề mỗi vị 100g. Dùng dưới dạng sắc uống hoặc nấu canh ăn.

+ Chữa táo bón:

Dùng rau đay sắc nước uống vài lần trong ngày thay cho trà. Hoặc có thể kết hợp rau đay với rau mồng tơi mỗi thứ 1 nắm nấu thành canh ăn liên tục 1 tuần liền sẽ giúp kích thích đi cầu đều đặn hơn.

+ Điều trị bệnh lỵ mới phát

Hái 50g lá rau đay rửa sạch. Sắc lấy nước cô đặc chia uống 3 lần trong ngày

+ Điều trị bệnh tràn dịch màng phổi

Chuẩn bị thang thuốc gồm: Hạt rau đay, hạt bìm bịp, rễ cỏ tranh, hạt mã đề mỗi vị 8g, tỳ giải, thổ phục linh, bạch bộ, mộc thông mỗi vị 12g, ý dĩ 16g. Tất cả đem sắc với 700ml cho cạn còn 300ml. Chia 3 phần đều nhau uống vào buổi sáng, trưa, tối.

+ Điều trị ngộ độc do ăn cá

Hái 100g lá rau đay đem sắc chung với đường phèn. Uống liên tục nhiều lần để kích thích đào thải chất độc thông qua đường tiểu.

+ Chữa bệnh phù thũng cổ trướng:

Chuẩn bị hạt cây rau đay, trần bì mỗi vị 12g, vỏ rễ dâu 24g, gừng tươi 3 lát mỏng. Hạt rau đay sao thơm, vỏ rễ dâu tẩm mật ong rồi cũng đem sao thơm. Đem tất cả sắc nước chia 2 lần uống.